Kadınların Prekonsepsiyonel Dönemdeki Sağlık Riskleri ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 151 - 158, 07.05.2021

Meral Karataş Zehra Gölbaşı

https://doi.org/10.33631/duzcesbed.747905

Cited By: 1

Öz

Amaç:Araştırma kadınların prekonsepsiyonel dönemdeki sağlık risklerini ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır.
Yöntem:Araştırmanın evrenini çocuk sahibi olmak amacıyla Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Uygulama ve Araştırma Hastanesi Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezi’ne başvuran kadınlar oluşturmuştur. Power analizle örnekleme 250 kadın alınması gerektiği belirlenmiştir. Veriler; Tanıtıcı Özellikler Formu, Prekonsepsiyonel Risk Değerlendirme Formu ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II (SYBDÖ-II) ile toplanmıştır. Veriler bilgisayar ortamında değerlendirilmiş, istatistiksel analizde bağımsız gruplarda iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi kullanılmıştır.
Bulgular:Sonuçlara göre kadınların; %18,4’ünün 35 yaş ve üzerinde ve %38,4’ünün aile içi şiddet öyküsünün olması nedeniyle prekonsepsiyonel risk taşıdığı bulunmuştur. Kadınların %42,8’inin Beden Kitle İndeksi’nin 25 ve üzerinde olduğu, %88,4’ünün düzenli egzersiz yapmadığı, %53,2’sinin ise pasif sigara dumanına maruz kaldığı ve %62,0’sinin folik asit kullanımına ilişkin bilgilerinin olmadığı ve bu nedenle risk taşıdıkları saptanmıştır. Kadınların %33,2’sinde enfeksiyonu gösteren idrar kültürü sonucunun olması ve %16,9’unda anemi olması nedeniyle risk taşıdıkları saptanmıştır. Kadınların SYBDÖ-II puan ortalamasının 128,16±19,18 olduğu, eğitim ve gelir düzeyi düşük olan, çalışmayan, yetersiz sosyal desteği ve aile içi şiddet öyküsü olan kadınların SYBDÖ-II puan ortalamasının anlamlı düzeyde düşük olduğu bulunmuştur (p<0,05).
Sonuç:Sonuç olarak çocuk sahibi olmayı düşünen kadınların prekonsepsiyonel dönemde gebelik, doğum ve doğum sonu süreci olumsuz etkileyebilecek birçok risk faktörüne sahip oldukları söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Üreme sağlığı, sağlık hizmetleri, gebelik, sağlık durumu, yaşam tarzı, risk faktörleri

Destekleyen Kurum

Bu çalışma herhangi bir kurum tarafından desteklenmemiştir.

Kaynakça

• 1. Johnson K, Posner SF, Biermann J, Cordero JF, Atrash HK, Parker CS, Boulet S, Curtis MG. Recommendations to ımprove preconception health and health care -United States a report of the CDC/ATSDR. Preconception care work group and the select panel on preconception care. MMWR Recomm Rep 2006;55(RR-6):1-23.
• 2. Doğaner G, Gölbaşı Z. Prekonsepsiyonel danışmanlık. STED 2011;20(5):215-221.
• 3. Hadar E, Ashwal E, Hod M. The preconceptional period as an opportunity for prediction and prevention of noncommunicable disease. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol 2015;29:54-62.
• 4. Genuis RA, Genuis SJ. Preconception care: the next frontier for improving maternal-child health care. Public Health 2017;149: 57-59.
• 5. Gottessman MM. Preconception education: Caring for future. J Pediatr Health Care 2004;18(1):40-44.
• 6. Dunlop AL, Jack BW, Bottalico JN, Lu MC, James A, Shellhaas CS, Hallstrom LH, Solomon BD, Feero WG, Menard MK, Prasad MR. The clinical content of preconception care: Women with chronic medical conditions. Am J Obstet Gynecol 2008;310-327.
• 7. Chuang CH, Hillemeier MM, Anne-Marie D, Weisman CS. The Relationship between pregnancy intention and preconception health behaviors. Prev Med 2011;53(1-2):85–88.
• 8. Baysoy NG, Özkan S. Gebelik öncesi (prekonsepsiyonel) bakım: Halk sağlığı perspektifi. Gazi Med J 2012;23:77-90.
• 9. Ockhuijsen HDL, Gamel CJ, Van Den Hoogen A, Macklon NS. Integrating preconceptional care into an IVF programme. J Adv Nurs 2012;68(5):1156-1165.
• 10. Coşkun A. Prekonsepsiyonel bakım ve danışmanlık: Kadın yaşamındaki yeri ve önemi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2012;8(3):8-15.
• 11. Liu Y, Liu J, Ye R, Li Z. Association of preconceptional health care utilization and early initiation of prenatal care. J Perinatol 2006;26:409-413.
• 12. World Healt Organization. Preconception care: Maximizing the gains for maternal and child health. 2013;1-8.
• 13. Kermack AJ, Calder PC, Houghton FD, Godfrey KM, Macklon NS. A randomised controlled trial of a preconceptional dietary intervention in women undergoing IVF treatment (PREPARE trial). BMC Women’s Health 2014;14-130.
• 14. Arslan H, Özkan A. Prekonsepsiyonel dönemdeki kadınların değerlendirilmesi. Zeynep Kamil Tıp Bülteni 2005;36(2):65-71.
• 15. Cullum AS. Changing provider practices to enhance preconceptional wellness. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs 2003;32(4):543-549.
• 16. Salihu HM, Salinas A. The missing link in preconceptional care: The role of comparative effectiveness research. Matern Child Health J 2013;17:776-782.
• 17. Başgöl Ş, Oskay Ü. Prekonsepsiyonel dönemde ve gebelikte kanıt temelli yaklaşımlar. International Journal of Human Sciences 2012;(9)2:1524-1534.
• 18. Hurst HM, Linton DM. Preconception care: Planning for the future. J Nurse Pract 2015;11(3):335-340.
• 19. T.C. Sağlık Bakanlığı Hemşirelik Yönetmeliği (İnternet), Ulaşım Adresi: www.resmigazete.gov.tr. (Ulaşım tarihi: 17.12.2015).
• 20. Lee CY, Koren G. Maternal obesity: Effects on pregnancy and the role of pre-conception counselling. J Obstet Gynaecol 2010;30(2):101-106.
• 21. Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A. Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cumhuriyet Hem Der 2008;12(1):1-13.
• 22. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2019). 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve TÜBİTAK, Ankara. Ulaşım Adresi: (http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/rapor/TNSA2018_ana_Rapor.pdf)
• 23. Jacobsson B, Ladfors L, Milsom I. Advanced maternal age and adverse perinatal outcome. Obstet Gynecol 2004;104(4):727-733.
• 24. Desdicioğlu K, Malas MA. Fetal büyümeye etki eden maternal faktörler. SDÜ Tıp Fak Derg 2006;13(2):47-54.
• 25. Arslan T, Başgül Yiğiter A. Gebelik takibinde güncel yaklaşımlar. Turkish Family Physician 2012;3(2):1-12.
• 26. Çatak B, İkiışık H, Kartal SB, Öner C, Uluç HH, Seğmen Ö. İstanbul’da doğum öncesi bakım hizmetlerinin değerlendirilmesi: Toplum tabanlı bir araştırma. Perinatoloji Dergisi 2012;20(3):126-134.
• 27. Yılmaz T, Dinç H, Bal MD. Gebelerin fetal sağlığın geliştirilmesine yönelik yaptığı uygulamalar. Journal of Academic Research in Nursing 2015;1(1):21-29.
• 28. Karakaya E, Coşkun A. Diyarbakır ili toplum tabanlı güvenli annelik uygulamasının değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2013;10(2):20-28.
• 29. Shores ES, Bailey T. Recommendations for women of reproductive age. NC Med J 2009;70(5):432-438.
• 30. Pirinçci E, Polat A, Kumru S, Koroğlu A. Bir üniversite hastanesinde doğum yapan kadınların doğum öncesi bakım alma durumu ve etkileyen faktörler. Adnan Menderes Tıp Fakültesi Dergisi 2010;11(2):1-7.
• 31. Demirbaş H, Kadıoğlu H. Prenatal dönemdeki kadınların gebeliğe uyumu ve ilişkili faktörler. Clin Exp Health Sci 2014;4(4):200-206.
• 32. Aydemir H, Uyar Hazar H. Düşük riskli, riskli, yüksek riskli gebelik ve ebenin rolü. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;(2):815-833.
• 33. Fullerton JT, Nelson C, Shannon R, Bader J. Prenatal care in the Paso del Norte border region. Jour Perinatol 2004;24(2):62-71.
• 34. Ölçer Z, Oskay U. Yüksek riskli gebelerin yaşadığı stresörler ve stresle baş etme yöntemleri. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2015;2(2):85-92.
• 35. Çakır L, Can H. Gebelikte sosyodemografik değişkenlerin anksiyete ve depresyon düzeyleriyle ilişkisi. Turkish Family Physician 2012;3(2):35-42.
• 36. Usturalı Mut AN, Öcek ZA, Yücel U, Çiçeklioğlu M, Eden E. İzmir-Bornova’da gebelerin ağız-diş sağlığı hizmeti gereksinimi ve bu hizmetlerden yararlanma düzeyinin sosyoekonomik değişkenlerle ilişkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2014;28(3):93-103.
• 37. Koyun A, Taşkın L, Terzioğlu F. Yaşam dönemlerine göre kadın sağlığı ve ruhsal işlevler: Hemşirelik yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2011;3(1):67-99.
• 38. Akdolun Balkaya N, Vural G, Eroğlu K. Gebelikte belirlenen risk faktörlerinin anne ve bebek sağlığı açısından ortaya çıkardığı sorunların incelenmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2014;4(1):6-16.
• 39. Yıldız H. Gebelikte Psikososyal Sağlığı Değerlendirme Ölçeği geliştirme çalışması, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2011;4(1):63-74.
• 40. Suarez L, Cardarelli K, Hendricks K. Maternal stress, social support, and risk of neural tube defects among Mexican Americans. Epidemiology 2003;14(5):612-616.
• 41. Kabaran S, Samur G. Maternal obezite ve gebelik. Beslenme ve Diyet Dergisi 2010; 38(1-2):45-52.
• 42. Sirimi N, Goulis DG. Obesity in pregnancy, hormones. Athens 2010;9(4):299-306.
• 43. Ferrari RM, Siega-Riz AM, Evenson KR, Moos MK, Carrier KS. A qualitative study of women’s perceptions of provider advice about diet and physical activity during pregnancy. Patient Educ Couns 2013;91(3):372-377.
• 44. Wennberg AL, Lundqvist A, Högberg U, Sandström H, Hamberg K. Women’s experiences of dietary advice and dietary changes during pregnancy. Midwifery 2013; 29:1027-1034.
• 45. Akarsu S, Çıtak Kurt AN, Kurt A, Yılmaz E, Aygün AD. Diyabetik anne bebeğinde klinik ve laboratuar bulguları. Fırat Tıp Dergisi 2008;13(3):199-204.
• 46. Körükçü Ö, Kukulu K. Obezitenin üreme sistemi üzerine etkisi. TAF Preventive Medicine Bulletin 2011;10(2):231-238.
• 47. Ergin AB. Obezitenin kadın sağlığı ve toplumsal cinsiyet açısından değerlendirilmesi. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi 2014;1(1):41-54.
• 48. Taşcı Duran E, Atay E, İmer B. Gebelikte egzersiz uygulamaları: Neden? Nasıl? SSTB 2013;6(3):63-74.
• 49. Demir S, Kızılkaya Beji N. İnfertil çiftlerde sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Androloji Bülteni 2015;17(61):136-139.
• 50. Hekim M. Tip II diyabet, hipertansiyon ve obezitenin önlenmesinde fiziksel aktivitenin önemi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2015;8(8):1081-1086.
• 51. Atalay S, Dağhan Ş, Kalkım A. Gebelerin pasif içiciliğin fetüs ve yenidoğan sağlığına etkileri konusundaki bilgileri. STED 2014;23(1):16-24.
• 52. Durualp E, Bektaş G, Ergin D, Karaca E, Topçu E. Annelerin sigara kullanımı ile yenidoğanın doğum kilosu, boyu ve baș çevresi arasındaki ilișkinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2011;64(3):119-126.
• 53. Honkala S, Al-Ansari J. Self-reported oral health, oral hygiene habits, and dental attendance of pregnant women in Kuwait. J Clin Periodontol 2005;32:809-814.
• 54. Quinn LA, Thompson SJ, Ott MK. Application of the social ecological model in folic acid public health initiatives. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs 2005;34(6):672-681.
• 55. Jack BW, Atrash H, Bickmore T, Johnson K. The future of preconception care: A clinical perspective. Womens Health Issues 2008;18(6):19-25.
• 56. De-Regil LM, Fernández-Gaxiola AC, Dowswell T, Peña-Rosas JP. Effects and safety of periconceptional folate supplementation for preventing birth defects. Cochrane Database Syst Rev 2010;6(10):CD007950.
• 57. Barger MK. Maternal nutrition and perinatal outcomes. The American College of Nurse-Midwives 2010;55(6):502-511.
• 58. Warin M, Zivkovic T, Moore V, Davies M. Mothers as smoking guns: Fetal overnutrition and the reproduction of obesity. Fem Psychol 2012; 22(3):360-375.
• 59. Mitchell AA, Gilboa SM, Werler MM, Kelley KE, Louik C, Hernandez-Diaz S. Medication use during pregnancy, with particular focus on prescription drugs: 1976–2008. Am J Obstet Gynecol 2011; 205(1):51.e1- 51.e8.
• 60. Öztürk Z. İlaç kullanan gebeye yaklaşım: Teratojenite riski ve danışmanlık hizmeti. STED 2014;23(5):201-205.
• 61. Erdem S, Ata Eren P. Tedavi amacıyla kullanılan bitkiler ve bitkisel ürünlerin yan etkileri. Turk Hij Den Biyol Derg 2009;66(3):133-141.
• 62. Faydaoğlu E, Sürücüoğlu MS. Geçmişten günümüze tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanılması ve ekonomik önemi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 2011;11(1):52-67.
• 63. Brabin BJ, Hakimi M, Palletier D. An analysis of anemia and pregnancy-Related maternal mortality. The Journal Nutrition 2001;131(2S-2):604-614.
• 64. Acosta C, Bhattacharya S, Tuffnell D, Kurinczuk J, Knight M. Maternal sepsis: A Scottish population-based case–control study. BJOG 2012;119(4):474–483.
• 65. Ural A. Gestasyonel diabetes mellitus ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2016;6(2):120-127.
• 66. Saydam BK, Bozkurt BÖ, Hadımlı AP, Can HÖ, Soğukpınar N. Riskli gebelerde öz-bakım gücünün sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisinin incelenmesi. Perinatoloji Dergisi 2007;15(3):131-139.
• 67. Onat G, Aba YA. Health-promoting lifestyles and related factors among pregnant women. Turk J Public Health 2014;12(2):69-79.