Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiye’de demiryolu ulaşımı

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 42 - 53, 30.04.2021

Hakan Çetinoğlu Levent Dalyancı

Öz

Dünya’da tüketilen toplam enerji miktarının yaklaşık %27’si ulaştırma sektörü tarafından tüketilmektedir. Dünya’da havaya salınan toplam CO2 miktarının %23’ünü ulaştırma sektörü oluşturmaktadır. Enerji tüketiminde kaynakları fazlasıyla tüketen ve atmosfer kirliliği konusunda diğer sektörlerden geri kalmayan ulaştırma sektörünün sürdürülebilirlik kavramı içerisinde değerlendirilmesi gerekmektedir. Gelişen teknoloji ile birlikte kaynak kullanımı ve çevre kirliliği konusunda yeni arayışlar gündeme gelmiş, yeni ulaştırma politikaları belirlenmiştir. Ulaştırma sektörü içerisinde halen kullanılmakta olan taşıma türlerinden demiryolu taşımacılığının yukarıda belirtilen ulaştırma sektörünün kullandığı toplam enerji içindeki payının az oluşu ve çevre kirliliği konusunda diğer türlere göre daha az kirletici olması dolayısıyla gelecekte çok daha yaygın bir şekilde kullanılacağı ve geliştirilen ulaştırma politikaları içerisinde önemli bir yer tutacağı bir gerçektir. 1825 yılında İngiltere’nin iki kasabası arasında başlayan ve daha sonra tüm Dünya’ya hızla yayılan demiryolu taşımacılığı sanayi devrimini ivmelendiren ana unsurlardan birisi olmuştur. Dünya tarihi içinde diğer taşıma türlerine göre yeni olmasına rağmen insanoğlunun hayatına çok büyük yenilikler getirmiş, modernleşmesini ve medeniyetin ana unsurlarından birisi haline gelmiştir. Çalışmada demiryolunun diğer taşıma türlerine göre bize sağladığı avantajlar, demiryolunun Dünya’daki tarihsel gelişimi ile şu andaki mevcut durumu ortaya konmuştur. Son bölümde Türkiye’nin Osmanlı Dönemi’nden itibaren günümüze kadar demiryolu taşımacılığı konusunda gösterdiği gelişme çabaları incelenmiştir. Bu çabalar içerisinde sadece demiryolu altyapısını inşa edilmesinin yeterli olmayacağı, altyapı inşası ile birlikte kullanılan makine, teçhizat tüm unsurların günümüz teknolojisi içerisinde donatılması ve ayrıca bunları üretebilecek teknolojiye sahip olunması gerektiği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, Ulaştırma, Demiryolu Taşımacılığı, Çevre Kirliliği.

Rail transport in Turkey in 100th anniversary of the Republic

Öz

Approximately 27% of the total amount of energy consumed in the world is consumed by the transportation sector. The transportation sector constitutes 23% of the total amount of CO2 released into the air in the world. The transportation sector, which consumes excess resources in energy consumption and does not lag behind other sectors in terms of atmospheric pollution, should be evaluated within the concept of sustainability. With the developing technology, new searches for resource use and environmental pollution have come to the agenda, and new transportation policies have been determined. As one of the types of transportation currently used in the transportation sector, the share of rail transportation in the total energy used by the above-mentioned transportation sector is low and it is less polluting than other types of environmental pollution, so it will be used much more widely in the future and will have an important place in the developed transportation policies is real. Railway transportation, which started between the two towns of England in 1825 and then spread rapidly to the whole world, was one of the main factors that accelerated the industrial revolution. Although it is new in the history of the world compared to other transportation types, it has brought great innovations to the life of human beings, it has become one of the main elements of modernization and civilization. In the study, the advantages of the railroad compared to other transportation types, the historical development of the railway in the world and its current situation have been revealed. The final chapter in the development of rail transport on Turkey's efforts to show up to the present from the Ottoman period were examined. In these efforts, it was emphasized that it would not be sufficient to build only the railway infrastructure, the machinery and equipment used together with the infrastructure construction should be equipped with today's technology and also it was necessary to have the technology to produce them.

Anahtar Kelimeler

Sustainability, Transportation, Railway Transportation, Environmental Pollution.

Kaynakça

• [1] WCED (1987). “Our Common Future: Report of the World Commission on Environment and Development”. M. 27. www.un-documents.net/Our-Common-Future. Pdf (28.12.2018).
• [2] Zorpas AA. Sustainability Behind Sustainability. New York, USA, Nova Publishers, 2014.
• [3] Portney KE. Sustainability. Cambridge, UK, MIT Press, 2015.
• [4] Goldemberg J. Energy: What Everyone Needs to Know? Oxford, UK, Oxford University Press, 2012.
• [5] Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. “Dünya ve Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Görünümü”. http://www.enerji.gov.tr/Resources/Sites/1/Pages/Sayi_15/mobile/index.html#p=14 (16.01.2020).
• [6] TPAO “2017 Ham Petrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu”. http://www.tpao.gov. tr/tp5/docs/rapor/sektor_rapor_2017.pdf (20.01.2020).
• [7] Stratejik Düşünce Enstitüsü. “Rakamlarla Türkiye’nin Enerji Görünümü”. https://www.sde.org.tr/merve-karacaer-ulusoy/genel/rakamlarla-turkiyenin-enerji-gorunumu-kose-yazisi-7155 (21.01.2020).
• [8] Valery C, Gianopoulos P. Transportation Energy Futures: Underexplored Topics in Transportation Demand and Freight. New York, USA, Nova Science Publishers, 2013.
• [9] Rail Turkey Tr. “Demiryolu Ne Kadar Çevreci?”. https://tr.railturkey.org/2013/08/05/demiryolu-cevre-dostu/ (15. 12. 2019).
• [10] Macharis C. Sustainable Logistics. Birleşik Krallık, Emerald Group Publishing Limited, 2014.
• [11] Chapman L, Ryley T. Transport and Climate Change. 1. baskı, Bingley, UK, Emerald Group Publishing Limited, 2012.
• [12] TMMOB. “Maden Taşımacılığında Demiryolu-Karayolu Karşılaştırması”. http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/2cd63cb189c30ed_ek.pdf (25.12.2019).
• [13] European Commission. “White Paper Roadmap to a Single European Transport Area Towards a Competitive and Resource Efficient Transport System”. https://ec.europa.eu/transport/themes/ strategies/2011_white_paper_en (22.12.2018).
• [14] Long D. International Logistics Global Supply Chain Management. (Tanyaş, M. ve Düzgün, M. Çeviri). USA, Springer, 2003.
• [15] Baykal R. Limanlar ve Terminaller. İstanbul, Birsen Yayınevi, 2012.
• [16] Nalçakan M. “Demiryolu Taşımacılığı”. İçinde: Aras, N. ve Gerede, E. (Ed.), Ulaştırma Sistemleri, s. 49-79, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2012.
• [17] TMMOB. “Ulaşımda Demiryolu Gerçeği”. https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/gonderi_dosya_ekleri/demiryolugercegiraporu_1.pdf (05.01.2020).
• [18] TMMOB. “Cumhuriyet Demiryolu’nun Kuvvet Üssü: Eskişehir Cer Atölyesi”. https://www.metalurji.org.tr/dergi/dergi166/d166_2326.pdf (25.01.2020).
• [19] Christos NP. Railway Transportation Systems Design, Construction and Operation. Greece, Taylor & Francis Group, 2016.
• [20] Yılmaz A. “Demiryolu Üstyapısında Balast Kirliliği”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, 11-17, 2015.
• [21] Bilgiç Ş. “Demiryolu Ders Notları-I” http://web.ogu.edu.tr/Storage/akalin/Uploads/demiryolu-dersnotu-1-2017.pdf (25.12.2019).
• [22] MEB. “Raylı Sistemler Teknolojisi Balast ve Travers”. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Balast%20ve%20Travers.pdf (25.01.2020).
• [23] UIC. “GSM-R”. https://uic.org/rail-system/gsm-r/ (25.01.2020).
• [24] Vantsevich VV. Design and Simulation of Heavy Haul Locomotives and Trains, Boca Raton, London, New York, CRC Press Taylor & Francis Group, 2017.
• [25] Esveld C. Modern Railway Track. Second Edition. Hollanda, Delft University of Technology, 2001.
• [26] Spiryagin M, Cole C, Quan Sun, Y, McClanachan M, Spiryagin V, McSweeney T. Design and Simulation of Rail Vehicles. Londra, New York, The Taylor & Francis Group, 2014.
• [27] Görçün ÖF, Görçün Ö. Demiryolu Taşımacılığı. İstanbul, Beta Yayınevi, 2010.
• [28] Frader LL. The Industrial Revolution A History in Documents. Oxford, New York, Oxford University Press, 2006.
• [29] Wyatt III, The Industrial Revolution. USA, Greenwood Press, 2009.
• [30] Atkinson S, Dunne J, Hennesy K. The Train Book the Definite Visual History. Great Britain, Dorling Kindesley, 2014.
• [31] Garrison WL, David ML. The Transportation Experience: Policy, Planning, and Deployment. New York, Oxford University Press, 2006.
• [32] Cowie LW. Railway Age. Londra, Macdonald Educational Ltd, 1978.
• [33] Steel LW. The History of the London & North Western Railway, Londra, ICE Publishing, 1914.
• [34] UIC. “High Speed Rail”, https://uic.org/IMG/pdf/uic_high_speed_2018_ph08_web.pdf (25.12.2019).
• [35] Szostack R. The Role of Transportation in the Industrial Revolution a Comparison of England and France. Kanada, McGill-Queen's University Press, 1991.
• [36] Wrigley EA. Energy and the English Industrial Revolution. New York, Cambridge University Press, 2010.
• [37] Özyüksel M. The Hejaz Railway and The Ottoman Empire Modernity, Industrialisation and Ottoman Decline, Londra, New York, I. B.Tauris & Co. Ltd, 2014.
• [38] ARUS “Raylı Ulaşım Sistemleri Sektör Analizi 2018”. https://www.anadoluraylisistemler.org/content/upload/document-files/rayli-sistemler-sektor-an-20180106163913.pdf (20.01.2020). [39] DTD “Demiryolu: “Harp ve Sulh””. http://www.dtd.org.tr/blog/19/demiryolu-harp-ve-sulh? (20.01.2020).
• [40] Rail Turkey Tr. “Yüksek hızlı tren işleten ülkeler”. https://tr.railturkey.org/2014/01/07/dunyada-yuksek-hizli-tren/ (25.01.2020).
• [41] İKV “AB ve Türkiye Demiryolu Politikalarının Karşılaştırmalı Analizi”. https://www.ikv.org.tr/images/files/AB%20VE%20T%C3%9CRK%C4%B0YE%20DEM%C4%B0RYOLU%20POL%C4%B0T%C4%B0KALARININ%20KAR%C5%9EILA%C5%9EIRMALI%20ANAL%C4%B0Z%C4%B0%20edit%202%20(edited%20version)%202%20F%C4%B0NALLY%20(1).pdf (20.01.2020).
• [42] TCDD. “Demiryolu Sektör Raporu 2018”. http://www.tcdd.gov.tr/files/istatistik//2018sektorrapor.pdf (25.12.2019).
• [43] TCDD. “Demiryolları Reformu Tecrübeden Öğrenmek”. http://www.tcdd.gov.tr/files/istatistik/demiryolureform.pdf (20.01.2020).
• [44] Özyüksel M. The Berlin-Baghdad Railway and The Ottoman Empire Industrialization, Imperial Germany and the Middle East. Londra, New York, I. B.Tauris & Co. Ltd, 2016.
• [45] Özyüksel M. Osmanlı İmparatorluğu’nda Nüfuz Mücadelesi: Anadolu ve Bağdat Demiryolları. İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2008.
• [46] Akbulut G. Siyasi Coğrafya Açısından Türkiye’de Demiryolu Ulaşımı. Ankara, Anı Yayıncılık, 2010.
• [47] UAB “Ulaşan ve Erişen Türkiye”. https://www.uab.gov.tr/uploads/pages/demiryolu/demiryolu.pdf (15.11.2019).
• [48] Resmi Gazete, Tarih: 01.05.2013, Sayı: 28634.
• [49] Resmi Gazete, Tarih: 18.11.2015, Sayı: 29536.
• [50] Resmi Gazete, Tarih: 16.07.2015, Sayı: 29418.
• [51] Resmi Gazete, Tarih: 19.08.2016, Sayı: 29806.
• [52] Resmi Gazete, Tarih: 19.11.2015, Sayı: 29537.
• [53] Resmi Gazete, Tarih: 02.05.2015, Sayı: 29343.
• [54] Rail Turkey Tr. “Omsan Lojistik Türkiye’nin İlk Özel Operatörü Oldu”. https://tr.railturkey.org/2017/10/16/omsan-lojistik-turkiyenin-ilk-ozel-operatoru-oldu/ (15. 12. 2019).
• [55] TCDD. “2014-2018 İstatistik Yıllığı”. http://www.tcdd.gov.tr/files/istatistik//20142018yillik.pdf (25.12.2019).
• [56] TCDD. “2019-2023 Stratejik Plan”. http://www.tcdd.gov.tr/files/istatistik/20192023sp.pdf (25.01.2020).