Hospitalized patients sleep quality and evaluation of the factors affecting sleep state

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 148 - 155, 25.08.2021

Ahsen Şirin Sibel Yüksel Denı̇z

Öz

Sleep is an important physiological requirement such as eating, breathing and excretion. Therefore, sleep quality directly affects individual’s well-being, functional status and quality of life. This is a descriptive-cross sectional study which aims at evaluating factors that affect inpatients’ sleep and sleep quality in hospitals. The research was conducted at two foundation university hospitals with 100 patients. We used “Socio- Demographic Questionnaire”, “The Form of Factors Affecting Sleeping” (FFAS) and “Pittsburg Sleep Quality Index” (PSQI) as data collection tools. This study was approved by ethics committee. Statistical analysis were performed by SPSS. Mann-Whitney U Test, Kruskal-Wallis and Spearmean’s correlation were used in the study. Mean age of the patients who participated in the research was 54.18±14.181. Patients’ average FFAS score was 84.27±16.047. According to the results 91% of patients experienced a change in sleeping order, 82% was affected by noise in hospital and the most important cause of noise was other patients and companions (30%). 22% of patients defined their sleep as very bad. PSQI score average is greater than five in all age groups. We found significant difference between PSQI scores of the patients before and after disease (p<0.001).
Consequently, this study revealed that the sleeping process of hospitalized patients was affected by noise negatively and their sleep quality was disturbed significantly. This study reveals that there’s a need to assess sleep quality of inpatients periodically to make organizational changes and a need for nursing interventions to reduce factors disturbing sleep quality and to improve sleep quality.

Anahtar Kelimeler

Sleep, sleep quality, hospitalization, sleep disorders, factors affecting sleep, nursing

Hastanede yatan hastaların uyku kalitesi ve uyku durumlarını etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi

Öz

Uyku insan yaşamında yeme, nefes alma, boşaltım kadar önemli bir fizyolojik gereksinimdir. Dolayısıyla uyku kalitesi bireyin iyilik halini, işlevsel durumunu ve yaşam kalitesini doğrudan etkileyen bir faktördür. Bu araştırma, hastanede yatan hastaların uyku kalitesi ve uyku durumlarını etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi amacı ile tanımlayıcı-kesitsel olarak planlanmıştır. Araştırma İstanbul ilinde bir vakıf üniversitesinin iki hastanesinde yatan, yatışının en az birinci haftasını doldurmuş̧ 100 hasta üzerinde gerçekleştirilmiştir. Veri toplama araçları olarak “Tanımlayıcı Özellikler Soru Formu”, “Uyumayı Etkileyen Faktörler Formu (UEFF)” ve “Pittsburg Uyku Kalitesi İndeksi” (PUKİ) kullanılmıştır. Araştırma öncesinde gerekli kurum izni ve etik kurul onayı alınmıştır. Verilerin istatiksel analizi SPSS programı kullanılarak gerçekleştirilmiş olup, analizleri sayı-yüzde, Mann-Whitney-U testi, Kruskal Wallis ve Spearman’s korelasyon ile yapılmıştır. Araştırmaya katılan hastaların yaş ortalaması 54,18±14,181, UEFF puan ortalaması 84,27±16,047 olarak saptanmıştır. Hastaların %91’inin hastaneye yattıktan sonra uyku düzeninde değişiklik olduğu, %82 ‘sinin hastanedeki gürültü nedeniyle uyku düzenlerinin etkilendiği ve en önemli gürültü nedeninin diğer hasta ve refakatçilerin sesi (%30) olduğu belirlenmiştir. Araştırmaya katılan hastaların %22’si uykularını çok kötü olarak nitelendirmişlerdir. Tüm yaş gruplarında PUKİ puan ortalaması beşten büyük olarak saptanmıştır. Uyku kalitesi iyi olan hastaların Pittsburg Uyku Kalitesi İndeksi puanları hastalık öncesi ve sonrasına göre karşılaştırıldığında aralarında istatiksel olarak anlamlı fark olduğu görülmüştür(p<0,001). Hastanede yatan hastaların gürültü nedeniyle uyku süreçlerinin olumsuz etkilendiği ve hastaların uyku kalitesinin ciddi oranda bozulduğu saptanmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen bulgular doğrultusunda; hastanede yatan hastaların periyodik olarak uyku kalitelerinin değerlendirilmesi ve bu doğrultuda kurumsal düzenlemelerin yapılması, hastanede uyku kalitesini bozan faktörlerin azaltılması ya da yok edilmesi ve uyku kalitesini arttırmaya yönelik hemşirelik girişimleri planlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Uyku, uyku kalitesi, hastanede yatma, uyku bozuklukları, uykuyu etkileyen faktörler, hemşirelik

Kaynakça

• [1] Lafçı D. Müziğin Kanser Hastalarının Uyku Kalitesi Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye, Adana, 2009.
• [2] Akdemir N, Birol L. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. Sistem Ofset, Ankara, 2004.
• [3] Özcan NK. Uyku ve Uyku Sorunu Olan Hastanın Bakımı. Editör Ay F., Temel Hemşirelik Kavram İlkeler Uygulamalar, Türkiye, Medikal Yayıncılık, İstanbul, 2007.
• [4] Bingöl N. Hemşirelerin Uyku Kalitesi, İş Doyumu Düzeyleri ve Aralarındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Türkiye, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas, 2006.
• [5] Acaroğlu R, Savcı C, Bilir A, Kaya H, Şendir M, Örenli E, Temel Z. “Bir Nöroşirürji Kliniğinde Gece Verilen Hemşirelik Bakımının Değerlendirilmesi”. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(1), 34-40, 2009.
• [6] Karagözoğlu Ş, Çabuk S, Tahta Y ve Temel F. “Hastanede Yatan Yetişkin Hastaların Uykusunu Etkileyen Bazı Faktörler”. Türk Toraks Dergisi, 8(4), 234-240, 2007.
• [7] Uzun Ş, Kara B, İşçan B. “Hemodiyalize Giren Kronik Böbrek Yetmezliği Olan Hastalarda Uyku Sorunları”. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi, 12(1), 61-11, 2009.
• [8] Yıldırım, İ. Hastalıklar Bilgisi. Türkiye, Yeni Asya Yayınları, İstanbul, 1990.
• [9] Susmakova K. “Human Sleep and Sleep EEG Measurement”. Science Review, 4(2), 59-74, 2004.
• [10] Horne J. “Sleep”. Karger Gazette http://misc.karger.com/gazette/gazett61.pdf (23.04.2014).
• [11] Huber R, Ghilardi MF, Massimini M, Tonon G. “Local Sleep and Learning”. Nature, 430, 78-81, 2004.
• [12] Çakırcalı E. Hasta Bakımı ve Tedavisinde Temel İlke ve Uygulamalar. Türkiye, Nobel Tıp Kitabevleri, İzmir, 2000.
• [13] Uluşahin A, Öztürk MO. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Türkiye, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul, 87, 2000.
• [14] Yetkin S, Aydın H. Uyku ve Uykuda Psikofizyoloji, Psikiyatri Temel Kitabı. Türkiye, HYT Basım Yayın, 2007.
• [15] Dirican R. ve Bilgel N. Halk Sağlığı. Uludağ Üniversitesi Basımevi, İstanbul, Bursa, 1993.
• [16] Buysse DJ, Reynolds CF, MonkTH. “The Pittsburgh Sleep Quality Index: A New Instrument for Psychiatric Practice and Research”. Psychiatry Res., 2, 193-21,1989.
• [17] Ağargün MY, Kara H, Anlar O. “Gece Vardiyasında Çalışan Hemşirelerde Öznel Uyku Kalitesi”. Van Tıp Dergisi, 3(1), 16-18,1996.
• [18] Fiorentino L, Ancoli-Israel S. “Insomnia and Its Treatment in Women with Breast Cander. Sleep”. Medicine Reviews, 10, 419-429, 2006.
• [19] Yılmaz E, Kutlu AK, Çeçen D. “Cerrahi Kliniklerinde Yatan Hastaların Uyku Durumlarını Etkileyen Faktörler”. Yeni Tıp Dergisi, 25, 149-156, 2008.
• [20] Duru G, Çetinkaya F. “Hastanede Yatan Hastalarda Kırılganlık ve Uyku Kalitesi Arasındaki İlişki”. Fırat Tıp Dergisi, 23(4),184-188, 2018.
• [21] Ceyhan Ö, Göriş G, Zincir H. “Yaşlı Bireylerde Uykuyu Etkileyen Önemli Bir Problem: İnkontinans”. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 27, 29-35, 2019.
• [22] Güneş Z, Körükcü Ö, Özdemir G. “Diyabetli Hastalarda Uyku Kalitesinin Belirlenmesi”. A.Ü.H.Y. Dergisi, 12(2), 2009.
• [23] Serkan Pekçetin S, İnal Ö. “Yaşlı Bireylerde Uyku Kalitesinin Yorgunluk ve Yaşam Kalitesi ile İlişkisi’’.ACU Sağlık Bil Derg, 10(4), 604-608, 2019.
• [24] Düğer Ü, Kolutek R. “Nöroloji Servisinde Yatan Geriatrik Hastalarda Hastane Ortamının Uyku Kalitesine Etkisi’’. acikerisim.nevsehir.edu.tr. http://hdl.handle.net/20.500.11787/697,2020-02-01.2020. (25.04.2021).
• [25] Björkelund C, Carlson DB, Lapidus L et al. “Sleep Distubances in Midlife Unrelated to 32 year Diabetes Incidance”. Diabetes Car., 28(11), 2739-2744, 2005.
• [26] Özol D, Özvurmaz S. “Yaşlı Hastalarda Uyku ve Uyku Bozuklukları”. htps://www.solunum.org.tr/tusaddata/book/677/17102018114822-031.pdf. Bölüm 31 s. 345-354, 2018 (25.04.2021).