Filipin toplumunun müslüman morolar özelinde tarihçesi, özerklik süreci ve Türkiye’nin bu sürece olan katkısı

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 169 - 179, 25.08.2021

Ömer Faruk Koçyiğit

Öz

Filipin Müslümanlarıyla Mindanao'da yaşayan Bangsamorolar, Filipin kimliğinden tarihsel olarak daha önce ortaya çıkmış bir toplumdur. Kültür bakımından özgün ve farklı bir yapıya sahiptir. Bugün bile Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi’ndeki (ARMM) Filipin Müslümanları hürriyet, eşitlik ve sosyal adalet konularında devam etmekte olan mücadeleleri yüzünden fakirliğin ve ezilmenin yükünü çekiyor ve bozulan barış nizamının sıkıntılı ve güç şartlarında yaşamaya devam etmektedirler. Filipin hükümetinin idaresinin merkeziyetçi bir yapıda olması Filipinler’in Hıristiyan ve Müslüman toplumları gibi değişik tarihsel tecrübeleri ve değişik kültürleri barındıran toplumlarının idaresi için elverişli değildir. Filipin hükümetinin merkezi idarenin üstünlüğüne dayalı politik oluşumu, hükümete ve yönetime katılımda Müslümanların siyasi olarak güçlenmesine ve yeteri kadar temsil edilmelerine engeldir ve onların yönetime katılmalarına hiç de duyarlı değildir. Bu çalışmada Filipinler’in Güneyinde yaşayan Müslüman cemaatlerin kültürlerini yaşamada özgürlük ve siyasi bağımsızlık mücadelelerinin tarihsel açıdan evrimlerini incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Moro Müslümanları, Filipinler Cumhuriyeti, Müslüman.

The history of the Philippine society in specific muslim moros, the process of autonomy and Turkey's contributions

Öz

The Bangsamoros living in Mindanao with Philippine Muslims is a society that has emerged historically before the Philippine identity and has a unique and distinct nature in terms of culture. Even today, Philippine Muslims in the Muslim Mindanao Autonomous Region (ARMM) are trying to continue to live in the troubled and difficult conditions of the ongoing struggle for freedom, equality, social justice, and the burden of poverty and oppression and the deteriorating peace order. This multipolar problem, which is considered as one of the effects of the Moro problem, needs to be fully understood and handled properly. The centralized structure of the administration of the Philippine government is not conducive to the administration of the societies of the Philippines, such as the Christian and Muslim societies, which have different historical experiences and different cultures. The political formation of the Philippine government, based on the supremacy of the central government, prevents Muslims from being politically empowered and sufficiently represented in participation in government and administration, and is not at all susceptible to their participation in government. In this study, the historical evolution of the struggle for freedom and political independence in living the cultures of the Muslim communities living in the South of the Philippines has been examined.

Anahtar Kelimeler

Moro Muslims, Republic of the Philippines, Muslim

Kaynakça

• [1] Majul CA. Muslims in the Philippines, Quezon City, 1973. https://islamansiklopedisi.org.tr/filipinler#1
• [2] Atasoy, E. “Siyasi Coğrafya ve Etnocoğrafya Perspektifinden Filipinlerdeki Müslüman Topluluklar”. Journal of History Culture and Art Research, 7(2), 533-566, 2018. http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v7i2.1521.
• [3] Çakır N. Filipinler’de Müslümanlık ve Müslümanların Statüsü, Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne, Türkiye, 2017.
• [4] Kreuzer, P. “Der bewaffnete Kampf der Moros im Süden der Philippinen”. Nord-Süd aktuell, 18(2), 293-305, 2004.
• [5] Erdoğan A. “Moro: Yeni Dönemin Eşiğinde”. 2014 Haziran Dünya Bülteni Araştırma Masası, 2014.
• [6] Dennis BF. The Moro Problem: An Historical Perspective. Naval Postgraduate School, California, USA, 1985.
• [7] Göksoy İH. “Filipinler’de İslamiyet”. Diyanet İlmi Dergisi, 31(3), 83-106, 1995.
• [8] BBC News. “Guide to the Philippines conflict”. http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7887521.stm (10.07.2019).
• [9] Lavrov, SB, Kaledin NV. Ekonomiçeskaya. Sotsialnaya i PolitiçeskayaGeografiya Mira. Regioni i Strani, Moskova: İzdatelstvo Gardariki, 2003.
• [10] Hernandez MB. The Philippines’moro Conflict: The Problems and Prospects in The Quest For A Sustainable Peace. PhD Thesis, Georgetown University, Washington DC, USA, 2017.
• [11] Moro halkı. http://www.turkcebilgi.com/ansiklopedi/moro_halkı. (20.07.2019).
• [12] Söylemez H ve Kavak HZ. Moro Özerklik Arifesinde, İstanbul: İHH İnsani Yardım Vakfı, 2014.
• [13] Yılmaz, S. Amerika’nın Filipinler’e Askeri Müdahaleleri. 2012.
• [14] Moro Christian People’s Alliance (MCPA). n.d. ‘The Human Rights Situation of the Moro People in the Philippines’. Briefing Paper. For the 13th Session of the Universal Periodic Review of the Philippine Government in the United Nations Human Rights Council in May-June 2012. Quezon City, Philippines, 2012.
• [15] Sakili, PA. Space and Identity: Expressions in the Culture, Arts and Society of the Muslims in the Philippines. Asian Center, University of the Philippines Press, 2003.
• [16] Sakili, PA. “The Bangsamoro framework agreement and the Mindanao problem: foregrounding historical and cultural facts and concepts for social justice and peace in the Southern Philippines”. Asian Studies, 48(1-2), 1-18, 2012.
• [17] Yokuş S. Filipinler’de Çatışma Çözümü ve Temel Yasa Tartışmaları. Demokratik Gelişim Enstitüsü (Democratic Progress Institute-DPI), Londra, Birleşik Krallık, 2016.
• [18] https://www.ihh.org.tr/ Son erişim: 27.04.2021
• [19] https://www.tika.gov.tr/tr/haber/tika_filipinler%27de_moro_muslumanlarinin_yaninda-54947
• [20] Macdonald, G. “Güney Filipinler’de Barış İhtimali ve Karşılaşılan Engeller”. Democratic Process Institute, http://www.democraticprogress.org/wpcontent/uploads/2012/12/PhilippinesPaper-Turkish.pdf. London, England, 2013.
• [21] Uluslararası Politika Akademisi. “Moro Sorunu”. http://politikaakademisi.org/2014/03/31/moro-sorunu (10.07.2019)
• [22] Haşimi S. “Mücadele Ahlakı: Kendi Liderinin Kaleminden Bangsamoro Mücadelesi”. İstanbul, Türkiye, İnsamer Yayınları, 2018.
• [23] İnat K, Duran B, Ataman M. “Dünya Çatışmaları: Çatışma Bölgeleri ve Konuları Cilt 1”. Ankara, Türkiye, Nobel Yayınları, 2010.
• [24] Kaplan, İ. Filipinler’de Yeni Halk Ordusu. Editörler: Çiftçi İ ve Sevinç B. Uzakdoğu'dan Güney Asya'ya Şiddet ve Terörizm. Ankara, Türkiye, Karınca Yayınları, 2015.
• [25] Akköse E, Haydari H, Güvenkaya S, Aslan C, Turgut E. Dünya Barışının Prestiji “Moro İslam Devleti”. Anadolu Gençlik Derneği İstanbul Şubesi Raporu, İstanbul, Türkiye. 2019.
• [26] Lakost, İ. Geopolitiçeski Reçnikna Sveta. Sofiya: Izdatelska Kaşta Trud, 2005.
• [27] Atasoy E. “Siyasi Coğrafya ve Etnocoğrafya Perspektifinden Filipinlerdeki Müslüman Topluluklar”. Journal of History Culture and Art Research, 7(2), 533-566. http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v7i2.1521
• [28] Sevinç B, Durmuş S, Vaqas MA. Filipinler ve Moroların Mücadelesi: MNLF ve MILF. 2015.
• [29] HaberTürk. http://www.haberturk.com/haber/haber/1627077-11-eylul-saldirilari-nedir-11-eylul-saldirilarinin-16-nci-yil-donumu. (11.09.2019).
• [30] T.C. Dışişleri Bakanlığı. “Türkiye- Filipinler İlişkileri”. https://www.mfa.gov.tr/turkiye-kanada-siyasi-iliskileri_.tr.mfa (10.04.2021).
• [31] T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA). https://www.tika.gov.tr/tr/haber/tika%27dan_filipinlerde_moro_muslumanlarina_egitim_ve_saglik_destegi-53319. (10.04.2021).
• [32] Zolotukhin IN. The Filipino Diaspora in the USA and Canada. https://cyberleninka.ru/article/v/filippinskaya-diaspora-v-ssha-i-kanade
• [33] Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA). https://www.tika.gov.tr/tr/haber/tika_filipinler%27de_moro_muslumanlarinin_yaninda-54947. (10.04.2021).
• [34] History of the Philippines Twentieth century. http://philippine.ru. (10.04.2021).
• [35] History of the Philippines Twentieth century. http://www.krugosvet.ru. (10.04.2021).
• [36] Jubair, S. The Long Road to Peace: Inside the GRP-MILF Peace Process. Cotabato City: Institute of Bangsamoro Studies, 2007.