Kadın insan kaynaklarının tepe yönetimi kademelerinde görev alamamalarına yönelik nedenlerin cam tavan sendromu bağlamında araştırılması

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 99 - 116, 31.07.2023

Nazan Koç Ali Akdemir

https://doi.org/10.56723/dyad.1298314

Öz

İçinde yaşadığımız 21. yüzyılda dünya nüfusu 8 milyara ulaşmış olup yarıya yakın kısmını kadınlar oluşturmaktadır. İş dünyasında kadın çalışan sayısında artış olduğu gözlenmekle birlikte tepe yönetimi kadrolarına baktığımızda henüz aynı durumu görememekteyiz. Tepe yönetimi kademelerine ulaşamadan iş hayatından ayrılan veya önüne konan engeller nedeniyle ayrılmak durumunda bırakılan kadın çalışanların yetenekleri, nitelikleri ve tüm beşeri sermayeleri gibi katkılardan iş dünyası ve dolayısıyla da toplum mahrum kalmaktadır. Bu çalışmanın amacı özel sektörde çalışan kadın işgörenlerin tepe yönetimi kademelerine gelmelerine engel olan nedenlerin cam tavan sendromu bağlamında araştırılmasıdır. İş dünyasındaki kadın çalışanların maruz kaldıkları cam tavan engellerinin örgütsel bağlılık düzeyleri üzerindeki etkilerine bakılmış ve örgütsel bağlılık düzeyleri düşen kadın çalışanların kariyerlerinde ilerlemenin durması ve tepe yönetime gelemeden iş hayatından ayrılması veya bıraktırılması konusu araştırılmıştır. Araştırma üç bölümden oluşan anket uygulaması ile yapılmıştır. Birinci bölüm yaş, medeni durum, eğitim durumu, kurumdaki pozisyon ve mesleki deneyim durumu kişisel bilgileri içeren beş adet sorudan oluşmaktadır. İkinci bölüm cam tavan sendromu anketi olup otuz sekiz sorudan oluşmaktadır. Son olarak üçüncü bölümde on sekiz sorudan oluşan örgütsel bağlılık ölçeği anketi kullanılmıştır. Anket internet ortamında yönlendirilmiş olup ağırlıklı dört özel bankadaki tamamı kadın çalışanların oluşturduğu 390 çalışan tarafından doldurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Cam tavan, kadın çalışanlar, tepe yönetimi, örgütsel bağlılık

Investigation of the reasons for female human resources not being able to take office in the top management levels in the context of glass-ceiling syndrome

Öz

In the 21st century we live in, the world population has reached 8 billion and almost half of them are women. Although it is observed that there is an increase in the number of female employees in the business world, we cannot see the same situation when we look at the top management staff. The business world, and therefore the society, is deprived of the skills, qualifications and all human capital of female employees who leave the business life before they can reach the top management levels or are forced to leave due to the obstacles placed in front of them. The aim of this study is to investigate the reasons that prevent female employees working in the private sector from coming to the top management levels in the context of glass-ceiling syndrome. The effects of the glass-ceiling barriers that female employees in the business world are exposed to on their levels of organizational commitment were examined and it was investigated that the career progression of female employees whose organizational commitment levels decreased and leaving or quitting business life before reaching the top management were investigated. The research was conducted with a questionnaire consisting of three parts. The first part consists of five questions containing personal information about age, marital status, educational status, position in the institution and professional experience. The second part is the glass-ceiling syndrome questionnaire and consists of thirty-eight questions, and finally, the eighteen-item organizational commitment scale questionnaire was used in the third part. The questionnaire was directed on the internet and was filled by 390 employees, all of whom were female, in four private banks.

Anahtar Kelimeler

Glass-ceiling, female employees, top management, organizational commitment

Kaynakça

• [1] Allen NJ, Meyer JP. “The Measurement and Antecedents of Affective, Continuance and Normative Commitment to Organization”. Journal of Occupational Psychology, 63, 1-18, 1990.
• [2] Mercanlıoğlu Ç. ‘‘Cinsiyete Dayalı Eşitsizlik; Kadın Yöneticilerin İş Ve Özel Hayatlarını Dengeleme Zorlukları Ve Bedelleri’’. Uluslararası-Disiplinlerarası Kadın Çalışmaları Kongresi Bildiriler Kitabı. I. Cilt. Sakarya, Türkiye, Sakarya Üniversitesi, 2009.
• [3] Sertkaya Ö, Onay M, Ekmekçi R. “Spor Örgütlerinde Kadın Yöneticilere Yönelik Tutumların Belirlenmesi”. Pamukkale Journal of Sport Sciences, 4, Special Issue, 1-3, 2013.
• [4] Aytaç S. “Çift Kariyerli Eşler ve Çalışma Yaşamındaki Yeri”, Bursa, Türkiye, Ezgi Kitabevi Yayınları, 2001.
• [5] Katkat M. Kadının Çalışma Hayatındaki Yeri ve Yükselişi (Erzurum Defterdarlığı Merkez Birimlerinde Bir Uygulama). Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum, Türkiye, 2000.
• [6] Cotter DA, Hermsen JM, Ovadia S, Vanneman R. “The glass ceiling effect”. Social Forces. The University of North Carolina, 80(2), 655-682, 2001.
• [7] Özülke F. “Cam Tavan Sendromu, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Raporu ve Türkiye”. https://fusunozulke.com/cam-tavan-sendromu-toplumsal-cinsiyet-esitligi-raporu-ve-turkiye/ (11.05 2023).
• [8] Utma S. “Kadına Yönelik Cinsiyet Ayrımcılığı ve Cam Tavan Sendromu”. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 11(1), 44-58, 2019.
• [9] Günsel A, Köroğlu S, Demirci L. “Çalışma Hayatında Kadınların Karşılaştıkları Sorunlar ve Cam Tavan Algıları: Kadın Öğretmenler Üzerine Bir Araştırma”. Kadem Kadın Araştırmaları Dergisi, 1(1), 74-113, 2015.
• [10] Gül H, Ercan O. “Türkiye ve Dünya’da Kadınların Çalışma Hayatında Yaşadıkları Cam Tavan Algıları Üzerine Kavramsal Bir Çalışma”. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18, 421- 436, 2009.
• [11] Salihoğlu GH. Çalışanların Kariyer Yolculuğunda İşkolikliğin Rolü Üzerine Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi, Çorum, Türkiye, 2014.
• [12] Karaca A. Kadın yöneticilerde kariyer engelleri: cam tavan sendromu üzerine uygulamalı bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya, Türkiye, 2007.
• [13] Aydağ P. Turizm Sektöründe Cam Tavan Sendromu: Adana ve Hatay İllerindeki 4-5 Yıldızlı Konaklama İşletmeleri ve IATA Üyesi Seyahat Acentaları Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay, Türkiye, 2012.
• [14] Köksal Y. Sağlık Çalışanlarının Cam Tavan Sendromu’na İlişkin Algılarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun, Türkiye, 2016.
• [15] Taşkın E, Çetin A. “Kadın Yöneticilerin Cam Tavan Algısının Cam Tavanı Aşma Stratejilerine Etkisi: Bursa Örneği”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33, 19-34, 2012.
• [16] Akdemir A. Örgütlerin Yönetimi, İstanbul, Türkiye, Beta Yayınları, 2018.
• [17] Söylemez SA. “Türkiye’de Teknoloji ve Eğitim Yatırımları: Karşılaştırmalı Bir Bakış Açısı”. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 63-80, 2004.
• [18] Akdemir A, Demirkaya H. İnsan Kaynakları Yönetimi, Ankara, Türkiye, Orion Kitabevi, 2016.
• [19] Soysal A, Baynal T. “Sağlık Kurumlarında Cam Tavan Sendromu: Kayseri Özel Sağlık Kurumlarında Bir Araştırma”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 225-264, 2016.
• [20] Demir H, Kartal N. “Sağlık Çalışanlarının Cam Tavan Algısı”. Genel Tıp Dergisi, 28(2), 48-56, 2018.
• [21] Baş Ö. Kadın sağlık çalışanlarının cam tavan sendromu algısı ile örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki; üniversite hastanesinde bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, Türkiye, 2019.
• [22] İşbilir N. Türkiye’de kadın çalışma hayatı ve cam tavan sendromu üzerine bir değerlendirme. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2021.
• [23] Bayraktar S. İstanbul Gençlik ve Spor İl Müdürlüğünde Çalışan Kadın Personelin Üst Düzey Yöneticiliğe Yükselmelerindeki Cam Tavan Sendromu Algılarının Örgütsel Bağlılığa Olan Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gedik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2021.
• [24] World Economic Forum. “Global Gender Gap Report 2021: Insight Report March 2021”. https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2021.pdf)/ (23.06.2023).