GHOSTS OF YEŞİLÇAM: THE DELUSIONS OF YEŞİLÇAM IN THE SEARCH FOR THE TURKISH CINEMA GENRES AFTER 1980

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 398 - 429, 29.03.2019

Özgür Velioğlu Metin

https://doi.org/10.19145/e-gifder.408730

Cited By: 2

Öz

After the Yeşilçam era, some directors in Turkish cinema continue their efforts to exist. These directors often use imaginary and ghost female characters in their search for new era genres. In this study, nine films that were made between 1987-1997, and contained imaginary and ghost elements were chosen. This study aims to analyze what the concepts of imaginary and ghostly mean in the world of these films. The main characters of these films are writers, directors etc. the reason for the characters having creative professions as such is that the directors of the films are actually displaying their own quests through these characters. These quests are the search for a new Turkish cinema genre by the directors who have been left in limbo. After the Yeşilçam era, Türkan Şoray appeared as the ghost of Yeşilçam in some of these films which expressed the yearning the directors had for Yeşilçam. Also, since the directors will not create a new genre without leaving Yeşilçam behind, these ghosts are their reckoning with the Yeşilçam era. In the same way, in some of these films Müjde Ar and new female actresses that represent her appear as imaginary. These dreams, which symbolize the directors search for new genres in New Turkish cinema, have sometimes given the directors direction and other times have been an experiment of style for them. The films examined in this study are respectively: My Dreams My Love and You, Nihavend Miracle, Her Name is Vasfiye, Oh Belinda, Şahmaran, Night Journey, Devil My Friend, The Secret Face and The Shadow Play.

Anahtar Kelimeler

Turkish Cinema, Yeşilçam, New Turkish Cinema, Türkan Şoray, Müjde Ar

YEŞİLÇAM’IN HAYALETLERİ: 1980 SONRASI TÜRK SİNEMASININ ÜSLUP ARAYIŞLARINDA YEŞİLÇAM SANRILARI

Öz

Yeşilçam dönemi sonrası Türk sinemasında bazı yönetmenler varoluş çabalarını sürdürürler. Bu yönetmenler, yeni döneme dair üslup arayışlarında hayal ve hayalet kadın karakterleri sıklıkla kullanırlar. Çalışmada, 1987-1997 yılları arasında yapılan ve konularında hayal, hayalet unsuru barındıran dokuz film seçilmiştir. Çalışmanın amacı, hayal, hayalet kavramlarının bu filmlerin evrenlerinde ne anlama geldiğinin çözümlenmesidir. Filmlerin başrol karakterlerinin yazar, yönetmen vb. yaratıcı meslek gruplarından olmasının nedeni, filmlerin yönetmenlerinin bu karakterler üzerinden kendi arayışlarını gerçekleştiriyor olmalarıdır. Bu arayışlar, arafta kalmış yönetmenlerin yeni Türk sinemasına dair üslup arayışlarıdır. Yeşilçam sonrası dönemde Türkan Şoray, Yeşilçam’ın hayaleti olarak bu filmlerin bazılarında ortaya çıkmış ve yönetmenlerin Yeşilçam’a olan özlemlerini dile getirmiştir. Ayrıca yönetmenler Yeşilçam’ı geride bırakmadan yeni bir üslup oluşturmayacakları için bu hayaletler Yeşilçam dönemiyle olan hesaplaşmalarıdır. Aynı şekilde bu filmlerin bazılarında Müjde Ar ve onun temsilcisi yeni kadın oyuncular da hayal olarak görünürler. Yönetmenlerin yeni üslup arayışlarında yeni Türk sinemasını simgeleyen bu hayaller, yönetmenlere kimi zaman yol göstermiş, kimi zaman ise onların tarz denemeleri olmuşlardır. İncelenen filmler, Hayallerim Aşkım ve Sen, Nihavend Mucize, Adı Vasfiye, Aaah Belinda, Şahmaran, Gece Yolculuğu, Arkadaşım Şeytan, Gizli Yüz ve Gölge Oyunu’dur.

Anahtar Kelimeler

Türk Sineması, Yeşilçam, Yeni Türk Sineması, Türkan Şoray, Müjde Ar

Kaynakça

• ABİSEL, Nilgün (2005). Türk Sineması Üzerine Yazılar, Ankara: Phoenix Yayınevi
• ALTINORDU, Atahan (09 Nisan 2016). “Adı Müjde”, Müjde Ar ile Söyleşi, Socrates Dergi, https://www.socratesdergi.com/mujde-ar/, Erişim Tarihi: 08.01.2018.
• AYÇA, Engin (1992). “Türk Sineması Seyirci İlişkileri”, Kurgu Dergisi, 11, s. 117-133.
• BÜKER, Seçil (2003). Film Ateşli Bir Öpüşmeyle Bitmiyor, (Hazırlayanlar), Deniz Kandiyoti ve Ayşe Saktanber. Kültür Fragmanları: Türkiye’de Gündelik Hayat, İstanbul: Metis Yayınları, s. 159-182.
• BÜKER, Seçil ve ULUYAĞCI Canan (1993). Yeşilçam’da Bir Sultan, İstanbul: Afa Yayınları.
• DÖNMEZ-COLIN, Gönül (2006). Kadın, İslam ve Sinema, (Çev: Deniz Koç), İstanbul: Agora Kitaplığı.
• ERDOĞAN, Nezih (2001). Üç Seyirci: Popüler Eğlence Biçimlerinin Alımlanması Üzerine Notlar, (Yayına Haz.), Deniz Derman; (Derleyen), Övgü Gökçe. Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler 2, İstanbul: Bağlam Yayınları, s. 219-230.
• ESEN, Şükran (2000). 80’ler Türkiye’sinde Sinema, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• EVREN, Burçak (1999). Bizim Yıldızlarımız: Kadın Oyuncular, içinde, 75 Yılda Değişen Yaşam Değişen İnsan: Cumhuriyet Modaları, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, s. 143-147.
• GÖLE, Nilüfer (2004). Modern Mahrem: Medeniyet ve Örtünme, İstanbul: Metis Yayınları.
• GÜÇHAN, Gülseren (1992). Toplumsal Değişme ve Türk Sineması, Ankara: İmge Kitabevi.
• KANDİYOTİ, Deniz (1993) Ataerkil Örüntüler: Türk Toplumunda Erkek Egemenliğinin Çözümlenmesine Yönelik Notlar, (Yayına Haz.), Şirin Tekeli. 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, İstanbul: İletişim Yayıncılık, s. 367-382.
• MULVEY, Laura (2008). Görsel Haz ve Anlatı Sineması, (Çev: Nilgün Abisel), Sinema (Tarih/Kuram/Eleştiri), (Derleyenler) Seçil Büker ve Y. Gürhan Topçu. Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi, s. 235-256.
• ÖZGÜÇ, Agah (2001). “Altmış sekiz adımlık sokak: Bunca ünlü burada mı yetişti?”, Popüler Tarih, 9, s. 80-83.
• PÖSTEKİ, Nigar (2005). 1990 Sonrası Türk Sineması (1990-2005), İstanbul: Es Yayınları.
• SAKTANBER, Ayşe (1993). Türkiye’de Medyada Kadın: Serbest, Müsait Kadın veya İyi Eş, Fedakar Anne, (Yayına Haz.), Şirin Tekeli. 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, İstanbul: İletişim Yayıncılık, s. 211-232.
• SCOGNAMILLO, Giovanni (2010). Türk Sinema Tarihi, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• SONER, Şükran (6 Mayıs 1995). “Türk sinemasına kadın filmleri ile damgasını vuran yönetmen Atıf Yılmaz: Türk Sineması Kurtuluşunu Arıyor”, Atıf Yılmaz’la söyleşi, Cumhuriyet Gazetesi.
• SUNER, Asuman (2006). Hayalet Ev: Yeni Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik ve Bellek, İstanbul: Metis Yayınları.
• ŞORAY, Türkan (2012). Sinemam ve Ben, İstanbul: NTV Yayınları.
• TEKELİ, Şirin (1993). 1980’ler Türkiyesi’nde Kadınlar, (Yayına Haz.), Şirin Tekeli. 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, İstanbul: İletişim Yayıncılık, s. 15-50.
• TİMİSİ, Nilüfer (2011). 1980’ler Türkiyesi’nde Feminist Hareket: Ankara Çevresi, (Derleyenler), Aksu Bora, Asena Günal, Meltem Ağduk Gevrek. 90’larda Türkiye’de Feminizm, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 13-39.
• ULUYAĞCI, Canan (2002). “1980 Sonrası Türk Sinemasında Özgür Kadın İmgesi: Türkan Şoray ve Müjde Ar”, Kurgu Dergisi, 19, s. 1-8.
• YALUR, Tolga (2013). Müjde Ar as a Twist in the Dominant Fiction of the Cinema of Turkey, (Derleyenler), Rasim Özgür Dönmez, Fazilet Ahu Özmen Akman. Gendered Identities: Criticizing Patriarchy in Turkey, Lanham, Maryland: Lexington Books, s. 79-96.
• YÜCEL, Şükran (2011). 48. Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali, Paneller Dizisi: Sinemada Kadın, II. Panel: “80’lerden Günümüze Sinemada Kadın Temsilleri”, (Editörler), Merih Taşkaya, Emine Uçar İlbuğa.