OBJECTIFICATION OF WOMAN IN SUSUZ YAZ FROM THE PERSPECTIVE OF LAURA MULVEY’S MALE GAZE

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 1046 - 1067, 30.09.2022

Bahar Öztürk Ömer Akbulut

https://doi.org/10.19145/e-gifder.1103969

Öz

Susuz Yaz, the first film of Turkish cinema to win an award abroad, has been examined from different perspectives by contemporary film researchers in the context of social realism, property, power struggle, and the relationship of social structure with nature and culture. The aim of this study is to reveal how Metin Erksan's film Susuz Yaz (1963) deals with the narrative structure and the hierarchy of gaze in its visual arrangement in the context of the objectification of the female character. In the study, a descriptive analysis of the film is made based on the concepts of scopophilic and voyeuristic(surveillance/voyeurism), which Laura Mulvey discusses in her article titled "Visual Pleasure and Narrative Cinema" and claims to serve the masculine gaze. Feminist theory constitutes the conceptual framework of this study in terms of questioning the position of women in the patriarchal society, which is trapped in power-based hierarchical structures. As a result of the examination, it has been observed that the female character in the narrative is seen as a commodity in a passive position, a servant at home, a worker in the field, and as a means of child production and raising in society. It has been determined that the woman, who is reduced to a commodity in the social structure based on the family institution, can not exist alone in the narrative structure of the film, but can only be represented by being associated with men. By using different gaze mechanisms with the help of the camera, the female character of the film is represented as the object of desire and fetish, as a body to be conquered. Thus, the female character is avoided from being represented as a complete whole, which is in the position of the subject.

Anahtar Kelimeler

Susuz Yaz, Feminist Criticism, Laura Mulvey, Male Gaze.

LAURA MULVEY’İN ERİL BAKIŞ PERSPEKTİFİNDEN SUSUZ YAZ FİLMİNDE KADININ NESNELEŞTİRİLMESİ

Öz

Türk sinemasının yurt dışında ödül alan ilk filmi olan Susuz Yaz, çağdaş film araştırmacıları tarafından toplumsal gerçekçilik, mülkiyet, iktidar mücadelesi, toplumsal yapının doğa ve kültürle ilişkisi bağlamında farklı açılardan incelenmiştir. Bu çalışmanın amacı; Metin Erksan’ın Susuz Yaz (1963) filminin anlatı yapısının ve görsel düzenlemesindeki bakış hiyerarşisinin kadın karakterin nesneleştirilmesi bağlamında nasıl ele aldığını ortaya koymaktır. Çalışmada, Laura Mulvey’in “Görsel Haz ve Anlatı Sineması” isimli makalesinde ele aldığı ve eril bakışa hizmet ettiğini öne sürdüğü skopofilik ve voyeristik (gözetleme/röntgencilik) bakış kavramlarından hareketle filmin betimsel analizi yapılmıştır. Feminist teori, iktidar temelli hiyerarşik yapıların içine hapsolmuş ataerkil toplumdaki kadının konumunun sorgulanması açısından bu çalışmanın kavramsal çerçevesini oluşturmaktadır. İnceleme sonucunda anlatıdaki kadın karakterin pasif konumda bir meta, evde hizmetçi, tarlada işçi, toplumda çocuk üretme ve yetiştirme aracı olarak görüldüğü gözlemlenmiştir. Aile kurumuna dayalı toplumsal yapı içerisinde metaya indirgenen kadının filmin anlatı yapısında tek başına var olamayıp sadece erkeklerle ilişkilendirilerek temsil edilebildiği saptanmıştır. Kamera yardımıyla farklı bakış mekanizmaları kullanılarak filmin kadın karakteri arzu ve fetiş nesnesi, fethedilecek bir beden olarak temsil edilmekte, böylece kadın karakterin özne konumunda olan, eksiksiz bir bütün olarak temsil edilmesinden kaçınılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Susuz Yaz, Feminist Eleştiri, Laura Mulvey, Eril Bakış.

Kaynakça

• ABİSEL, Nilgün (2005). Türk Sineması Üzerine Yazılar, Ankara: İmge Kitabevi.
• BENSHOFF, Harry M. ve GRİFFİN, Sean (2009). America on Film: Representing Race, Class, Gender, and Sexuality at the Movies, West Sussex: Wiley-Blackwell.
• BERGER, John (2009). Görme Biçimleri, (Çev. Yurdanur Salman), İstanbul: Metis Yayınları.
• BERKTAY, Fatmagül (1996). Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın, İstanbul: Metis Yayınları.
• BERKTAY, Fatmagül (2013). Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• ÇETİN, Berfin Emre (2015). The Paramilitary Hero on Turkish Television: A Case Study on Valley of the Wolves. Cambridge Scholars Publishing.
• GÜNEŞ, Fetime. (2017). “Feminist Kuramda Ataerki Tartışmaları Üzerine Eleştirel Bir İnceleme”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(2), 245-256.
• KIREL, Serpil (2012). Kültürel Çalışmalar ve Sinema, İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• MULVEY, Laura (1997). Görsel Haz ve Anlatı Sineması, (Çev. Nilgün Abisel), Kare, (21): 38-46.
• NELMES, Jill (1998). Sinemada Cinsiyet ve Cinselliğin Sunumu, (Çev. Ertan Yılmaz), Kış 98, 71-94.
• OZAN, Rengin (2014). Son Dönem Türk Sinemasında Kadın Bakışı, İstanbul: Köprü Kitapları.
• ÖĞÜT, Hande (2009). “Kadın Filmleri ve Feminist Karşı Sinema”, Cogito 3 Aylık Düşünce Dergisi: Feminizm sayı: 58 içinde, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• ÖLÇER, Evrim (2003). Türkiye Masallarında Toplumsal Cinsiyet ve Mekân İlişkisi. Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• ÖZVERİ, Derya (2009). Feminist Teorinin Gelişim Sürecinde Uluslararası İlişkilere Bakışı Üzerine Kısa Bir Değerlendirme, (Editör.), Hasret Çomak. Uluslararası İlişkilere Giriş: Teorik Bakış, 1. Basım, Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• SAYGILIGİL, Feryal (2010). Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, Sosyoloji Lisans Programı.
• SMELİK, Anneke (2008). Feminist Sinema ve Film Teorisi Ve Ayna Çatladı, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• TAŞ, Gün (2016). “Feminizm Üzerine Genel Bir Değerlendirme: Kavramsal Analizi, Tarihsel Süreçleri ve Dönüşümleri”, Akademik Hassasiyetler, 5, (3).
• TİMİSİ, Nilüfer (2011). Sinemaya Feminist Müdahale: Laura Mulvey’de Psikanalitik Seyirciden Teknolojik Seyirciye, (Editör), Murat İri. Sinema Araştırmaları: Kuramlar, Kavramlar, Yaklaşımlar, İstanbul: Derin Yayınları.
• ZERZAN, John (2000). Gelecekteki İlkel, (Çev. Cemal Atila), İstanbul: Kaos Yayınları.