DİJİTAL AKTİVİZM VE İRAN KADIN HAREKETLERİ ÜZERİNE KAVRAMSAL BİR İNCELEME

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 829 - 861, 30.09.2022

Hakan Irak

https://doi.org/10.19145/e-gifder.1118006

Öz

Dijital mecranın yeniliklerinden toplumun her alanı etkilendiği gibi feminist faaliyetler de etkilenmiştir. Feminist hareketlerin dijitalde de konuşulabilir duruma gelmesiyle birlikte, kişiler kadın hak ve problemleri ile alakalı görüşlerini paylaşmaktadır. Kadın hareketlerine evrensel çapta bakıldığında Batı feminizmi ile ilişkilendirilse de her toplumda konuyla alakalı farklı bir anlayış ve yaklaşım oluşturulmuştur. Bu çerçevede kadın hareketleri olgusunun tanımlanması ve çizilen sınırları önem arz etmektedir. Her toplumda kadın hareketleri farklı amaç ve hedefler doğrultusunda oluşmaktadır. İran kadın hareketi, dini ve siyasi şartlar kapsamında kendi dilini ve mücadele yöntemlerini belirlemiştir. Bu çalışmada, 1906 yılından günümüze kadar olan süreçte gerçekleşen İran kadın hareketleri, siyasi atmosfer ve evrensel feminizm kapsamında kadın olgusu incelenmiş ve bunun sosyal anlamda oluşturduğu parametreleri ele alınmıştır. İran kadın hareketleri örneklerine yer verilerek kadınların protestolar sonucunda elde ettikleri haklarından bahsedilmiştir. Literatür taraması olarak ele alınan bu çalışmada İran kadın hareketlerinin yanı sıra sosyal mecrada feminizm ve kadın hareketlerine yönelik oluşturulan hashtag örneklerine de yer verilmiştir. Bu hashtaglerin içerikleri ve bunlarla ilgili örnek paylaşımlardan da bahsedilmiştir. Çalışmada sık kullanılan sosyal medya platformlarından olan “Twitter”da kadın hareketleri ile alakalı farklı yıllarda kullanılan hashtagler hakkında yapılan yorumlar ele alınmış ve bunlara dair içerik analizi yapılmıştır. İçerik analizi yöntemi, belge, video, ses, görsel vb. metinlerde bulunan sembol, düşünce, anlam ve fikir dünyalarının keşfedilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Ele alınan içerikteki temalar keşfedilmekte ve kategorilerine göre kodlamalar yapılmaktadır. Kodlamalar kavramsal şekilde ya da alt temalar içinde de ele alınabilmektedir. İçerik analizi metin içindeki anlamların keşfedilmesi için kullanılan bir analiz yöntemi olarak nitelendirilmektedir. Analiz yapılırken, paylaşılan tweetlerin içeriği ve kullanılan hashtagler inceleme kriteri olarak belirlenmiştir. Bulgular bölümünde incelenen hashtagli tweetlerden bazı örnekler sunulmuştur. Çalışma 2021 yılının Aralık ayı ile 2022 yılının Şubat ayında derlenmiştir. Bu çalışmanın amacı, dijital aktivizm kavramının açıklanması ve İran’daki kadın hareketlerine bakışın incelenmesi olarak belirlenmiştir. İran’daki kadın hareketlerinin İran’ı ne şekilde etkilediği konusunda bir sonuca varılmıştır. İran kadın hareketlerinin global bakımdan geri planda kalmış olsa da ülkedeki siyasi tartışmalarla sosyal yaşamda değişiklikler oluşturabilen bir güç olabileceği sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

digital aktivizm, Kadın Hareketleri, İran, Twitter, Hashtag

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

A CONCEPTUAL EXAMINATION ON DIGITAL ACTIVISM AND IRANIAN WOMEN’S MOVEMENTS

Öz

Feminist activities have also been affected by the innovations of the digital media, as well as all areas of society. With the feminist movements becoming digitally spoken, people share their views on women's rights and problems. Although women's movements are associated with Western feminism on a global scale, a different understanding and approach has been created in every society. In this context, the definition of the phenomenon of women's movements and the drawn boundaries are important. In every society, women's movements are formed in line with different goals and objectives. The Iranian women's movement has determined its own language and methods of struggle within the context of religious and political conditions. In this study, the Iranian women's movements that took place in the period from 1906 to the present, the political atmosphere and the phenomenon of women within the scope of universal feminism were examined and its social parameters were discussed. By giving examples of Iranian women's movements, the rights of women gained as a result of the protests are mentioned. In this study, which is considered as a literature review, examples of hashtags created for feminism and women's movements in the social media are included, as well as Iranian women's movements. The contents of these hashtags and the example posts about them are also mentioned. In the study, the comments made about the hashtags used in different years related to women's movements in "Twitter", which is one of the frequently used social media platforms, were discussed and a content analysis was made about them. Content analysis method, document, video, audio, visual etc. It is used to explore the world of symbols, thoughts, meanings and ideas found in texts. The themes in the discussed content are discovered and coded according to their categories. Codings can be handled conceptually or within sub-themes. Content analysis is an analysis method used to discover the meanings in the text.While analyzing, the content of the shared tweets and the hashtags used were determined as the review criteria. Some examples of tweets with hashtags examined in the Findings section are presented. The study was compiled in December of 2021 and February of 2022. The aim of this study is to explain the concept of digital activism and to examine the perspective on women's movements in Iran. A conclusion was reached on how women's movements in Iran affected Iran. Although Iran's women's movements have remained in the background globally, it has been concluded that it can be a force that can create changes in social life with the political debates in the country.

Anahtar Kelimeler

digital activism, women's movements, Iran, Twitter, Hashtag

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• ABDOLLAHİFARD, Pouneh (2020). İran’da Feminizmin Gelişimi. İran Çalışmaları Dergisi, 4(2), 351-384.
• AKSU, Bora. (2008). Ortadoğu’da Kadın Hareketleri: Farklı Yollar, Farklı Stratejiler. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (39), 55-69.
• BARAK-BRANDES, Sigal; KAMA, Amid (2018). Feminist Interrogations of Women’s Head Hair. London: Routledge.
• BERG, Bruce; LUNE, Howard. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, çev. Hasan Aydın. (Eğitim Kitabevi, Konya).
• BUECHLER, Stewen (2016). Understanding Social Movements: Theories From The Classical Era To The Present. Routledge.
• CANER, Mustafa (2016). Amerikan Medyasında İran’da Kadın Hareketleri: Ahmedinejad Dönemi. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 3(1), 75-95.
• CARPENTER, Julia (2014, Mayıs 16). Iranian Women Shed Hijabs For ‘Stealthy Freedoms’ Facebook Page. Washington Post. https://www.cashingtonpost.Com/Blogs/She-The-People/Wp/2014/05/16/İranian-Womenshed-Hijabs-For-Stealthy-Freedoms-Facebook-Page/
• COŞKUN, Menderes (2007). Demokrasi Teorileri ve Toplumsal Hareketler, Ankara: Dipnot Yayınları.
• ÇAYIR, Kenan (2016). Yeni Sosyal Hareketler, İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2.Basım.
• ÇETİNKAYA, Doğan (2015). Toplumsal Hareketler Tarih, Teori ve Deneyim, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ÇÖTOK, Nesrin (2016). Sosyal Hareketler, Aktivizm ve Medyanın Kullanımı, İletişim Çalışmaları Kitabı İçinde, Editör: Aydın Ziya Özgür, Aytekin Şişman, Sakarya Üniversitesi Yayın No:153, S.301- 309.
• DALAMAN, Zeynep Banu. (2020). Kadın Hareketinde Feminist Alternatif Medyanın Rolü: Türkiye ve Tunus Örnekleri Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi
• DEHGHAN, Seed Kamali (2018, Ocak 29). Second Woman Arrested İn Tehran For Hijab Protest. The Guardian. https://www.theguardian.Com/ World/2018/Jan/29/Second-Woman-Arrested-Tehran-Hijab-Protest-İran
• DEMİREL, Ali (2017, Temmuz 5). İran’da Kadınların Beyaz Çarşamba Protestosu. Medyascope. Https://Medyascope. Tv/2017/07/05/İranda-Kadinlarin-Beyaz-Carsamba-Protestosu/
• DOKESH, Mohammad Rashidi (2021). İran’da Kadın Harekâtı. Turan-Sam, 13(49), 351-356.
• DOWNİNG, John (2018). Social Movement Media And Media Activism. In Oxford Research Encyclopedia Of Communication.
• EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, (2020). Kades Sayesinde İhbarlar Arttı. https://www.egm.gov.tr/kadin-destek-uygulamasi-kades-merkezicerik Erişim Tarihi: 14.12.2021 Evrilmesi: Dünya Sosyal Forumu Örneği ve Medyayı Kullanım GEDİK, Esra (2020). Dünyada ve Türkiye’de Dijital Feminizm İncelemesi: Gençlerin Dijital Aktivizm Deneyimleri. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi, (5), 123-136.
• GERAY, Haluk (2006). Toplumsal Araştırmalarda Nicel ve Nitel Yöntemlere Giriş, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• GERGALOVA, Anastasia (2017). Inspiring Feminist Campaigns You Should Know. Yonah. http://yonah.org/channel/inspiring-feminist-campaigns Erişim Tarihi: 22.12.2021
• GHOREISHI, Seyedeh (2017). “My Stealthy Freedom” Facebook Page: An Opportunity For The Iranian Feminist Movement?. New Zealand Political Studies Association Conference. Https://Doi.Org/10.13140/ RG.2.2.17145.42084
• GÜRAKAR, Tolga (2017). Bir Toplumsal Hareketin Anatomisi: İran Yeşil Hareketi. Iran Siyaseti, 9-21.
• GÜREL, Emet; NAZLI, Azra. (2019). Dijital Aktivizm: Change. Org Kampanyaları Üzerine Bir Analiz. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(4), 187-206.
• GÜRER, Sezin (2020). Pehlevi İran’ında Kadın. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Ankara.
• HİRA, İsmail (2016). Yeni Toplumsal Hareketler: Politik Öncelikten Kimlik Vurgusuna, Bilgi Ekonomisi ve Yönetim Dergisi, S.143-156.
• https://twitter.com/janetmock/status/202369543744659456 Erişim:01.05.2022
• https://twitter.com/reignofapril/status/987694923808985088 Erişim:01.05.2022
• https://twitter.com/shailjapatel/status/816704198536527873 Erişim:01.05.2022
• https://twitter.com/irenemontero/status/1447946252549869575 Erişim:01.05.2022
• https://twitter.com/dszbilir/status/656466923769745408 Erişim:01.05.2022
• https://mobile.twitter.com/hashtag/direnkahkaha?src=hash Erişim:01.05.2022
• KAHRAMAN, Leyla (2014). İranlı Kadınların Toplumsal ve Siyasal Profili. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 17(2), 71-120.
• KARAGÖZ, Kezban (2013). Yeni Medya Çağında Dönüşen Toplumsal Hareketler ve Dijital Aktivizm Hareketleri. İletişim ve Diplomasi, (1), 131-156.
• KAYA, Şehriban (2018). Kadın ve Sosyal Medya. Gaziantep University Journal Of Social Sciences, 17(2), 563-576.
• KIRIK, Ali Murat; ÖZCAN, Ali (2014). “Bir Dijital Aktivizm Örneği: “Akıllı Ağ Çeteleri (Smart Mobs), Online Academic Journal Of Ġnformation Technology,Winter Vol/5, Num:14.
• KİM, John; SRIRAMESH, Krishnamurthy (2009). Activism And Public Relations. In The Global Public Relations Handbook, Revised And Expanded Edition (Pp. 124-144). Routledge.
• KOCA, Mehmet (2020). XX. Yüzyılın Başında Şah Rıza Pehlevi’nin Reformları Ekseninde İran’ın Modernleşme Çabası. Asia Minor Studies, (1), 355-371.
• KÖK, Selcen; TEKEREK, Mehmet (2012). Sokak Siyasetinden Sosyal Ağlara Yeni Aktivizm Arap Baharı Deneyimi, II. Bölgesel Sorunlar ve Türkiye Sempozyumu.
• LAER Jeroen; AELST, Peter (2010). Cyber-Protest And Civil Society: The Internet And Action Repertoires İn Social Movements, Handbook Of Internet Crime İçinde, Ed. Y. Jewkes, M. Yar, London: Willan Publishing, S.233.
• MOROZOW, Evgeny (2007). How Can Activists And Ngo’s Benefit From New Media. Slideshare. https://www.slideshare.net/evgeny.morozov/activism-and-new-media-İntroduction, Erişim Tarihi: 11.11.2021
• OKYAR, Onur (2017). İran’da Kadın Hakları: Uluslararası Sisteme Feminen Bir Bakış. Fe Dergi, 9(1), 120-133.
• PINAR, Lütfü; DAĞTAŞ, Erdal (2019). Küreselleşme Karşıtı Hareketlerin Tek Bir Yöne PLANK, Elizabeth (2014). 23 Inspiring Feminist Digital Campaigns That Changed The World. Mic. Erişim Adresi: Https://Www.Mic.Com/Articles/80229/23- İnspiring-Feminist-Digital-Campaigns-That-Changed-The-World Pratikleri. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 2(3), 100-118.
• SARIHAN, Zekeriya; TAŞCIOĞLU, Raci (2022). TÜRKİYE’DE 2002 GENEL SEÇİMLERİ ÖRNEĞİNDE GAZETE SİYASAL REKLAMLARI ÜZERİNE BİR ANALİZ. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 10 (1), 86-113.
• SAYGILIGİL, Feryal (2015). Toplumsal cinsiyet tartışmaları, İstanbul: Dipnot Yayınları.
• SAYIMER, İdil; ÇETİNKAYA, A. (2015). Alternatif Medyanın Twitter’da Gündem Oluşturma Süreci: Berkin Elvan Olayı Üzerine Bir İnceleme, İletişim Çalışmalarında Dijital Yaklaşımlar,) Editörler, Selva Ersöz Karakulakoğlu, Özge Uğurlu, Ankara: Heretik Basın Yayın, S. 236-237.
• SERT, Nuray (2015). Aktivizm Toplumsal Değişimin Yeni Yüzü, İstanbul: Değişim Yayınları
• TANDOĞAN, Şeyma (2021). M. İran’da Kadın Hareketleri: Beyaz Çarşamba Hareketi Örneği. İran Çalışmaları Dergisi, 5(2), 205-234.
• TEKİL, Dicle Burcu (2020). Womens Movement İn İran: A Comparative Study Of The Reformist Era And The Green Movement, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Master’s Thesis, Ankara.
• TOSUNER, Aslı (2015). İnternet Aktivizminde Twitter’in Stratejik Konumu, İletişim Çalışmalarında Dijital 233 Yaklaşımlar, Editörler, Selva Ersöz Karakulakoğlu, Özge Uğurlu, Ankara: Heretik Basın Yayın.
• TOURAINE Alain (2016). Modernliğin Eleştirisi, (Çev. Hülya Tufan), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• TÜRK DİL KURUMU, www.tdk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 25.12.2021
• YAYLACI, Filiz (2015). Yeni Toplumsal Hareketler, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, S. 89- 90.
• YEĞEN, Ceren (2014). Dijital Aktivizmin Bir Türü Olarak Hacktivizm ve “Redhack”, E-Journal Of Intermedia, 1(1), 118-132
• www.bbc.com/news/World-Middle-East-40218711 Erişim Tarihi: 27.12.2021
• www.change.org/kadına karşı işlenen suçlarda erkeklere verilen iyi hal indirimi kalksin/ Erişim Tarihi: 06.12.2021.
• www.ekmekvegul.net/gundem/İranda-Kadinlarin-Ofkesi-Orgutlu-Guce-Donusuyor Erişim Tarihi: 25.12.2021
• www.kadinhareketidernegi.org.tr/Kadınlara Yönelik Yasal Düzenlemeler Erişim Tarihi: 12.12.2021
• www.t24.com.tr/haber/irandaki-protestolarin-simge-ismi-masih-alinejad-hayatimiza-dini-mudah ale-istemiyoruz,557656 Erişim Tarihi: 24.02.2022
• www.tinyurl.com/2p9fm3n5 Erişim Tarihi: 26.12.2021