Sinema ve Felsefe İlişkisi Üzerine Eleştirel Bir Okuma

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 978 - 1003, 30.09.2023

Burak Medin Aşkın Yıldız

https://doi.org/10.19145/e-gifder.1283787

Öz

Kabaca yüz yirmi yıllık bir geçmişi olan sinema, çok kısa bir süre içinde hareketli görüntüler sunan bir icattan, kitleleri etkisi altına alan büyük bir sanata dönmüştür. Geleneksel ve modern birçok sanatla ilişki kuran ve teknolojik gelişmelere açık olan sinema, şüphesiz insanın kendini anlama ve anlatma yollarından birisi olmuştur. Felsefe, insanlığın anlam arayışına sorular sorarak katkıda bulunan biteviye bir yol gibidir. Belki felsefenin insanlık adına derin ve yakıcı soruları gündem edişi ve sinemanın bu soruları da kapsayan geniş spektrumlu anlatısal dünyası sebebiyle bu iki disiplin arasındaki mesafe yakınlaşmaktadır.
Hakikati kavrama ve ortaya çıkarma anlamında sinema ve felsefe alanlarındaki kesişim dolayısıyla ortaya araçsal bir sorun çıkmaktadır. Bu sorunsal filmin felsefe yapması ya da felsefenin sorularına filmler üzerinden yanıtlar arayabilmesi şeklinde iki uçlu olarak ifade edilebilir. Konu biraz daha derinleştirildiğinde görülmektedir ki felsefe ve sinemanın bir konuda birlikte hareket etmesinin doğallığı, sinemanın özgül ağırlığının kaybolmasına neden olabilmektedir. Dolayısıyla sinema felsefe ilişkisi üzerine yapılan çalışmalarda sinemanın varlığının korunması ve altının çizilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda sinema ve felsefe arasındaki ilişkinin belirlenmesi, bu ilişkiyle ortaya çıkan melez kavramların içeriklerinin eleştirel bir bakışla yeniden ele alınması ve iki alanın kendine has yapısal özelliklerinin vurgulanması gerekmektedir. Çalışma bu minvalde iki alanın düşünce üretme biçimlerini, benzerliklerini ve farklılıklarını ortaya koymaya çalışmış ve sinema-felsefe ilişkisinde ortaya çıkan anlatı başarısının felsefeden ziyade, sinemanın ontolojik yapısıyla ilgili olduğu belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sinema ve Felsefe, Sinemada Felsefe, FilmleDüşünmek, Filmin Düşünmesi

Kaynakça

• ANDREW, J.D, (2010). Büyük Sinema Kuramları. (Z. Atam, Çev.) İstanbul: Doruk.
• ARNHEİM, R. (2002). Sanat Olarak Sinema. (S. Bozkurt, Çev.) Ankara: Öteki Matbaası.
• ARSLAN, A. (2006). İlk Çağ Felsefe Tarihi Sokrates Öncesi Yunan Felsefesi (1 b., Cilt 1). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• AUSTRUC, A. (2010). Yeni Avangardın Doğuşu: Kamera Kalem. A. Karadoğan, & A. Karadoğan (Dü.) içinde, Sanat Sineması Üzerin (N. Özer, Çev., s. 21). Ankara: 2010.
• BAZİN, A. (1967). What is Cinema? (H. Gray, Dü.) Berkeley, Losangales: London: University of California.
• BENJAMİN, W. (2015 [1935]). Teknik Olarak Yeniden - Üretilebilirlik Çağında Sanat Yapıtı. (G. Sarı, Çev.) İstanbul: Zeplin Kitap.
• BERGMAN, İ. (Yöneten). (1953). Summer With Monica [Sinema Filmi]. İsveç: Svensk Film Endüstri. COX, Damian ve LEVİNE, Michael (2017). Filmle Düşünmek: Felsefe Yapmak Film İzlemek. Ankara: Ütopya.
• DELEUZE, G. (1985). Cinema 2 - Zaman İmaj. (B. Y.-E. Koyuncu, Çev.) İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• DELEUZE, G. (1986). Cinema 1 - The Movement İmage. Minneapolis: University of Minesota Press.
• DMYTRK, E. (2011). Sinemada Yönetmenlik Oyunculuk Kurgu. (İ. Şener, Çev.) İstanbul: Doruk.
• EİSENSTEİN, A. M. (1985). Film Form. (N. Özön, Çev.) İstanbul: Payel Yayıncılık.
• FAURE, E. (2006). Sinema Sanatı. (M. Gönen, Çev.) İstanbul: Es Yayınları.
• FRAMPTON, D. (2013). Filmozofi Sinemayı Yepyeni Bir Tarzda Anlamak İçin Manifesto. İstanbul: Metis.
• GODARD, J. L. (Yöneten). (1962). Vivre sa vie [Sinema Filmi]. Fransa.
• GONDRY, M. (Yöneten). (2004). Sil Baştan [Sinema Filmi]. ABD.
• GÜLŞEN, E. (2011). Sinemanın Hakikati. İstanbul: İnsan Yayınları.
• HİLAV, S. (1970). 100 Soruda Felsefe El Kitabı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• HUSSERL, E. (1995). Kesin Bir Bilim Olarak Felsefe. (T. Mengüşoğlu, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• KARADOĞAN, A. (2010). Sanat Sineması: Tartışmalar Eğilimler. A. Karadoğan içinde, Sanat Sineması (s. 5). Ankara: De Ki.
• KUROSAWA, A. (Yöneten). (1990). Dreams [Sinema Filmi]. USA-JAPAN.
• LUMİERE, A. L. (Yöneten). (1896). L'arrivée d'un Train en Gare de La Ciotat [Sinema Filmi].
• MARSHALL, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. (O. A.-D. Kömürcü, Çev.) Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• MUHALL, S. (2001). On Film. New York: Routledge Taylor&Francis Group.
• MÜMİNOĞLU, K. (2020). Felsefe ve Sinema. İçtimaiyat, 4(2), s. 96-106. doi:10.33709/ictimaiyat.799449
• MÜNSTERBERG, H. (1916). The photoplay; a psychological study. NewYork: New York [etc.] : D. Appleton and company.
• NUYAN, E. (2010, 10 22). Düşünsel Aktarma Aracı Olarak Sinema. Akdeniz Sanat Dergisi, 3(6), s. 129-135. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akdenizsanat/issue/27653/291427 adresinden alındı
• ÖZTÜRK, S. (2016). Sinefilozofi. Ankara: Heretik.
• PANAHİ, C. (Yöneten). (1997). Ayneh [Sinema Filmi]. İRAN.
• RANCİERE, J. (2016). Sinematografik Masal. (T. Ertuğrul, Çev.) İstanbul: Küre Yayınları- Hayal Perdesi Kitaplığı.
• RUBİN, H.-A. (Yöneten). (2012). Disconnect [Sinema Filmi]. ABD.
• SARRİS, A. (2010). Sanat Sineması. A. Karadoğan, & A. Karadoğan (Dü.). içinde Ankara: De ki.
• SİEGEL, D. (Yöneten). (1971). Dirty Harry [Sinema Filmi].
• SÖYLER, M. (2020). Kavram ve Kuram Analizi Yöntemi: Sartori Geleneği. Uik dergisi, s. 95.
• STEVENS, G. (Yöneten). (1959). Hatıra Defteri [Sinema Filmi]. Hollanda - ABD.
• ŞEN, S. (2019, 20 09). Alain Badiou’nun Sinema Düşüncesi. Kültür ve İletişim, 22(2), s. 284-296. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kulturveiletisim/issue/49260/629118 adresinden alındı
• TOPÇU, A. D. (2016). Sinemada Zaman: Klasik Anlatı ve Çağdaş Anlatı Filmlerinde Zamanın Kullanımı ve Anlatısal Yapı ile İlişkileri. F. D. Gürata içinde, Sinemada Anlatı ve Türler (s. 49). İstanbul: Vadi Yayınları.
• UYAR, İ. A. (2022, Mart-Mayıs). Göstergebilimsel Bir Çözümleme Örneği Olarak Cemil Kavukçu'nun Ablam Adlı Öyküsü. Dil ve Edebiyat Araştırmaları , s. 263-298.
• WİNNER, M. (Yöneten). (1974). Death Wish [Sinema Filmi].
• YILDIZ, S. (2014). Sinematografik Anlatım. İstanbul: Su Yayınları.