Düzeltme: PUBLIC OPNION POLLS (ELECTION POLLS) IN THE MEDIA (NEWSPAPERS-INTERNET NEWS WEBSITES) DURING NON-ELECTION PERIODS: AN ANALYSIS IN THE CONTEXT OF ETHICAL PRINCIPLES/STANDARDS

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 1, 682 - 699, 01.04.2024

Hayrullah Yanık

Bu makalenin ilk hali 25 Mart 2022 tarihinde yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/e-gifder/issue/69053/1014636

Düzeltme Notu

Öz

Media organizations are required to present the results of public opinion polls (results of election polls) in accordance with the standards set by internationally recognized public opinion poll organizations such as AAPOR, ESOMAR, and WAPOR within the framework of ethical principles. The purpose of this study is to examine whether media organizations (newspapers-internet news sites) comply with the standards set by internationally recognized organizations within the framework of ethical principles while presenting the results of election polls in non-election periods, and to discuss what can be done to better fulfill the duties and responsibilities of the media in this regard. In this context, a table was created by combining the ethical principles determined by AAPOR, ESOMAR / WAPOR. In line with the purpose of the study, 5 national-printed newspapers with the highest circulation (excluding sports newspapers and those published in foreign languages) and 5 most visited news organization websites on the internet were determined, and a total of 8 newspapers-internet news websites (Because of some of them are same) were included in the study. News on election polls presented newspapers-internet news websites were analyzed using content analysis method. The news on election polls are reached by using the keywords "public opinion poll", "survey", "last election survey" and "election poll" in the search bars of the newspapers-internet news websites. The study covers the election polls published between September 01, 2019 and April 30, 2021. As a result of the study conducted on 5 news sites based on the newspapers with the highest circulation and the most visited news sites, it has been seen that the media organizations (newspapers-internet news websites) in general do not include the information that should be given therefore, they do not comply with ethical principles in the news while publishing the election surveys. This result shows that media organizations (newspapers-internet news sites) should include more information that should be included in the news while reporting public opinion surveys (election surveys). This is important both for the media to fulfill its duties and responsibilities, and for the society to receive accurate information about public opinion polls (results of election polls), and therefore for the healthy functioning of democracy

Anahtar Kelimeler

Media, public opinion polls/survey, election polls, ethical standards, online media

Düzeltme: SEÇİM OLMAYAN DÖNEMLERDE KAMUOYU ARAŞTIRMALARININ MEDYADA (GAZETE-INTERNET HABER SİTELERİNDE) YER ALMASI: ETİK İLKELER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME

Bu makalenin ilk hali 25 Mart 2022 tarihinde yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/e-gifder/issue/69053/1014636

Düzeltme Notu

Yazarın talebi üzerine makalenin kongrede sunulduğunu belirten bir dipnot eklenmiştir.

Öz

Medya kuruluşlarının kamuoyu araştırma sonuçlarını (seçim anketi sonuçlarını) sunarken uluslararası tanınırlığı olan AAPOR, ESOMAR, WAPOR gibi kamuoyu araştırma derneklerinin etik ilkeler çerçevesinde belirledikleri standartlara uyarak sunmaları gerekmektedir. Bu çalışmanın amacını medya kuruluşlarının (gazete-internet haber sitelerinin) seçim olmayan dönemlerde kamuoyu araştırma sonuçlarını sunarken uluslararası kuruluşların etik ilkeler çerçevesinde belirledikleri standartlara uyup uymadıklarının incelenmesi ve bu konuda medyanın görev ve sorumluluklarını daha iyi bir şekilde yerine getirmesi için neler yapılabileceğini tartışmak oluşturmaktadır. Bu kapsamda AAPOR, ESOMAR/WAPOR tarafından belirlenen etik ilkeler birleştirilerek bir tablo oluşturulmuştur. Çalışmanın amacı doğrultusunda, ulusal-basılı en yüksek tirajlı 5 gazete (spor gazeteleri ve yabancı dilde yayınlananlar hariç) ve internette en çok ziyaret edilen 5 haber kuruluşunun web sitesi belirlenmiş ve toplam 8 gazete-internet haber sitesi (bazıları aynı olduğundan) çalışmaya dâhil edilmiştir. Gazete-internet haber sitelerinde sunulan kamuoyu araştırmalarında yer alan haberler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Gazete-internet haber sitelerinin arama çubuklarında "kamuoyu araştırması", "anket", "son seçim anketi" ve "seçim anketi" anahtar kelimeleri kullanılarak kamuoyu araştırmalarına ilişkin haberlere ulaşılmıştır. Çalışma, 01 Eylül 2019 ile 30 Nisan 2021 tarihleri arasında yayınlanan seçim anketlerini kapsamaktadır. En yüksek tiraja sahip gazeteler ve en çok ziyaret edilen haber siteleri baz alınarak 5 haber sitesi üzerine yapılan çalışma sonucunda genel olarak medya kuruluşlarının kuruluşlarının (gazete-internet haber sitelerinin) seçim anketlerini yayınlarken haberde verilmesi gereken bilgilere yeteri oranda yer vermediği ve dolayısıyla etik ilkelere uymadıkları görülmüştür. Elde edilen bu sonuç medya kuruluşlarının (gazete-internet haber sitelerinin) kamuoyu araştırmalarını (seçim anketlerini) haberleştirirken haberin içinde yer verilmesi gereken bilgilere daha fazla yer vermesi gerektiğini göstermektedir. Bu hem medyanın görev ve sorumluluklarını yerine getirmesi hem de toplumun kamuoyu araştırmalarıyla (seçim anketi sonuçlarıyla) ilgili doğru bilgi alması ve dolayısıyla demokrasinin sağlıklı bir şekilde işlemesi için önemlidir. 

Anahtar Kelimeler

Medya, kamuoyu araştırmaları, seçim anketleri, etik ilkeler, çevrimiçi medya

Kaynakça

• AAPOR (Nisan 2021) AAPOR Code of Professional Ethics and Practices https://www.aapor.org/getattachment/Standards-Ethics/AAPOR-Code-of-Ethics/AAPOR-2020-Code_FINAL_APPROVED.pdf.aspx E.T.: 02.05.2021
• Alexa. (2021 4 30). Top Sites in Turkey. alexa.com: https://www.alexa.com/topsites/countries/TR, E.T. 02.05.2021.
• Andersen, R. C. A. (2000). “Reporting Public Opinion Polls: The Media and the 1997 Canadian Election”. International Journal of Public Opinion Research, 12(3), 285-298. https://doi.org/10.1093/ijpor/12.3.000285
• Atabek, N. (2003/a). “Türk Basınında Kamuoyu Araştırmaları”. Gazi Üniversitesi İletişim Dergisi, 17. 1-28.
• Atabek, N. (2003/b). “Gazetelerde Kamuoyu Araştırmaları ve Uluslararası Standartlar.” Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, 2 (3), 7-26.
• Atabek, N., Dağtaş, E. (1998). Kamuoyu ve İletişim, Anadolu Üniversitesi Eğitim. Eskişehir: Sağlık ve Bilimsel Araştırmalar Vakfı Yayınları, No: 139.
• Atkin, C.K., Gaudino, J. (1984). “The Impact of Polling on the Mass Media”. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 47, 119-128. Published by Sage Publications.
• Balcı, Ş. (2006) “Seçmenleri Etkileme Sürecinde Siyasal Reklamcılık Olgusu (1999 Genel Seçimler Örneği)”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 16, ss- 139-157
• Balcı, Ş., Ayhan, B. (2004). “Seçmen Tercihlerinin Belirlenmesine Yönelik Yapılan Kamuoyu Araştırmalarında Güvenilirlik ve Geçerlilik Problemleri: 28 Mart 2004 Yerel Seçimleri Örneği”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 135-167.
• Bektaş, A. (2018). Kamuoyu, İletişim ve Demokrasi. Beşinci Baskı. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Berelson, B. (1952). Content Analysis in Communication Research, Free Press, New York.
• Bernays, E. L. (1928). “Manipulating the Public Opininon: The Why and The How”. American Journal of Sociology, 33 (6), 958-971.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi - Teknikler ve Örnek Çalışmalar, 2. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Bogart, L. (1988). Polls and the Awarness of Public Opinion. Second Edition. New Brunswick, New Jersey, USA: The State University, 22.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (29 b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Cantril, A. H. (1976). “The Press and the Pollster”. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 427, 45-52, Role of the Mass Media in American Politics, Published by: Sage Publications, Inc. in association with the American Academy of Political and Social Science.
• Champagne, P. (1995/1995). Kamuoyu Yoklamaları, Oy Kullanma ve Demokrasi (Çev. H. Tufan). (İçinde) H. Tufan (Hazırlayan). Kamuoyu Kimin Oyu. İstanbul: Kesit Yayıncılık, 143-176.
• Curran, J. (1992/2002). Medya ve Demokrasi: Yeniden Değer Biçme (Çev. S. İrvan). (İçinde) S. İrvan (Derleyen). Medya Kültür ve Siyaset. (İkinci Baskı). Ankara: Alp Yayınevi. s.181-261.
• Çakır, H., Biçer, A. (2015) Türkiye Yerel Seçimlerinde Seçmen Tercihlerini Etkileyen Kriterler: 30 Mart 2014 Yerel Seçimleri Kayseri Örneği”. Erciyes İletişim Dergisi “akademia”, 4 (1) ss. 98-112.
• Çavuşoğlu, H., Pekkaya, M. (2015).”Siyasal Propaganda Araçlarının Seçmen Tercihine Etkisi: Zonguldak Örneği”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10 (3), ss.91-115.
• Çöllü, E. F. (2008) “Kamuoyu Araştırmalarında Güvenilirlik ve Geçerlilik”. 2006 Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 10 (1-2), ss- 279-296
• Demir, V. (1998). Türkiye’de Medya ve Özdenetimi. (Birinci Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları Cep Üniversitesi.
• Doğan, A., Göker, G. (2010). “Yerel Seçimlerde Seçmen Tercihi (29 Mart Yerel Seçimleri Elazığ Seçmeni Örneği)”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5 (2), ss. 159-187.
• ESOMAR, (2017) FAQs on Opinion and Eklection Polls. https://www.esomar.org/uploads/public/knowledge-and-standards/documents/ESOMAR-FAQs-on-opinion-and-election-polls.pdf, E.T.: 10.05.2021
• ESOMAR/WAPOR (2006) ESOMAR Kamuoyu Araştırma Sonuçlarının Yayınlanmasına İlişkin Uluslararası Uygulama Esaslarını da İçeren ESOMAR/WAPOR Kamuoyu AraştırmalarıRehberi,https://tuad.org.tr/upload/files/ESOMAR_%20Wapor_Kamuoyu_Arastirmalari_Rehberi.pdf, E. T.:18.12.2019
• ESOMAR/WAPOR (2014/a) ESOMAR/WAPOR Guideline on Opinion Polls and Published Surveys, https://wapor.org/publications/esomar-wapor-guide-to-opinion-polls/ E.T.: 10.05.2021.
• ESOMAR/WAPOR (2014/b) ESOMAR/WAPOR Guideline on Opinion Polls and Published Surveys, https://www.esomar.org/uploads/public/knowledge-and-standards/codes-and-guidelines/ESOMAR-WAPOR-Guideline-on-Opinion-Polls-and-Published-Surveys-August-2014.pdf, E. T.: 10.05.2021
• Gallup, G. (1948). A Guide to Public Opinion Polls. (Second Edition). New Jersey: Princeton University Press, London: Geoffrey Cumberlege, Oford University Press, Delhi University Library.
• Gollin, A. E. (1988). “Polling and the News Media”. The Public Opinion Quarterly, 51, (2: Sup.) 50th Anniversary Issue (1987), pp. 586-594, Published by Oxford University Press on behalf of the American Association for Public Opinion Research.
• Göksu, O. (2018). “Kamuoyu Araştırmalarında Tutarlılık Sorunsalı: 2010-2018 Dönemi Kamuoyu Araştırmaları Üzerine Bir İnceleme.” Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı, 30-54, DOI: 10.17829/turcom.46986
• Güz, N. (1997). “Türk Basınında Kamuoyu Araştırmalarının Yönlendirme Aracı Olarak Kullanılması”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1 (1), 45-75.
• Güz, N. (2005). Haberde Yönlendirme ve Kamuoyu Araştırmaları. (Birinci Baskı), Ankara: Nobel Yayınevi.
• Güz, N. (2008). “Kamuoyu Araştırmalarının Medyada Yayınlanmasının Etik İlkeleri”. (İçinde) Z. Damlapınar (Editör). Medya ve Siyaset. (İkinci Baskı). Konya: Eğitim Kitabevi, 11-37. Güz, N., Hazar, Ç. M., Topbaş, H. (2018). “Kitle İletişimin Sosyolojik Fonksiyonu: Medyanın Gündem Kurma Etkisi”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 46, 1-19.
• Güz, N., Kocabaş, O., Yanık, H. (2018). “Kamuoyu Araştırmaları ve 16 Nisan Referandumu”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 47, 1-19. Güz, N., Yegen, C., Aydın, O. (2019) Dijital Propaganda ve Politik Başarı: 24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı Seçiminin Twitter Analizi”, Erciyes İletişim Dergisi, 6 (2), 1461-1482.
• Hakan, Ahmet (11.08.2020) Hakan Bayrakçı’nın Son Anketinin Sonuçları, https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ahmet-hakan/hakan-bayrakcinin-son-anketinin-sonuclari-41584079, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/208-optimarin-cumhurbaskani-kim-olsun-anketi, Yayınlanma Tarihi: 14.12.2020, E.T.:20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/439-metropollden-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 14.10.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/518-orcnin-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 10.08.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/73-orcnin-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 03.12.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/804-metropollden-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 21.09.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/885-metropollun-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 18.01.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/adadan-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 30.01.2021, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/areanin-turkiye-siyasi-gundem-arastirmasi, Yayınlanma Tarihi: 29.07.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/avrasya-arastirmanin-muhalefetin-cati-adayi-kim-olsun-anketi , Yayınlanma Tarihi: 01.12.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/bugun-secim-olsa-anketi, Yayınlanma Tarihi: 02.12.2019, E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/bu-pazar-cumhurbaskanligi-secimi-olsa-kime-oy-verirsiniz-anketi, Yayınlanma Tarihi: 21.01.2021, E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/bu-pazar-secim-olsa-kime-oy-verirsiniz-anketi, Yayınlanma Tarihi: 13.11.2019, E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/chpnin-yaptirdigi-genel-secim-anketi Yayınlanma, Tarihi: 05.12.2020, E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/cumhurbaskanligi-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 20.09.2019, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/cumhurbaskanligi-secimi-anketinde-erdogan-onde, Yayınlanma Tarihi: 25.07.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/genardan-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 26.11.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/genar-ve-kondanin-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 09.12.2019, E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/kadir-has-universitesinin-dikkat-ceken-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 08.01.2021, , E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/konsensus-arastirmadan-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 21.12.2021, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/konsensusun-anketine-gore-erdogan-acik-ara-onde, Yayınlanma Tarihi: 06.05.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/mak-danismanlikin-kasim-2020-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 30.11.2020, E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/metropollun-bu-pazar-secim-olsa-anketi, Yayınlanma Tarihi: 10.12.201906.05.2021, E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/metropollun-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi:18.11.2019, E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/objektif-arastirmanin-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 10.12. 2020, E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/optimardan-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 19.11.2020, E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/optimardan-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 19.10.2020, E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/optimarin-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 02.07.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/optimarin-genel-secim-anketi-cumhur-ittifaki-zirvede, Yayınlanma Tarihi: 24.03.2021, E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/optimarin-genel-secim-anketi-iste-rakamlar, Yayınlanma Tarihi:27.01.2021 , E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/orc-arastirmanin-cumhurbaskanligi-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 02.01.2020, E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/orc-arastirma-ve-areda-surveyin-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 23.02.2021, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/orcnin-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 13.05.2020, E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/sonardan-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 08.02.2021, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/gundem/sonardan-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 08.02.2021, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/ic-haber/524-orcnin-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 10.07.2020, E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/ic-haber/bu-pazar-cumhurbaskanligi-secimi-olsa-anketi Yayınlanma Tarihi: 13.08.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/ic-haber/metropollden-cumhurbaskani-kim-olsun-anketi, Yayınlanma Tarihi: 03.09.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/ic-haber/metropollden-genel-secim-anketi, Yayınlanma Tarihi: 17.08.2020, E.T.: 19.05.2021
• https://www.ensonhaber.com/ic-haber/metropollun-bu-pazar-genel-secim-olsa-anketi, Yayınlanma Tarihi: 09.06.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.haberturk.com/, Erişim Tarihi: 20.05.2021
• https://www.hurriyet.com.tr/gundem/cumhurbaskani-erdoganin-masasindaki-son-anket-iste-ak-partinin-yaptirdigi-secim-anketi-41727397 Yayın Tarihi: 29.01.2021, E.T.: 19.05.2021
• https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/abdulkadir-selvi/anketler-ne-diyor-kararsizlar-partisi-kacinci-siraya-yukseldi-41392659, , E.T.: 19.05.2021
• https://www.milliyet.com.tr/milliyet-tv/ak-partiden-bu-pazar-secim-olsa-kime-oy-verirdiniz-anketi-video-6417718 Yayınlanma Tarihi: 28.01.2021, E.T.: 19.05.2021
• https://www.mynet.com/haber/haber-ara?q=se%C3%A7im+anketi, , E.T.: 19.05.2021
• https://www.posta.com.tr/ak-parti-son-anketi-erdogana-sundu-kararsizlarin-sayisinda-artis-var-2225101, Yayınlanma Tarihi: 09.12.2019, E.T.: 19.05.2021
• https://www.posta.com.tr/bu-pazar-secim-olsa-kime-oy-verirdiniz-anketi-sonuclari-aciklandi-2300637, Yayınlanma Tarihi: 29.01.2021, E.T.: 19.05.2021
• https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/07/08/son-dakika-genar-baskani-aktas-yalana-tepki-gosterdi-ve-son-anket-sonucunu-acikladi?paging=2, Y.T.: 08.07.2020, E.T.: 19.05.2021
• https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/12/15/son-dakika-kritik-soru-secmene-soruldu-iste-son-anket-sonuclari?paging=4 Y. T.: 15.12. 2020, E.T.: 19.05.2021
• https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/12/21/son-dakika-millet-ittifakina-soguk-dus-erken-secim-sorusu-da-soruldu-iste-son-anketin-sonuclari?paging=4 Yayınlanma Tarihi: 21.12.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.sozcu.com.tr/2019/gundem/son-dakika-akpye-yakin-arastirma-sirketinden-cok-konusulacak-secim-anketi-5328850/ Y.T.:: 12.09.2019 , E.T.: 20.05.2021
• https://www.sozcu.com.tr/2019/gundem/son-dakika-son-secim-anketinden-carpici-sonuclar-2-5344451/ Yayınlanma Tarihi: 21.11.2019 , E.T.: 20.05.2021
• https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/81-ilde-secim-anketi-yapildi-iste-sonuclar-5809444/ Yayınlanma Tarihi: 12.05.2020, E.T.: 19.05.2021
• https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/avrasya-arastirma-son-anket-sonucunu-paylasti-ikinci-tura-kalirsa-5879428/ Yayınlanma Tarihi: 24.06.2020, E.T.: 19.05.2021
• https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/metropollun-son-anketinde-carpici-sonuclar-akp-ve-mhp-6043740/ Yayınlanma Tarihi: 18.09.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/muharrem-inceyle-ilgili-son-anket-aciklandi-bu-sonuclar-cok-konusulur-5981699/?utm_source=dahafazla_haber&utm_medium=free&utm_campaign=dahafazlahaber 11.08. 2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/optimardan-ses-getirecek-anket-erdoganin-en-buyuk-rakibi-5998206/ Yayınlanma Tarihi: 20.08.2020, E.T.: 20.05.2021
• https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/son-dakika-dikkat-ceken-secim-anketi-3-parti-baraj-altinda-kalabilir-5570896/, Y. T.: 16.01.2020, E.T.: 19.05.2021
• https://www.sozcu.com.tr/2021/gundem/metropollden-ittifak-anketi-millet-48-3-cumhur-39-6-6246078/ Yayınlanma Tarihi: 02.06.2021, E.T.: 19.05.2021
• https://www.sozcu.com.tr/2021/gundem/yilin-ilk-anketinde-carpici-sonuc-cumhur-ittifaki-yuzde-45in-altina-indi-6231753/ Y. T.: 28.01.2021, E.T.: 19.05.2021
• ICC/ESOMAR (2016) International Code on Market, Opinion and Social Research and Data Analytics, https://www.esomar.org/uploads/pdf/professional-standards/ICCESOMAR_Code_English_.pdf, E. T.: 05.07.2021.
• Jacobs, L. R., Shapiro, R. Y. (1995-1996). “Presidential Manipulation of Polls and Public Opinion: The Nixon Administration and the Pollsters”. Political Science Quarterly, 110 (4), 519-538, Published by The Academy of Political Science. https://doi.org/10.1093/poq/nfi068
• Kalender, A. (1999). “Mesaj Stratejilerinin Planlanmasında Siyasal Tutum ve Motivasyon Ölçümlerinin Önemi”. Selçuk İletişim Dergisi, 1 (1), 91-98.
• Kalender, A. (2005). Siyasal İletişim Seçmenler ve İkna Stratejileri. Konya: Çizgi Yayınları.
• Kalender, A., Tabakçı, N. (2005). “İletişim Fakültelerinin Ortak Örgütlenmesine Yönelik Bir Proje Önerisi: “Türk Kamuoyu Araştırmaları Ağı”. Selçuk İletişim Dergisi, 4 (1), 91-100. Karakış, G. (09.12.2019) https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ak-partideki-son-anket-kararsizlarin-sayisi-artti-41392713, E.T. 19.05.2021.
• Kaya, A. R. (1985). Kitle İletişim Sistemleri. (Birinci Baskı). Ankara: Teori Yayınları.
• Kim, H. (2010). Compliance with with AAPOR Standarts and Horce-Race Coverage during the 2008 Presidential Campaign: A Content Analysis of Polling Stories in the New York Times, the Washington Post, Associated Press and Reuters, January 1 through Nomember 4, 2008. The faculty of Scripps College of Ohio University, Master of Science, Ohio.
• Kim, I., Kuljis, J. (2010). Applying Content Analysis to Web-based Content, Journal of Computing and Information Technology – CIT, 18 (4): 369-375.
• Lake, C. ve Sosin, J. (1998). “Public Opinion Polling and the Future of Democracy”. National Civic Review. 87(1), s.65-70
• Medya Radar (2021). 3 Mayıs- 9 Mayıs ve 10-16 Mayıs Haftası Tiraj Raporu. https://www.medyaradar.com/tirajlar, Erişim: 17.05.2021.
• Medyajans (2021). Gazete tirajları, 3-9 Mayıs 2021 Haftası Haftalık Ortalama Gazete Tirajları. https://www.medyajans.com/gazete-tirajlari.html, E.T.:17.05.2021.
• Neuendorf, K. A. (2017). The Content Analysis Guidebook, 2nd Edition, Sage Publications Inc.
• Neyzi, N. H. (1988-Ekim/1990). “Piyasa ve Kamuoyu Araştırmalarının Gelişimi”. İçinde M. Varol (Editör). Kamuoyu Araştırmaları Birinci Uluslararası Sempozyumu. (ss.13-29). Ankara: Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu Yayını, No.11.
• Öner, Ş. (2001). “Belediyelerde Yönetime Katılmada Halkla İlişkilerin Rolü ve Önemi”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,3 (2), 100-114.
• Övür, M. (10.08.2020) https://www.sabah.com.tr/yazarlar/ovur/2020/10/08/anketler-ne-anlatiyor, E.T. 20.05:2021.
• Özer, Ö. (2010) “Liberal Basın”, Konya: Literatürk Academia.
• Öztaş, A. (2012). “Anket Araştırmalarında Uygulanan Etik Kuralları”. Gezinti İstatistik Dergisi, 2 (9), 18-23.
• Paletz, D. L., Short, J. Y., Baker, H., Campbell, B. C., Cooper, R. J. and Oeslander, R. M. (1980). “Polls in the Media: Content, Credibility, and Consequences”. The Public Opinion Quarterly, 44 (4), 495-513, Polls and the News Media: A Symposium (Winter, 1980). Published by: Oxford University Press on behalf of the American Association forPublic Opinion Research.
• Peterson, T. (1956/1984) The Social Responsibility Theory. (In) F. S.Siebert, T. Peterson, W. Schramm (Ed.s), Four Theories of The Press: The Authoritarian, Libertarian, Social Responsibility and Soviet Communist Concepts of What the Press Should Be and Do, University of Illnois Press, Chicago, pp. (73-103).
• Rippey, J. N. (1980). “Use of Polls as a Reporting Tool”. Journalism & Mass Communication Quarterly. 57 (4), s. 642-721.
• Rollberg, J. N., Sanders, LW “Sonny” and Buffalo, M.D. (1990). “Down to the Wire: How Six Newspapers Reported Public Opinion Polls during the 1988 Presidential Campaign”. Newspaper Research Journal, 11 (4), 80-93, https://doi.org/10.1177/073953299001100409
• Searles, K., Humphries Ginn, M. and Nickens, J. (2016). “For Whom the Poll Airs: Comparing Poll Results to Television Poll Coverage”. Public Opinion Quarterly, 80 (4), 943–963, https://doi.org/10.1093/poq/nfw031
• Selvi A. (21.12.2020) Anketler Ne Diyor? https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/abdulkadir-selvi/anketler-ne-diyor-41693868, , E.T.: 19.05.2021
• Selvi A. (14.12.2020) Anketten Sürpriz Sonuçlar Çıktı, https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/abdulkadir-selvi/anketten-surpriz-sonuclar-cikti-41687713, E.T: 19.05.2021
• Selvi, A (20.05.2020) Koronavirüs Sürecinde Anketler Neyi Gösteriyor? https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/abdulkadir-selvi/koronavirus-surecinde-anketler-ne-gosteriyor-41521411, E.T.: 19.05.2021
• Selvi, A. (08.05.2020) Anketlere Göre İnenler-Çıkanlar https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/abdulkadir-selvi/anketlere-gore-inenler-cikanlar-41512343, E.T.: 19.05.2021
• Selvi, A. (09.12.2019) Anketler Ne Diyor, Kararsızlar Partisi Kaçıncı Sıraya Yükseldi?, E.T.: 19.05.2021
• Selvi, A. (15.03.2021) Türkiye’nin Nabzı Nasıl Atıyor? https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/abdulkadir-selvi/turkiyenin-nabzi-nasil-atiyor-41762835, E.T.: 19.05.2021
• Selvi, A. (19.10.2020) Metropoll Anketinde 2023’e Dönük İki Sinyal, https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/abdulkadir-selvi/metropoll-anketinden-2023e-donuk-iki-sinyal-41639591, E.T.: 19.05.2021
• Selvi, A. (26.01.2021) 2021’in Anketinden Ne Çıktı, https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/abdulkadir-selvi/2021in-anketinden-ne-cikti-41724343, E.T.: 19.05.2021
• Selvi, A. (26.08.2020) Anketlerde Cumhurbaşkanlığı Sonuçları, https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/abdulkadir-selvi/anketlerden-cumhurbaskanligi-sonuclari-41595617, E.T.: 19.05.2021
• SimilarWeb. (2021 4 30). similarweb.com: https://www.similarweb.com/utm_source=adwords&utm_medium=paid&utm_campaign=gs_sch_brand_similar_row&gclid=EAIaIQobChMIq8uRrpSm8AIVVuR3Ch2lCw_cEAAYAiAAEgIftvD_BwE, E.T.: 17.05:2021.
• Taş, O. (2012). Gazetecilik Etiğinin Mesleki Sınırları: Profesyonellik, Piyasa ve Sorumluluk. (Birinci Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Toker, H., Sabri, E., Özşarlak, P. (2016). “ 2015 Haziran ve Kasım Seçimlerinde Siyasal Eğilim: Yeni Bir kamuoyu Ölçümleme Aracı Olarak Twitter”. Erciyes İletişim Dergisi “akademia”, 5 (1), ss.96-116.
• Tokgöz, O. (2008). Siyasal İletişimi Anlamak. (Birinci Baskı). Ankara/İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları.
• Toprak, V. (07.06.2020) AKP yüzde 30’lara düştü, su kaynıyor, https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/akp-yuzde-30lara-dustu-su-kayniyor-5860132/ , E. T.: 20.05.2021.
• Toprak, V. (15.02.2021) Son seçim anketinde çarpıcı sonuç: Cumhur İttifakı: 41.6 Millet İttifakı: 41.3, https://www.sozcu.com.tr/2021/gundem/son-secim-anketinde-carpici-sonuc-cumhur-ittifaki-41-6-millet-ittifaki-41-3-6260358/ E. T. : 20.05.2021
• Traugott, M. W. (2003). “Can We Trust the Polls? It All Depends”. The Brookings Review, 21 (3), 8-11, Published by: Brookings Institution Press. DOI 10.2307/20081110.
• Türkiye İstatistik Kanunu (Resmi Gazete, Kanun No: 5429, Kabul Tarihi: 10.11.2005, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/11/20051118-1.htm, Erişim Tarihi: 12.05.2021.
• Yanık, H. (2020) “Medya ve Kamuoyu Araştırmalarına Güven”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı, Ankara.
• Yeğenoğlu, Ö. (1988). “Kamuoyu Araştırma Uygulamalarının Düzenlenmesinde Alternatif Yaklaşımlar”. Türk İdare Dergisi, 60, 151-163.
• Yumlu, K. (1994). Kitle İletişim Kuram ve Araştırmaları. İzmir: NAM Yayınevi.