SEMBOLİK ETKİLEŞİMCİLİK BAĞLAMINDA İDEAL ANNELİĞİN İNŞASI ÜZERİNE NİTEL BİR ÇALIŞMA

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 2, 1113 - 1147, 30.09.2025

Ayşe Nur Asa , Hasan Güllüpunar

https://doi.org/10.19145/e-gifder.1680648

Öz

Sembolik etkileşimcilik perspektifi, bireylerin toplum içerisindeki etkileşiminde anlam üretme süreçlerine odaklanarak, anneliğin bireysel olduğu kadar sosyal bir inşa süreci olduğunu vurgulamaktadır. Bu doğrultuda annelik, bireylerin kendi deneyimleri kadar toplumsal beklentiler ve kültürel normların etkisiyle biçim alan bir kimlik sürecine karşılık gelmektedir. Toplum, anneliği belirli idealler çerçevesinde tanımlarken, bireyler girdikleri etkileşimler dâhilinde bu idealleri benimseyerek ya da direnç göstererek kendi kimliklerini inşa etmektedirler. Bu bağlamda annelerin ‘ideal annelik’ kavramı karşısında kendilerini tanımlama şekilleri ve bu kavram karşısında kendilerini nasıl konumlandırdıkları önemli bir araştırma alanı oluşturmaktadır. Bu çalışmada annelerin kimlik inşa süreçleri sembolik etkileşimcilik çerçevesinde ele alınmakta ve toplumun ideal anneliğin inşasındaki etkisi incelenmektedir. Araştırmanın temel amacı annelerin kendi annelik kimliklerini nasıl inşa ettiklerini, toplumsal beklentilerin bu süreçte nasıl bir rol oynadığını ve annelerin bu beklentilere uyum sağlama veya direnme biçimlerini anlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda kartopu örnekleme yöntemiyle ulaşılan on beş anne ile görüşülmüştür. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan yarı yapılandırılmış görüşme tekniğinden yararlanılmıştır. Veriler tematik analiz yöntemi ile değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular; anneliğin toplumsal dinamiklerin şekillendirdiği bir kimlik olduğunu göstermektedir. Anneler kendi annelik tarzını oluştursalar dahi, toplumsal beklentilerden etkilenmekte ve ‘ideal annelik’ tanımının baskısına maruz kalmaktadırlar. Bu baskılar, annelerde suçluluk, yetersizlik ve kaygı gibi duyguların ortaya çıkmasına neden olarak kimlik inşa süreçlerini etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Sembolik Etkileşimcilik , İdeal Annelik , Kimlik İnşası , Toplumsal Beklentiler

A QUALİTATİVE STUDY ON THE CONSTRUCTION OF IDEAL MOTHERHOOD IN THE CONTEXT OF SYMBOLIC INTERACTIONISM

Öz

The symbolic interactionist perspective emphasizes that motherhood is not only an individual experience but also a socially constructed process, focusing on the ways individuals generate meaning through interactions within society. In this context, motherhood emerges as an identity process shaped not only by personal experiences but also by societal expectations and cultural norms. While society defines motherhood within certain ideals, individuals construct their own identities by either internalizing or resisting these ideals through social interactions. In this regard, how mothers define themselves in relation to the concept of "ideal motherhood" and how they position themselves within this framework constitute a significant area of research. This study examines the identity construction processes of mothers within the framework of symbolic interactionism and investigates the influence of society on the construction of ideal motherhood. The primary aim of the research is to understand how mothers construct their maternal identities, the role societal expectations play in this process, and the ways in which mothers either conform to or resist these expectations. To achieve this aim, interviews were conducted with fifteen mothers recruited through the snowball sampling method. The study employs a qualitative research approach, utilizing semi-structured interviews as a data collection technique. The data were analyzed using thematic analysis. Findings indicate that motherhood is an identity shaped by social dynamics. Even when mothers develop their own parenting styles, they remain influenced by societal expectations and experience pressure from the dominant definition of "ideal motherhood." These pressures contribute to feelings of guilt, inadequacy, and anxiety among mothers, thereby affecting their identity construction processes.

Anahtar Kelimeler

Symbolic Interactionism , Ideal Motherhood , Identity Construction , Societal Expectations

Kaynakça

• Arendell, T. (1999). Mothering and motherhood: A decade review. https://www.semanticscholar.org/paper/Mothering-and-motherhood%3A-A- decade-review-Arendell/3fa4bb43ccd9878f0be9f421b7b21f91f45eb0ac Arendell, T. (2000). Conceiving and Investigating Motherhood: The Decade’s Scholarship. Journal of Marriage and the Family, 62(4), 1192-1207. https://doi.org/doi:10.1111/j.1741-3737.2000.01192.x Arthur Kirby, J. L. (2010). Mind, Self and Society:The Overlooked Potential of G.H. Mead’s Legacy. İçinde C. Hart (Ed.), Legacy of the Chicago School A Collection of Essays in Honour of the Chicago School of Sociology During the First Half of the 20th Century (first published, ss. 126-153). Midrash Publications. Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299 Başol, G. (2008). Bilimsel Araştırma Süreci ve Yöntem (ss. 113-143). Lisans Yayıncılık.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi Teknikler ve Örnek Çalışmalar (1. Baskı). Siyasal Kitabevi. Blumer, H. (1962). Society as Symbolic Interaction. İçinde Human behavior and social processes; an interactionist approach (ss. 179-193). The Riverside Press. Blumer, H. (1969). Symbolic İnteractionism: Perspective and Method. University of California Press.
• Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (2022). Eğitimde Nitel Araştırma Teori ve Metodlara Giriş. Pegem Akademi. Boulton, M. G. (1983). On Being a Mother: A Study of Women with Pre-School Children. Tavistock. Burke, Peter. J., & Reitzes, D. C. (1981). The Link between Identity and Role Performance. Social Psychology Quarterly, 44(2), 83-92. https://doi.org/doi: 10.2307/3033704