Zenon ve Bergson Felsefesinden Hareketle Film Üzerine Düşünmek

Yıl 2021, , 149 - 173, 30.06.2021

Murat Şahin

https://doi.org/10.53495/e-kiad.892765

Öz

19. yüzyılın sonlarında, uzun bir birikimin ardından, bir teknolojik yenilik olarak ortaya çıkan ve durağan görüntülerin hareketli olarak gösterilmesini olanaklı kılan filmde, hareketin nasıl oluştuğu üzerine düşünülmüştür. Filmde hareketin oluşumuyla ilgili olarak ileri sürülen görüşlerin dayanak noktasını, eski çağlara kadar uzanan görüşlerin oluşturduğu bilinmektedir. “Zenon’nun hareket paradoksu ve film” adlı bu çalışmada Zenon’nun hareket üzerine görüşlerinden yola çıkarak filmde hareket konusu irdelenmeye çalışılmaktadır. Çalışmada ilk olarak Elealı Zenon’nun kim olduğu, felsefi görüşlerinin dayanağını nelerin oluşturduğu ve mensubu olduğu Elea Okulu’na yer verilmiştir. Ayrıca Elea Okulu’nu da içine alan Antik Yunan felsefesinde doğa felsefecilerinin görüşlerine de değinilmiştir. Daha sonra paradoks kavramına, Zenon’nun hareket ve çokluğa ilişkin paradokslarına, çalışmayı doğrudan ilgilendirdiği için hareket paradoksuna detaylı olarak bakılmıştır. Ayrıca Zenon’nun hareket paradokslarına eleştiriler getiren Aristoteles ve Bergson’un görüşlerine yer verilmiştir. Son olarak filmde hareketin oluşumunu açıklamak için ilk olarak görünürde hareket kavramına ve bu konunun anlaşılması için otokinetik, stroboskopik ve fi olgusu deneylerine değinilmiştir. Daha sonra an kavramına ve filmde hareket konusuyla ilgili olarak Herbert Zettl’in görüşlerine yer verilmiştir. Eisenstein’in filmde hareket ve kurguya ilişkin görüşleri aktarılarak çalışma tamamlanmıştır. Çalışmanın sonunda araştırmanın genel bir değerlendirmesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hareket, Zaman, Zenon, Bergson, Film

Kaynakça

• Akarsu, B. (1975). Felsefe terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aristoteles. (1985). Metafizik. (Çev. Ahmet Arslan). (3. Baskı). İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Aristoteles. (1997). Fizik. (Çev. Saffet Babür). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Aslan, H. (2007). Sokrates öncesi filozofların doğa anlayışında dayanışma. Kaygıgüz
• Bergson, H. (1986). Yaratıcı evrim. (Çev. Şekip Tunç). İstanbul: Milli Eğitim Yayınları.
• Bolay, S. H. (2009). Felsefe doktrinleri ve terimleri sözlüğü. Ankara: Nobel Yayınları.
• Cevizci, A. (2003). Felsefe terimleri sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınevi.
• Cevizci, A. (2009). Felsefe tarihi. İstanbul: Say Yayınları.
• Copleston, F. (1990). Ön-Sokratikler, sokrates ve dönemi. (Çev. Aziz Yardımlı). İstanbul: İdea Yayınları.
• Deleuze, G. (2014). Sinema 1 hareket imge. (Çev. Soner Özdemir). İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Gökberk, M. (1980). Felsefe tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eisenstein, S. M. (1984). Film duyumu. (Çev. Nijat Özön) İstanbul: Payel Yayınevi.
• Eisenstein, S. M. (1985). Film biçimi. (Çev. Nijat Özön). İstanbul: Payel Yayınevi,
• Kılıç, L. (2012). Fotoğraf ve sinemanın toplumsal tarihi. (2. Baskı) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Kılıç, L. (2000). Görüntü estetiği. İstanbul: İnkılap Kitapevi.
• Kranz, W. (1984). Antik felsefe: metinler ve açıklamalar (Çev. Suad Y. Baydur) İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Lacey, R. A. (1986). A dictionary of philosophy. London: Routledge.
• Laertios, D. (2009). Ünlü filozofların yaşamları ve öğretileri. (Çev. Candan Şentuna). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Platon. (2009). Diyaloglar. (Çev. Teoman Aktürel). (5. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Platon. (2011). Parmenides. (Çev. Aziz Yardımlı). İstanbul: İdea Yayınları.
• Rathus, S. A. (2008). Psychology: Concepts and connections. Belmont: Wadsworth.
• Sena, C. (1964). Büyük filozoflar ansiklopedisi. (4. Cilt). Ankara: Okat Yayınevi.
• Sofuoğlu, H. (2004). Düşüncenin sinematografik yapısı: Hareket, zaman ve görüntü Eskişehir: Esbav Yayınları.
• Sütcü, Ö. Y. (2015). Gilles Deleuze’de imge hareketi olarak sinemanın felsefesi. Bursa: Sentez Yayın ve Dağıtım.
• Şerif, M. (1985). Sosyal kuralların psikolojisi. (Çev. İ. Sandıkçıoğlu) İstanbul: Alan Yayınları.
• Timuçin, A. (2004). Düşünce Tarihi. İstanbul: Bulut Yayınları.
• Zettl, H. (1999). Sight sound motion: Applied media aesthetics (Third Edition). California: Wadsworth Publishing Company.