THE IMPACTS OF LIBERAL POLICIES TO BANKING SECTOR IN THE TURKEY (1847–1979)

Yıl 2010, Cilt: 10 Sayı: 1, 319 - 350, 01.02.2010

N. Oğuzhan Altay

Öz

Liberal paradigm has prevailed in the Ottoman Empire since 1830, however, general economic structure was affected negatively by liberal policies, and subsequently the first bank was established in 1847. With the proclamation of the Republic, in the context of policies that implemented in order to place economic formation to dominate market conditions in Turkey, Turkish İş Bank which is an example of national private sector banking was established in 1924. After the Second World War once again there was a liberalization seeking and the effects of this liberal conjuncture showed itself by establishing many privately invested national banks. Both 24 January 1980 economic decisions that were accepted as the birth of liberal conjuncture in Turkey and the existing financial liberalization policies after this economic decisions provided suitable environment for expanding private and foreign banks

Anahtar Kelimeler

Liberal Politics, Banking in the Ottoman

TÜRKİYE’DE LİBERAL POLİTİKALARIN BANKACILIK SEKTÖRÜNE ETKİLERİ (1847–1979)

Öz

Liberal düşünce 1830’lu yıllardan itibaren Osmanlı İmparatorluğu’nda taraftar bulurken, liberal politikalar genel ekonomik yapıyı olumsuz etkilemiş ve 1847 yılında ilk banka kurulmuştur. Cumhuriyet’le birlikte Türkiye’de piyasa koşullarının egemen olacağı iktisadi düzenin yerleştirilmesine yönelik uygulanan politikalar kapsamında, 1924 yılında özel sektör milli bankacılığının ilk örneği olan Türkiye İş Bankası kurulur. İkinci Dünya Savaşı’nı izleyen dönemde yeniden liberalleşme arayışları vardır ve bu liberal dalganın etkileri kendini çok sayıda özel sermayeli milli bankalar kurulmasıyla gösterir. Türkiye’deki büyük liberalleşme dalgasının başlangıcı kabul edilebilecek 24 Ocak 1980 iktisadi kararları ve sonrasında uygulanan finansal liberalleşme politikaları Türk Bankacılığında hem yeni işlem ve kurumlar, hem de özel ve yabancı bankaların önemli ölçüde genişlemesine ortam hazırlar

Anahtar Kelimeler

Liberal Politikalar, Osmanlıda Bankacılık

Kaynakça

• AFETĠNAN, AyĢe (1989); Ġzmir Ġktisat Kongresi 17 ġubat–4 Mart 1923, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu- Türk Tarih Kurumu Yayınları, XVI. Dizi-Sayı 46a, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• AKGÜÇ, Öztin (1975); Cumhuriyet Döneminde Bankacılık Alanında GeliĢmeler, Türkiye Bankalar Birliği Yayınları No: 71, Tisa Matbaası, Ankara.
• AKGÜÇ, Öztin (1989); 100 Soruda Türkiye’de Bankacılık, 2.Baskı, Gerçek Yayınevi, Ġstanbul.
• ALTAY, N. Oğuzhan (2000); ―Türkiye’de Ġktisadi DönüĢümlerin Sosyo-Ekonomik Sonuçları Üzerine Bir Deneme‖, Dokuz Eylül Üniversitesi, Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 15, Sayı 2.
• ALTAY, N. Oğuzhan (2002); ―Bankacılık Sektöründe Füzyonun Nedenleri, Uygulama Örnekleri ve Sonuçları‖, Banka–Mali ve Ekonomik Yorumlar, Yıl 39, Sayı 10, Ġstanbul.
• ATATÜRK, Mustafa Kemal, Nutuk Cilt 1-2, Yay. Haz. Zeynep Korkmaz, Ankara.
• BORATAV, Korkut (1992); Türkiye Tarihi 4-ÇağdaĢ Türkiye 1908–1980, Yay. Haz. Sina AkĢin, Cem Yayınevi, Ġstanbul.
• EKZEN, Nazif (2009); Türkiye Kısa Ġktisat Tarihi (1946’dan 2008’e), ODTÜ Yayıncılık, Ankara.
• ELDEM, Vedat (1994); Osmanlı Ġmparatorluğu’nun Ġktisadi ġartları Hakkında Bir Tetkik, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, VII. Dizi-Sayı 96, Ankara.
• ERKAN, Hüsnü, N. O. Altay vd. (1993); Milli Aydın Bankası TARĠġBANK Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Ġstanbul.
• ERSOY, Arif (2008); Ġktisadi Teoriler ve DüĢünceler Tarihi, Nobel Yayın Dağıtım, Üçüncü Basım, Ankara.
• ERTUNA, Özcan (1982); Finansal Kurumlar, Dokuz Eylül Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Yayın No:3, Ege Üniversitesi Matbaası, Ġzmir.
• FEROZ, Ahmad (1986); Ġttihatçılıktan Kemalizme, Çev. Fatmagül Berktay, 2. Baskı, Kaynak Yayınları: 62, Ankara.
• GÜLLAP, Talat (1972); Türkiye’de ve Ġktisaden Deri KalmıĢ Memleketlerde Bankacılığın Ekonomik GeliĢmedeki Rolü, Atatürk Üniversitesi Yayınları No. 123, Atatürk Üniversitesi Basımevi, Erzurum.
• GÜVEN, Özcan (1984); Bankacılık ve Mali Kurumlar, Okan Dağıtım ve Yayıncılık, Ġzmir.
• ISSING, Otmar (1988); Geschichte der Nationalökonomie, 2. Auflage, Verlag Franz Vahlen, München.
• KAZGAN, Gülten (1980); Ġktisadi DüĢünce veya Politik Ġktisadın Evrimi, Remzi Kitapevi, Ġstanbul.
• KAZGAN, Haydar (ed.) (1999); Osmanlıdan Günümüze Türk Finans Tarihi, Cilt 1–2, ĠMKB, Creative Yayıncılık ve Tanıtım Ltd. ġti, Ġstanbul.
• KOCABAġOĞLU, Uygur, vd. (tarihsiz); Türkiye ĠĢ Bankası Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Ġstanbul.
• KÖK, Recep (2000) ; Ġktisadi DüĢünce-Kavramların Analitik Evrimi, Ġkinci Baskı, Ġzmir.
• NEBĠOĞLU, Osman (1986); Bir Ġmparatorluğun ÇöküĢü ve Kapitülasyonlar, Türkiye ĠĢ Bankası Kültür Yayınları, Genel Yayın No 276, Ekonomi Dizisi 20, TĠSA Matbaası, Ankara.
• ÖKÇÜN, A. Gündüz (1968); I. Ġktisat Kongresi Belgeler-Açıklamalar, Ankara.
• ÖKÇÜN, A. Gündüz (1971); 1920–1930 Yılları Arasında Kurulan Türk Anonim ġirketlerinde Yabancı Sermaye, AÜ SBF Yayınları No 324, Ankara.
• PAMUK, ġevket (2003);Osmanlı Ġmparatorluğunda Paranın Tarihi, 3. Baskı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Ġstanbul.
• PAMUK, ġevket (2005); Osmanlı Ekonomisinde Bağımlılık ve Büyüme, 1820– 1913, 3. Basım, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Ġstanbul.
• PAMUK, ġevket (2007); Osmanlı-Türkiye Ġktisadi Tarihi 1500–1914, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul.
• PARASIZ, Ġlker (2009); Para-Banka ve Finansal Piyasalar, Gözden GeçirilmiĢ 9. Baskı, Ezgi Kitapevi, Bursa.
• SADIKLAR, Tayyar (1981); Türk Mali Sistemi Ġçinde Bankalar, TBB Yayını, No:113, Ankara.
• SAVAġ, Vural (1997); Ġktisatın Tarihi, Avcıol Basım-Yayın, Ġstanbul, 1997.
• SEZGĠN, Orhan (1986); ÇağdaĢ Ġktisadi DüĢüncenin GeliĢimi, (çeviri-Daniel R. Fusfeld), Nihad Sayar Yayın ve Yardım Vakfı, Ġstanbul.
• ULUTAN, Burhan (1987), Etibank Tarihi (1935–1985), Etibank Matbaası, Ankara.
• TOPRAK, Zafer (1982); Türkiye’de ―Milli Ġktisat‖ (1908–1918), Yurt Yayınları 2, Ġstanbul.
• YAġA, Memduh (ed.) (1980); Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi (1923– 1978), Akbank Kültür Yayını, apa Ofset basımevi, Ġstanbul.
• YÜZGÜN, Aslan (1982); Cumhuriyet Döneminde Bankacılık, Der Yayınları, Ġstanbul.
• ZARAKOLU, Avni (1974); 50. Yılda Bankacılığımız, Banka ve Ekonomik Yorumlar Yayını, Ġstanbul.
• www.ziraat.com.tr , 7.09.2009