Analysis of Factors Affecting The Gold Prices Through Var Model: 2005-2015 Period

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 4, 611 - 625, 01.09.2016

Özge Elmastaş Gültekin Elvan Aktürk Hayat

Öz

Both gold is a mostly preferred investment instrument and is easily influenced by economic instability and politic conditions. It’s aimed to examine which economic factors affecting the price of gold in Turkey using the  vector autoregression  (VAR) models that is time series method and to reveal the dynamic and stable relations between variables. For this purpose, we obtained Borsa Istanbul (BI) gold prices, exchange rate, interest rate, consumer price index (CPI) and BIST 100 index, the ounce prices of gold and oil price variables. Monthly data between 2005:01-2015:04 has been analysed with VAR model depending on stationarity and cointegration tests. According to the results of the analyses, while the largest shares of the variables are ounce and oil prices, the lowest is interest rate in future period prediction error variance for BI gold prices. Besides, one standart deviation shock on ounce prices of gold creates the most response on BI gold prices and the shock on oil prices create the response on exchange rate and ounce prices

Anahtar Kelimeler

Gold prices, Cointegration, Granger causality test, Vector autoregressive (VAR) model.

Altın Fiyatını Etkileyen Faktörlerin Var Modeli İle Analizi:2005-2015 Dönemi

Öz

Altın yoğun olarak tercih edilen bir yatırım aracı olmakla birlikte ekonomik istikrarsızlıklardan ve politik koşullardan kolayca etkilenmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de altın fiyatlarının hangi ekonomik faktörlerden etkilendiğinin zaman serisi tekniklerinden Vektör Otoregresif Modeller (VAR) kullanılarak araştırılması ve değişkenler arasındaki dinamik ve istikrarlı ilişkilerin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bu amaçla, 2005:01-2015:04 dönemine ait aylık değerleri ile ele alınan İstanbul Altın Borsası’nda (İAB) oluşan altın fiyatları, döviz kuru, faiz oranı, TÜFE ve BİST 100 endeksi, altının ons fiyatı ve petrol fiyatı değişkenleri durağanlık ve eşbütünleşme testleri sonucuna göre VAR modeli ile incelenmişlerdir. Analiz sonuçlarına göre, İAB altın fiyatı için gelecek dönem öngörü hata varyansı içinde en büyük paya sahip değişkenler ons fiyatı ile petrol fiyatı olurken en düşük paya sahip değişken faiz oranıdır. Ayrıca, altının ons fiyatındaki bir standart sapmalık şok İAB altın fiyatı üzerinde en fazla tepkiyi yaratırken petrol fiyatındaki şok ise, döviz kuru ve ons fiyatı üzerinde tepki yaratmaktadır

Anahtar Kelimeler

Altın fiyatları, Eşbütünleşme, Granger nedensellik testi, Vektör otoregresif (VAR) model

Kaynakça

• Aksoy, M. ve Topçu, N. (2013) “Altın ile Hisse Senedi ve Enflasyon Arasındaki İlişki” Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27 (1): 59-78.
• Cılız, C. (2010) “Ülke Altın Rezerv Oranlarını Etkileyen
• Faktörlerin Kantitatif Olarak Analiz Edilmesi” and Error Correction: Representation, Estimation, and (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Duyar, M. (2010) “Altın Arzını Etkileyen Faktörlerin
• Oluşan Fiyatlar Üzerindeki Etkisi” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (14):214-225. Elmas, B. ve Polat, M. (2013) “Gümüş Fiyatları ve Dow Jones Endeksi’nin Altın Fiyatlarına Etkisi
• Üzerine Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi” Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 3/ Cilt: / Sayı:6. Elmas, B. ve Polat, M. “Altın Fiyatlarını Etkileyen Talep (1):103-122. Gökdemir, L. ve Ergün, S. (2007) “Altın Fiyatlarındaki
• İstikrarsızlığın Altın Ticareti Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği” Journal of Yasar University, 2 (5): 461-476. Johansen, S. (1988) “Statistical Analysis of
• Cointegration Vectors” Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2-3):231-54. Johansen, S., (1995) “Likelihood Based Inference in
• Cointegrated vector Autoregressive Models” Oxford: Oxford University Press. Karataş, T. ve Ürkmez, E. (2013) “Küresel Kriz Sürecinde
• Altın Fiyatlarını Etkileyen Dinamikler Dynamics Affecting Gold Prices in the Global Crisis” International Conference on Eurasian Economies. Kutlar, A. (2007) “Ekonometriye Giriş”, Nobel Yayınları, Ankara.
• Kültürcü, A. (2014) “Yatırım Aracı Olarak Altın ve Türkiye’deki Altın Piyasaları” (Yüksek Lisans Tezi),
• İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Özçicek, Ö. ve McMillin, D. (1999) “Lag Length Selection in Vector Autoregressive Models: Symmetric and Asymmetric Lags” Applied Economics, 31: 517-524.
• Özgen, F. ve Güloğlu, B. (2004) “Türkiye’de İç Borçların
• İktisadi Etkilerinin VAR Tekniği ile Analizi” ODTU Geliştirme Dergisi, 31: 93-114. Phillips, P.C.B. ve Perron, P; (1988), Testing for a Unit
• Root in Time Series Regressions, Biometrika, 75: 335- Poyraz, E. ve Didin S. (2008) “Altın Fiyatlarındaki
• Değişimin Döviz Kuru, Döviz Rezervi ve Petrol Fiyatlarından Etkilenme Derecelerinin Çoklu Faktör Modeli İle Değerlendirilmesi” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2): 93-104. Selvanathan, S. ve Selvanathan, E.A. (1999) “The Effect of The Price of Gold on Its Production: A Time-Series
• Analysis” Resources Policy, 25: 265 275. Soytas, U. ve Sari, R., Hammoudehb, S., Hacihasanoglu, E. (2009) “World Oil Prices, Precious Metal Prices and Macroeconomy in Turkey” Energy Policy, 37: 5557–
• Tarı, R., (2012) “Ekonometri”, Umuttepe Kitapevi, Baskı, Kocaeli.
• Taşçı, F.İ. (2010) “Ekonometrik Bir Yaklaşımla Altın
• Piyasasının İncelenmesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi)” Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Topçu, A. (2010) “Altın Fiyatlarını Etkileyen Faktörler”,
• Sermaye Piyasası Araştırma Kurulu Araştırma Raporu, Ocak. Toraman, C., Başarır, Ç. ve Bayramoğlu, M.F. (2011)
• “Altın Fiyatlarını Etkileyen Faktörlerin Tespiti Üzerine: MGARCH Modeli ile bir İnceleme”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 3 (1): 1-20. Vural, M. G. (2003) “Altın Piyasası ve Altın Fiyatlarını
• Etkileyen Faktörler, (Yayınlanmamış Uzmanlık Yeterlilik Tezi)” Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Piyasalar Genel Müdürlüğü, Ankara. Yıldız, A. (2014) “BIST 100 Endeksi ile Alternatif Yatırım
• Araçlarının İlişkisi” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.19, S.2, 39- Yıldız Contuk, F. ve Burucu, H., Güngör, B. (2013)
• “Effect of Gold Price Volatility on Stock Returns: Example of Turkey” International Journal of Economics and Finance Studies, 5(1):1309-8055 (Online). http://borsanasiloynanir.co/altin-fiyatlari-neden- duser-yukselir/ http://www.bigpara.com/bigpara-uzmanlari/sevin- ekinci/altin-petrol-fiyatlari-korelasyonu_ID965958 h t t p : / / w w w . t c m b . g o v . t r / w p s / w c m / connect/190faaac-0065-48a4-8550-cfdd698abf02/ Doviz-Rezerv-Yonetimi.pdf?MOD=AJPERES