İnceleme Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

TÜRKİYE’DE TÜFE’NİN AKARYAKIT TÜKETİMİNE OLAN ETKİSİ: 2012-2022 NEDENSELLİK ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 27 - 40, 09.06.2023

Neziha Tuğba Sarial

Öz

Bu çalışmanın amacı, akaryakıt tüketimi ile tüketici fiyat endeksi arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada yöntem olarak, ekonometrik analiz teknikleri kullanılmıştır. Araştırmaya ait veri seti, Haziran-2012 ile Eylül-2022 tarihleri arasını kapsamaktadır. Benzin, motorin ve LPG tüketimi verileri Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), tüketici fiyat endeksi ise Türkiye İstatistik Kurumu’ndan (TÜİK) alınmıştır. Araştırmada öncelikle serilere birim kök testlerinden Genişletilmiş Dickey-Fuller (ADF) ve Kwiatkowski–Phillips–Schmidt–Shin (KPSS) testleri, nedensellik analizi için ise Toda-Yamamoto testi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, ilgili dönem içerisinde tüketici fiyat endeksinden benzin tüketimine doğru tek yönlü bir nedenselliğin olduğu yönündedir.

Anahtar Kelimeler

Nedensellik Analizi Genişletilmiş Dickey-Fuller Kwiatkowski–Phillips–Schmidt–Shin Toda-Yamamoto

Kaynakça

  • Anggoro, A. C. P. (2022). Effect of exports, ımports of oılandgasproducts, ınflatıon, on economıcgrowth.
  • Cashflow: Current Advanced Research On SharıaFınanceAndEconomıcWorldwıde, 2(1), 148-163.
  • Ayla, D.,& Kızıltan, A. (2018). Türkiye’de Enflasyon, Tüketim ve Tasarruf İlişkisinin Ekonometrik Analizi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 13-41.
  • Bayraktutan, Y.,& Solmaz, A. R. (2019). Petrol Fiyatları ve Enflasyon İlişkisi: Seçilmiş Petrol İthalatçısı Ülkeler İçin Panel Veri Analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (37), 279-291.
  • Bermingham, C. (2008). Quantifyingtheimpact of oilprices on Inflation. Central bank andfinancialservicesauthority of Irelandresearchtechnicalpaper.
  • Castillo, P.,Montoro, C., &VicenteTuesta, R. (2010). Inflation, oilpricevolatilityandmonetarypolicy (No. 2010-002). SantaRosa, CA, USA: Banco Central de Reserva del Perú.
  • Cunado, J.,& De Gracia, F. P. (2005). Oilprices, economicactivityandinflation: evidenceforsomeAsiancountries. TheQuarterlyReview of Economicsand Finance, 45(1), 65-83.
  • Çelik, T.,& Akgül, B. (2011). Changes in fueloilprices in Turkey: an estimation of theinflationeffectusing VAR analysis. Journal of Economicsand Business, 14(2), 11-21.
  • Dahman, Y. M. (2019). InBiomass, Biopolymer-BasedMaterials, andBioenergy,.Woodhead Publishing.
  • Devold, H. (2013). Oilandgasproductionhandbook. ABB OilandGas. Oslo: ABB OilandGas.
  • Doğan, B. (2017). Ekonomik Küreselleşme ve Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi. 54(628), 19-27.
  • Elian, M. I.,&Suliman, A. H. (2015). Capitalflowsandtheopenness-growthnexus: Toda-Yamamotocausalitymodeling. TheJournal of DevelopingAreas, 83-105.
  • Erdem, H. F.,& Yamak, R. (2014). Üretici fiyat endeksi ve tüketici fiyat endeksi arasındaki geçişkenliğin derecesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 1-13.
  • Erdemir, F. (2022). Benzin ve motorinde büyük düşüşün tarihi belli oldu: Fiyatlar yüzde 20 düşecek, https://www.tgrthaber.com.tr/ekonomi/benzin-ve-motorinde-buyuk-dususun-tarihi-belli-oldu-2827795
  • Erdoğan, S.,Erdaş, H., & Erdoğan, A. (2017). Türkiye'de Hane Halkı Tüketim Harcamalarının Belirleyicileri. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 309-326.
  • Gökmenoğlu, K.,Azin, V., & Taşpınar, N. (2015). Therelationshipbetweenindustrialproduction, GDP, inflationandoilprice: thecase of Turkey. ProcediaEconomicsand Finance, 25, 497-503.
  • Hooker, M. A. (2002). Areoilshocksinflationary? Asymmetricandnonlinearspecificationsversuschanges in regime. Journal of money, creditandbanking, 540-561.
  • TUİK, Türkiye İstatistik Kurumu,(2021), https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Tasitlari-Aralik- 2021-45703,10.06.2022.
  • TUİK, Türkiye İstatistik Kurumu,(2022), https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=T%C3%BCketici-Fiyat-Endeksi-Kas%C4%B1m-2022-45800&dil=1, 13.11.2022.
  • Jacquinot, P.,Kuismanen, M., Mestre, R., &Spitzer, M. (2009). An assessment of theinflationaryimpact of oilshocks in theeuroarea. TheEnergyJournal, 30(1).
  • Koçak, S., Balan, F., & Albayrak, B. (2017). Türkiye ekonomisinde petrol fiyatları ve enflasyon ilişkisi: ampirik analiz. Journal of Life Economics, 4(4), 261-273.
  • Konstandopoulos, A. G. (2003). Flowresistancedescriptorsfordieselparticulatefilters: Definitions, measurementsandtesting (No. 2003-01-0846). SAE Technical Paper.
  • Kutlar, A. (2000), Ekonometrik Zaman Serileri: Teori ve Uygulama, Ankara: Gazi Kitap Evi.
  • Kwatkowski, D.,Phillips, P.C.B., Schmidt, P., Shin, Y. (1992). TestingtheNullHypothesis of StationarityAgainsttheAlternative of a UnitRoot, Journal of Econometrics, 54.
  • Özpolat, A. (2020). Causal Link Between Consumer Prices Index and Producer Prices Index: An EvidenceFrom Central andEasternEuropeanCountries (CEECs). Adam Academy Journal of SocialSciences, 10(2), 319-332.
  • Peker, O.,& Göçer, İ. (2010). Yabancı doğrudan yatırımların Türkiye’deki işsizliğe etkisi: Sınır testi yaklaşımı. Ege Akademik Bakış, 10(4), 1187-1194.
  • Roeger, W. (2005). International oilpricechanges: impact of oilprices on growthandinflation in the EU/OECD. International EconomicsandEconomicPolicy, 2(1), 15-32.
  • Salisu, A. A.,Isah, K. O., Oyewole, O. J., &Akanni, L. O. (2017). Modellingoilprice-inflationnexus: The role of asymmetries. Energy, 125, 97-106.
  • Telek, C.,& Albayrak, M. (2022). Küreselleşmenin Tüketim Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Analiz. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 104-116.
  • Trehan, B. (2005). Oilpriceshocksandinflation. FRBSF EconomicLetter.
  • Wolde-Rufael, Y. (2006). Electricityconsumptionandeconomicgrowth: a time seriesexperiencefor 17 Africancountries. Energypolicy, 34(10), 1106-1114.

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 27 - 40, 09.06.2023

Neziha Tuğba Sarial

Öz

Anahtar Kelimeler

Nedensellik Analizi Genişletilmiş Dickey-Fuller Kwiatkowski–Phillips–Schmidt–Shin Toda-Yamamoto

Kaynakça

  • Anggoro, A. C. P. (2022). Effect of exports, ımports of oılandgasproducts, ınflatıon, on economıcgrowth.
  • Cashflow: Current Advanced Research On SharıaFınanceAndEconomıcWorldwıde, 2(1), 148-163.
  • Ayla, D.,& Kızıltan, A. (2018). Türkiye’de Enflasyon, Tüketim ve Tasarruf İlişkisinin Ekonometrik Analizi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 13-41.
  • Bayraktutan, Y.,& Solmaz, A. R. (2019). Petrol Fiyatları ve Enflasyon İlişkisi: Seçilmiş Petrol İthalatçısı Ülkeler İçin Panel Veri Analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (37), 279-291.
  • Bermingham, C. (2008). Quantifyingtheimpact of oilprices on Inflation. Central bank andfinancialservicesauthority of Irelandresearchtechnicalpaper.
  • Castillo, P.,Montoro, C., &VicenteTuesta, R. (2010). Inflation, oilpricevolatilityandmonetarypolicy (No. 2010-002). SantaRosa, CA, USA: Banco Central de Reserva del Perú.
  • Cunado, J.,& De Gracia, F. P. (2005). Oilprices, economicactivityandinflation: evidenceforsomeAsiancountries. TheQuarterlyReview of Economicsand Finance, 45(1), 65-83.
  • Çelik, T.,& Akgül, B. (2011). Changes in fueloilprices in Turkey: an estimation of theinflationeffectusing VAR analysis. Journal of Economicsand Business, 14(2), 11-21.
  • Dahman, Y. M. (2019). InBiomass, Biopolymer-BasedMaterials, andBioenergy,.Woodhead Publishing.
  • Devold, H. (2013). Oilandgasproductionhandbook. ABB OilandGas. Oslo: ABB OilandGas.
  • Doğan, B. (2017). Ekonomik Küreselleşme ve Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi. 54(628), 19-27.
  • Elian, M. I.,&Suliman, A. H. (2015). Capitalflowsandtheopenness-growthnexus: Toda-Yamamotocausalitymodeling. TheJournal of DevelopingAreas, 83-105.
  • Erdem, H. F.,& Yamak, R. (2014). Üretici fiyat endeksi ve tüketici fiyat endeksi arasındaki geçişkenliğin derecesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 1-13.
  • Erdemir, F. (2022). Benzin ve motorinde büyük düşüşün tarihi belli oldu: Fiyatlar yüzde 20 düşecek, https://www.tgrthaber.com.tr/ekonomi/benzin-ve-motorinde-buyuk-dususun-tarihi-belli-oldu-2827795
  • Erdoğan, S.,Erdaş, H., & Erdoğan, A. (2017). Türkiye'de Hane Halkı Tüketim Harcamalarının Belirleyicileri. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 309-326.
  • Gökmenoğlu, K.,Azin, V., & Taşpınar, N. (2015). Therelationshipbetweenindustrialproduction, GDP, inflationandoilprice: thecase of Turkey. ProcediaEconomicsand Finance, 25, 497-503.
  • Hooker, M. A. (2002). Areoilshocksinflationary? Asymmetricandnonlinearspecificationsversuschanges in regime. Journal of money, creditandbanking, 540-561.
  • TUİK, Türkiye İstatistik Kurumu,(2021), https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Tasitlari-Aralik- 2021-45703,10.06.2022.
  • TUİK, Türkiye İstatistik Kurumu,(2022), https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=T%C3%BCketici-Fiyat-Endeksi-Kas%C4%B1m-2022-45800&dil=1, 13.11.2022.
  • Jacquinot, P.,Kuismanen, M., Mestre, R., &Spitzer, M. (2009). An assessment of theinflationaryimpact of oilshocks in theeuroarea. TheEnergyJournal, 30(1).
  • Koçak, S., Balan, F., & Albayrak, B. (2017). Türkiye ekonomisinde petrol fiyatları ve enflasyon ilişkisi: ampirik analiz. Journal of Life Economics, 4(4), 261-273.
  • Konstandopoulos, A. G. (2003). Flowresistancedescriptorsfordieselparticulatefilters: Definitions, measurementsandtesting (No. 2003-01-0846). SAE Technical Paper.
  • Kutlar, A. (2000), Ekonometrik Zaman Serileri: Teori ve Uygulama, Ankara: Gazi Kitap Evi.
  • Kwatkowski, D.,Phillips, P.C.B., Schmidt, P., Shin, Y. (1992). TestingtheNullHypothesis of StationarityAgainsttheAlternative of a UnitRoot, Journal of Econometrics, 54.
  • Özpolat, A. (2020). Causal Link Between Consumer Prices Index and Producer Prices Index: An EvidenceFrom Central andEasternEuropeanCountries (CEECs). Adam Academy Journal of SocialSciences, 10(2), 319-332.
  • Peker, O.,& Göçer, İ. (2010). Yabancı doğrudan yatırımların Türkiye’deki işsizliğe etkisi: Sınır testi yaklaşımı. Ege Akademik Bakış, 10(4), 1187-1194.
  • Roeger, W. (2005). International oilpricechanges: impact of oilprices on growthandinflation in the EU/OECD. International EconomicsandEconomicPolicy, 2(1), 15-32.
  • Salisu, A. A.,Isah, K. O., Oyewole, O. J., &Akanni, L. O. (2017). Modellingoilprice-inflationnexus: The role of asymmetries. Energy, 125, 97-106.
  • Telek, C.,& Albayrak, M. (2022). Küreselleşmenin Tüketim Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Analiz. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 104-116.
  • Trehan, B. (2005). Oilpriceshocksandinflation. FRBSF EconomicLetter.
  • Wolde-Rufael, Y. (2006). Electricityconsumptionandeconomicgrowth: a time seriesexperiencefor 17 Africancountries. Energypolicy, 34(10), 1106-1114.
Toplam 31 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Neziha Tuğba Sarial

Yayımlanma Tarihi 9 Haziran 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023 Cilt: 9 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Sarial, N. T. (2023). TÜRKİYE’DE TÜFE’NİN AKARYAKIT TÜKETİMİNE OLAN ETKİSİ: 2012-2022 NEDENSELLİK ANALİZİ. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(1), 27-40.
AMA Sarial NT. TÜRKİYE’DE TÜFE’NİN AKARYAKIT TÜKETİMİNE OLAN ETKİSİ: 2012-2022 NEDENSELLİK ANALİZİ. UEAD. Haziran 2023;9(1):27-40.
Chicago Sarial, Neziha Tuğba. “TÜRKİYE’DE TÜFE’NİN AKARYAKIT TÜKETİMİNE OLAN ETKİSİ: 2012-2022 NEDENSELLİK ANALİZİ”. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi 9, sy. 1 (Haziran 2023): 27-40.
EndNote Sarial NT (01 Haziran 2023) TÜRKİYE’DE TÜFE’NİN AKARYAKIT TÜKETİMİNE OLAN ETKİSİ: 2012-2022 NEDENSELLİK ANALİZİ. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi 9 1 27–40.
IEEE N. T. Sarial, “TÜRKİYE’DE TÜFE’NİN AKARYAKIT TÜKETİMİNE OLAN ETKİSİ: 2012-2022 NEDENSELLİK ANALİZİ”, UEAD, c. 9, sy. 1, ss. 27–40, 2023.
ISNAD Sarial, Neziha Tuğba. “TÜRKİYE’DE TÜFE’NİN AKARYAKIT TÜKETİMİNE OLAN ETKİSİ: 2012-2022 NEDENSELLİK ANALİZİ”. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi 9/1 (Haziran 2023), 27-40.
JAMA Sarial NT. TÜRKİYE’DE TÜFE’NİN AKARYAKIT TÜKETİMİNE OLAN ETKİSİ: 2012-2022 NEDENSELLİK ANALİZİ. UEAD. 2023;9:27–40.
MLA Sarial, Neziha Tuğba. “TÜRKİYE’DE TÜFE’NİN AKARYAKIT TÜKETİMİNE OLAN ETKİSİ: 2012-2022 NEDENSELLİK ANALİZİ”. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, c. 9, sy. 1, 2023, ss. 27-40.
Vancouver Sarial NT. TÜRKİYE’DE TÜFE’NİN AKARYAKIT TÜKETİMİNE OLAN ETKİSİ: 2012-2022 NEDENSELLİK ANALİZİ. UEAD. 2023;9(1):27-40.