Türk Vergi Hukukunda Kıyas Yasağı

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 27 - 36, 30.06.2024

Fatma Mutlu

Öz

Devletin vergilendirme yetkisini kullanırken Anayasa ve kanunlar tarafından sınırlandırılarak bireylerin hak ve yükümlülüklerinin korunabilmesi, çeşitli karışıklıkların ortadan kaldırılması, yurttaşların geleceğe yönelik adımlarını sağlam ve belirsizlikten uzak bir şekilde atabilmeleri için gerekli olan hukuk düzeninin kurulması hukuk devleti ilkesinin temelini oluşturmuştur. Hukukta kıyas, gerçekleşen herhangi bir olay ile ilgili yasalarda yer alan hukuk kuralının, nitelikleri ve koşulları kendisine benzeyen ancak yasalarca düzenlenmemiş olan bir diğer hukuki olaya uygulanmasını ifade etmektedir. Vergilerin kanuni bir dayanağa sahip olması, kanunilik ilkesi gereğince bir vergi ihdas edilmesi, değiştirilmesi ve kaldırılması ancak ve ancak kanun yoluyla yapılmaktadır. Bu sebeple bir verginin konusunun, mevcuttaki başka bir somut olaya benzetmek suretiyle yeniden oluşturulması imkânı bulunmamaktadır. Vergilerin kanuni bir dayanağa sahip olma ilkesinin doğal bir sonucu olarak ortaya çıkmış olan kıyas yasağı ilkesi, kanunda düzenlenmedikçe bireylere yük getirecek herhangi bir durumun yaşanmaması kanunilik ilkesiyle birlikte hukuki güvenliğin de sağlanmasına olanak tanımıştır.

Anahtar Kelimeler

Kıyas Yasağı İlkesi, Vergilendirme İlkeleri, Vergilendirme Yetkisi, Kanunilik İlkesi

Kaynakça

• Avcı, O., (2020), “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Vergilerin Kanuniliği İlkesinin Değerlendirilmesi”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi.
• Hayrullahoğlu, B. (2016). Türk vergi yargısında kıyas yasağı ilkesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bilge, N., (2000), Hukuk Başlangıcı, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Birsenoğul, H. (2003), “Vergi Hukukunda Kıyas Yasağı Yoluyla Hukuk Güvenliği Mi?”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(3-4), 157-169.
• Centel, N., Zafer, H., Çakmut, Ö. (2006), Türk Ceza Hukukuna Giriş, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Çağan, N., (1982), Vergilendirme Yetkisi, İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları.
• Çağıl, O. M. (1971), Hukuka ve Hukuk İlmine Giriş, Fakülteler Matbaası, İstanbul.
• Edis, S. (1993), “Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları no:41, Ankara.
• Erkin, G., (2013), “Türk Hukuku'nda Vergilendirme Yetkisi”, Journal of Yasar University, 8.
• Ekeryılmaz, Ş. (2019), Vergilemede Hukuki Güvenlik İlkesinin Yargı Kararları Çerçevesinde Analizi, Yayımlanmış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Furtun, İ.H., (2009), Vergi Hukukunda Mahkemelerin Hukuk Yaratma Kanun Boşluğu Doldurma Yetkileri, Yetkin Yayınları, Ankara.
• Gözübüyük, A.Ş., (2004), Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları, Turhan Kitabevi, Ankara.
• Karakoç, Y., (2013), “Anayasal Vergilendirme İlkeleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 15, Özel s., s.1259-1308 (Basım Yılı: 2014). (s.1259-1308).
• Kırbaş, S., (2002), Vergi Hukuku, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Oktar, S.A., (2010), Vergi Hukuku, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• Öncel, M., Kumrulu, A, Çağan, N., (1985), Vergi Hukuku, Cilt 1, Genel Kısım, 3. Baskı, Ankara.
• Saygılıoğlu, N. (1987), Vergi Hukukunda Yorum, Maliye ve Gümrük Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Sözer, A.N., (2008), Hukukta Yöntembilim, Beta Basım Yayım Dağıtım, İzmir.
• Şı̇şman, G., (2009), “Demokratik Ülkelerin Anayasalarında Yasallık, Mali Güce Göre Vergilendirme ve Eşitlik İlkelerinin Vergi Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17 (2).
• Tekbaş, A., (2010), “Vergi Kanunlarının Tabi Olduğu Anayasal İlkeler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 12, Özel Sayı, (Basım Yılı: 2012), 123-191, s. 145.
• 18.10.1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, (RG. 9.11.1982 -17863).
• 26.09.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, (RG. 12.10.2004 – 25611).
• 04.01.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu, (RG. 01.01.1961 – 10703).