Depremden Etkilenen Çocuk ve Ergenlerin Ruhsal Durumu ve Hemşirelik Yaklaşımı

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 22 - 27, 18.03.2021

Merve Ataç Gözde Özsezer

Öz

Deprem oluştuğu bölgelerde şiddetli yıkımlara neden ol- maktadır. Aynı zamanda yaşayan kişilerde de psikolojik olarak yıkımlara sebebiyet vermektedir. Çocuk ve ergenler depremden olumsuz etkilenen grupların başında gelmek- tedir. Deprem sonrası bu grupta psikolojik bozukluklar, özellikle Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) geliştiği görülmektedir. Gelişen bu kaygı, korku ve psikolojik bo- zuklukların bulgularını azaltmada yararlı olduğu bilinen psikolojik tedaviler ve hemşirelik girişimlerinden yarar- lanılması büyük önem taşımaktadır. Özellikle bu yönde uygulanan hemşirelik yaklaşımları, deprem sonrası çocuk ve ergenlerin gelecekte karşılaşabilecekleri depremler için psikolojik olarak hazırlıklı ve dirençli olmalarını sağlamak- tadır. Derlemede amaç, literatür ışığında depremin çocuk ve ergenlerin ruhsal durumuna etkisi ve hemşirelik yakla- şımlarının değerlendirilmesidir.

Anahtar Kelimeler

Deprem, Hemşire, çocuk

The Mental Status and Nursing Approach of Children and Adoles Affected by Eartquake

Öz

It causes severe destruction in the regions where earthqua- kes occur. At the same time, it causes psychological destru- ction in living people. Children and adolescents are among the groups that are adversely affected by the earthquake. Ps- ychological disorders, especially Post Traumatic Stress Di- sorder (PTSD), are observed in this group after the earthqu- ake. It is of great importance to benefit from psychological treatments and nursing interventions that are known to be useful in reducing the symptoms of these anxiety, fear and psychological disorders. Nursing approaches, especially in this direction, ensure that children and adolescents after an earthquake are psychologically prepared and resistant to future earthquakes. The aim of this review is to evalua- te the effects of earthquake on the mental state of children and adolescents and nursing approaches in the light of the literature.

Kaynakça

• 1. H AK. Afet ve Afet Tıbbı ile İlgili Kavramlar. In: H AK, ed. Acil ve Afet Durumlarında Sağlık Yönetimi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları 2013:13.
• 2. Alipour F, Ahmadi S. Social support and Posttraumatic Stress Disorder (PTSD) in Earthquake Survivors: a systematic review. Social Work in Mental Health. 2020;18:5, 501-514. doi: 10.1080/15332985.2020.1795045
• 3. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi (2020). Büyük Depremler. Erişim adresi: http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/ deprem-bilgileri/buyuk-depremler/ Erişim tarihi: 05.11.2020.
• 4. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi 2019 Yılı Deprem Harita, Grafik ve Tabloları. İstanbul; 2020. Erişim adresi: http:// www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/deprem-verileri/yillik- deprem-haritalari/2019-yili-deprem-harita-grafik-ve- tablolari/ Erişim tarihi: 05.11.2020.
• 5. Fu Y, Chen Y, Wang J, Tang X, He J, Jiao M, Li J. Analysis of Prevalence of PTSD and its İnfluencing Factors Among College Students After the Wenchuan Earthquake. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health. 2013;7, 1–6.
• 6. Tanhan F, Mukba G. Depreme İlişkin Algının Deprem Yaşayan İlköğretim Öğrencilerinin Görüşlerine Dayalı Olarak İncelenmesi. Journal of Human Sciences. 2015;12(2), 1581-1601. doi: 10.14687/ijhs.v12i2.3360
• 7. Yokoyama Y, Otsuka K, Kawakami N. Mental Health and Related Factors After the Great East Japan Earthquake and Tsunami. PLoS One. 2014;9(7):e102497. doi:10.1371/ journal.pone.0102497
• 8. Chen CH, Tan HK, Liao LR. Long-term Psychological Outcome of 1999 Taiwan Earthquake Survivors: A Survey of a High-Risk Sample With Property Damage. Compr Psychiatry. 2007;48(3):269–275. doi:10.1016/j. comppsych.2006.12.003
• 9. Norris FH, Friedman MJ, Watson PJ, Byrne CM, Diaz E, Kaniasty K. 60,000 Disaster Victims Speak: Part I. An Empirical Review of the Empirical Literature, 1981– 2001. Psychiatry. 2002;65(3):207–239. doi.org/10.1521/ psyc.65.3.207.20173
• 10. Carr VJ, Lewin TJ, Webster RA, Kenardy JA, Hazell PL, Carter GL. Psychosocial Sequelae of the 1989 Newcastle Earthquake: II. Exposure and Morbidity Profiles During the First 2 Years Post-Disaster. Psychol Med. 1997;27(1):167–178. doi.org/10.1017/ S0033291796004278
• 11. Goenjian AK, Najarian LM, Pynoos RS, et al. Posttraumatic Stress Disorder in Elderly and Younger Adults After the 1988 Earthquake in Armenia. Am J Psychiatry. 1994;151(6):895–901. doi:10.1176/ ajp.151.6.895.
• 12. Dell OL, Carmassi C, Massimetti G, et al. Impact of Traumatic Loss on Post-Traumatic Spectrum Symptoms in High School Students After The L’Aquila 2009 Earthquake in Italy. J Affect Disord. 2011;134(1–3):59– 64. doi.org/10.1016/j.jad.2011.06.025.
• 13. Zhang W, Jiang X, Ho K-W, Wu D. The Presence of Post- Traumatic Stress Disorder Symptoms in Adolescents Three Months After an 8.0 Magnitude Earthquake in Southwest China. Journal of Clinical Nursing. 2011; 20, 3057-3069. doi.org/10.1111/j.1365-2702.2011.03825.x.
• 14. Sharma A, Kar N. Posttraumatic Stress, Depression, and Coping Following the 2015 Nepal Earthquake: A Study on Adolescents. Disaster Medicine and Public Health Preparedness. 2019;13(2), 236-242. doi:http://dx.doi. org/10.1017/dmp.2018.37.
• 15. Ekşi A, Peykerli G, Saydam R, Toparla D, Braun KL. Vivid Intrusive Memories in PTSD: Responses of Child Earthquake Survivors in Turkey. Journal of Loss and Trauma. 2008;13:2-3, 123-155. doi: 10.1080/15325020701443925
• 16. Tanaka E, Tsutsumi A, Kawakami N, Kameoka S, Kato H, You Y. Long-Term Psychological Consequences Among Adolescent Survivors of the Wenchuan Earthquake in China: A Cross-Sectional Survey Six Years After the Disaster. Journal of Affective Disorders. 2016;204, 255– 261. https://doi.org/10.1016/j.jad.2016.08.001.
• 17. Mutch C. Sailing Through a River of Emotions: Capturing Children’s Earthquake Stories. Disaster Preventionand Management. 2013;22 (5), 445-455. doi.org/10.1108/ DPM-10-2013-0174.
• 18. Lai BS, Greca AML, Auslander BA, Short MB. Children’s Symptoms of Posttraumatic Stress and Depression After a Natural Disaster: Comorbidity and Risk Factors. Journal of Affective Disorders. 2013;146, 71-78. doi. org/10.1016/j.jad.2012.08.041.
• 19. APA (2013) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th ed. (DSM-5). Washington, DC, American Psychiatric Association.
• 20. Bulut S. Depremi Direk Olarak Yaşayan ve Okulları Yıkılan Çocuklarda Görülen Travma Sonrası Stres Tepkilerinin ve Alt Boyutlarının Üç Yıllık Boylamsal İncelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi. 2010;25 (66), 87-98.
• 21. Atılgan YO. Van-Erciş Depreminde Yakın Kaybı Yaşamış Ergenlerin Travma Sonrası Stres Düzeyleri ve Yas Süreçlerinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Mevlana Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• 22. Omaç Sönmez M, Nazik F, Pehlivan E. Van Depremi Sonrası Üniversite Öğrencilerinde Travma Sonrası Stres Bozukluğu Prevelansı. Uluslararası Hakemli Psikiyatri ve Psikoloji Araştırmaları Dergisi. 2017; 09(92), 168. doi: 10.17360/UHPPD.2017.2.2
• 23. Ekşi A, Braun K.L, Ertem-Vehid H, Peykerli G, Saydam R, Toparlak D, Alyanak B. Risk factors for the development of PTSD and Depression Among Child And Adolescent Victims Following A 7.4 Magnitude Earthquake. International Journal of Psychiatry in Clinical Practice. 2007;11:3, 190-199, doi: 10.1080/13651500601017548.
• 24. Latuperissa G.R, Rumaolat W, Susanti I, Soulissa F.F. A Systematic Review of the Effect of Social Support on Post-Traumatic Stress Disorder in Post-Earthquake Adolescents. Jurnal Ners, Special Issues. 2020;135-141. doi.org/10.20473/jn.v15i2.18998.
• 25. Pan X, Liu W.Z, Deng G.H, Liu T.S, Yan J, Tang Y.X, Xu M. Symptoms of Posttraumatic Stress Disorder, Depression, and Anxiety Among Junior High School Students in Worst-Hit Areas 3 Years After the Wenchuan Earthquake in China. Asia Pacific Journal of Public Health. 2015;27(2), 1985–1994. doi. org/10.1177/1010539513488625.
• 26. Zhang Z, Ran MS, Li YH, et al. Prevalence of Post- Traumatic Stress Disorder Among Adolescents After thevÇocuk ve Ergenlerdeki Psikososyal DurumvWenchuan Earthquake in China. Psychol Med. 2012; 42 (8): 1687 - 1693. doi:10.1017/S0033291711002844.
• 27. Asarnow J, Glynn S, Pynoos R. When the Earth Stops Shaking: Earthquake Sequelae Among Children Diagnosed for Pre-Earthquake Psychopathology. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 1999; 38 (8): 1016 - 1023. doi.org/10.1097/00004583-199908000-00018.
• 28. Cenat JM, Derivois D. Long-Term Outcomes Among Child and Adolescent Survivors of the 2010 Haitian Earthquake. Depress Anxiety. 2015; 32 (1): 57 - 63. doi. org/10.1002/da.22275.
• 29. Bal A, Jensen B. Post-Traumatic Stress Disorder Symptom Clusters in Turkish Child and Adolescent Trauma Survivors. Eur Child Adolesc Psychiatry. 2007 Oct 1; 16 (7): 449 - 457. doi: 10.1007/s00787-007-0618-z.
• 30. Kılıç EZ, Kılıç C, Yılmaz S. Is Anxiety Sensitivity a Predictor Of PTSD in Children and Adolescents? J Psychosom Res. 2008 Jul 1; 65 (1): 81-86. doi. org/10.1016/j.jpsychores.2008.02.013.
• 31. Berkem M, Bildik T. Depremin Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Polikliniği’ne Başvuru Profili Üzerine Etkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2001; 2(1):29-35.
• 32. Ceyhan E, Ceyhan A.A. 1999 Marmara Bölgesi Depremlerini Yaşayan Üniversite Öğrencileri Üzerinde Depremin Uzun Dönemli Sonuçları. Sosyal Bilimler Dergisi. 2006/2.
• 33. Xu J, Xie L, Li B, Li N, Yang Y. Anxiety Symptoms Among Children After the Wenchuan Earthquake in China. Nordic Journal of Psychiatry. 2012;66:5, 349-354. doi.or g/10.3109/08039488.2011.650197.
• 34. Çetin Dağlı S, Tunalı Çokluk S, Sert A, Yüksel A. Van Depremini Yaşayan Tıp Fakültesi Öğrencileri Üzerinde Depremin Uzun Dönem Etkileri. Van Tıp Dergisi. 2018; 25(3): 296-301. doi: 10.5505/vtd.2018.58076.
• 35. Raccanello D, Burro R, Hall R. Children’s Emotional Experience Two Years After an Earthquake: an Exploration of Knowledge of Earthquakes and Associated Emotions. PLoS One. 2017;12(2), 1–21. doi.org/10.1371/ journal.pone.0189633.
• 36. Wang W, Wu X, Lan X. Rumination Mediates The Relationships of Fear and Guilt to Posttraumatic Stress Disorder and Posttraumatic Growth Among Adolescents After the Ya’an Earthquake. European Journal of Psychotraumatology. 2020;11:1. doi.org/10.1080/20008 198.2019.1704993.
• 37. Hayashi K, Tomita N. Lessons Learned From the Great East Japan Earthquake: Impact on Child and Adolescent Health. Asia Pasific Journal of Public Health. 2012;24(4): 681-688. doi.org/10.1177/1010539512453255.
• 38. Yang X, Wu X, Qi J, Zhou X. Posttraumatic Stress Symptoms, Adversity Belief, and Addiction in Adolescents Who Experienced a Major Earthquake. Current Psychology. 2020. doi.org/10.1007/s12144-020- 00816-y.
• 39. Sharifian H, Roholamini M, Mossavi M.M. The Effect Of Earthquake on Youth Tendency to Artificial Narcotics Consumption in Bam Township. International Journal of Advanced Studies in Humanities and Social Science. 2019;8(1), 119-124. doi: 10.33945/SAMI/ IJASHSS.2019.1.10.
• 40. Proctor LJ, Fauchier A, Oliver PH, Ramos MC, Rios MA, Margolin G. Family Context and Young Children’s Responses to Earthquake. Journal of Child Psychology and Psychiatry. 2007;48(9):941–949. doi.org/10.1111/ j.1469-7610.2007.01771.x.
• 41. Güvercin A. Depremzede Anneler ve Çocuklarının Depresyon Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitimde Psikolojik Hizmetler Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2006.
• 42. Usami M, Iwadare Y, Kodaira M, Watanabe K, Aoki M, Katsumi C, et al. Relationships Between Traumatic Symptoms and Environmental Damage Conditions among Children 8 Months after the 2011 Japan Earthquake and Tsunami. PLoS ONE. 2012;7(11): e50721. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0050721.
• 43. Kılıç M. Afetlerde Psikososyal Hizmetlerin Etkililiği: Türk Kızılayı ve 2005 Pakistan Depremi. Kocaeli Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Psikiyatri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• 44. Kızılay. Afetlerde Psikososyal Uygulama Rehberi. Ankara: Kızılay Yayınları, 2008.
• 45. Tuncay Tarık. Afetlerde Sosyal Hizmet: 1999 Yılı Marmara ve Bolu-Düzce Depremleri Sonrasında Gerçekleştirilen Sosyal Hizmet Uygulamaları. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2004.
• 46. Çağlar A. 2011 Van Depremleri Sonrası Orta- öğretim Öğrencilerine Yönelik Psikososyal Destek Çalışmalarının Değerlendirilmesi (Erciş İlçesi Örneği). Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İletişim Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• 47. Akman P, Altınel G. Van Depremi Psikososyal Destek Çalışmaları Sonuç Raporu [24 Ekim 2011- 09 Mart 2012], Afetlerde Psikososyal Hizmetler Birliği, Van.
• 48. Triasari L, Yusuf A, Sestu Retno D.A, Triyana P.D, Abidin Z. Play Therapy to Reduce Traumatic Stress in Earthquake-Affected Children in North Lombok, West Nusa Tenggara. International Journal of Nursing and Health Services. 2020;3(1), 133-140. doi.org/10.35654/ ijnhs.v3i1.209. 49. Tanaka E, Iso H, Tsutsumi A, Kameoka S, You Y, Kato,H. School-Based Psychoeducation and Storytelling: Associations With Long-Term Mental Health in Adolescent Survivors of the Wenchuan Earthquake. Epidemiology and Psychiatric Sciences. 2020;29, E65. doi.org/10.1017/S2045796019000611.
• 50. İnal S, Erdim L. Doğal Afet Nedeniyle Post Travmatik Stres Bozukluğu Yaşayan Bir Çocuk Olguda Hemşirelik Bakımının Planlanmasında Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modelinin Kullanılması. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi. 2015;2(3), 345-354. doi: 10.17681/ hsp.61076.
• 51. Alparslan S, Koçkar Aİ, Şenol S, Maral I. Marmara Depremini Yaşayan Çocuk ve Gençlerde Ruhsal Bozukluk ve Kaygı Düzeyi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 1999; 6(3):135-142.
• 52. Carrion VG, Weems CF, Ray R. Toward an Empirical Definition of Pediatric PTSD. The Phenomenology of PTSD Symptoms in Youth. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2002;41(2):166-173. doi. org/10.1097/00004583-200202000-00010.
• 53. Oflaz F. Travma Yaşamış Çocuk ve Gençlerin Ele Alınmasında Çocuk-Ergen Ruh Sağlığı ve Psikiyatri Hemşireliği Uygulamaları. Turkiye Klinikleri J Psychiatr Nurs-Special Topics. 2015;1(2), 46-51.