Hastane Öncesi Acil Sağlık Çalışanlarının “Acil Sağlık’’ Algılarına Yönelik Bir Metafor Analizi

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 20 - 26, 31.03.2025

Semra Gündüz , Hıdır Apak

Öz

Giriş: Hastane öncesi acil sağlık sistemi olay yeri ile başlayıp acil serviste devam eden zincirin vazgeçilmez bir parçasıdır. Sistem içerisinde ki herhangi bir aksaklık zincirde ki tüm halkaları sekteye uğratır. Sağlık sistemi çalışanlarının iş performansları yaptıkları işin sürdürülebilirliği açısından kritik bir öneme sahiptir. Çalışanların işe yükledikleri anlam kişilerin psikolojik, sosyal ve fizyolojik ihtiyaçlarını da etkilediğinden dolayı bu çalışma ile metaforlar aracılığı ile acil sağlık kavramı üzerinden hizmet sunucularının işe yükledikleri anlamlar ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.
Amaç: Bu çalışmanın amacı hastane öncesi acil sağlık hizmetleri çalışanlarının “acil sağlık” kavramına ilişkin sahip oldukları algıları ve anlam dünyasında nerede durduğunun metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarmaktır.
Yöntem: Çalışma nitel araştırmanın olgu bilim deseni türünde yürütülmüştür. Veriler katılımcıların ifadeleri ve metaforlar ile elde edilmiştir. Katılımcılara anket olarak açık uçlu bir soru yöneltilmiş nedeni ile birlikte metaforlarını üretmeleri istenmiştir, katılımcıların ürettikleri metaforlar exel programında kodlanarak metaforların frekansları ve yüzdelikleri hesaplanmış, içerik analizi tekniği ile incelenmiştir.
Bulgular: Araştırmaya katılan 78 kişinin ürettiği 46 metafor gerekçeleri ile birlikte çalışmada sunulmuştur.
Sonuç: Metafor kullanımı yoluyla çalışanların işe yükledikleri anlam ve kendilerinin işin neresinde oldukları ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Yapılan literatür çalışması ile daha önce hastane öncesi acil sağlık çalışanları ile böyle bir çalışma yapılmadığında rehber olma özelliği ile bu boşluğu doldurma özelliğine sahiptir

Anahtar Kelimeler

Acil sağlık, Metafor, 112

Etik Beyan

Bu makalenin etik kurul onayı Mardin Üniversitesi / Girişimsel olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu Başkanlığından alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Mardin Üniversitesi

Teşekkür

Bu makaleyi hazırlarken her zaman ulaşabildiğim ve bilgilerini benden esirgemeyen danışman hocam Doç. Dr. Hıdır Apak, zorlandığım her konuda yanımda olan eşim Metin Gündüz ve sevgili aileme teşekkürü borç bilirim. İyi ki siz..

Kaynakça

• Lowthian JA, Cameron PA, Stoelwinder JU, Curtis A, Currell A, Cooke MW, McNeil JJ. Increasing utilisation of emergency ambulances. Aust Health Rev. 2011;35:63–69. doi:10.1071/ AH09866.
• Ekşi A. Kitlesel Olaylarda Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri Yönetimi. İzmir: Kitapana Yayınevi; 2016.
• Şişman A, Şişman Y, Terzi Ö. Samsun 112 Acil Çağrılarının ve Acil Sağlık Hizmet İstasyonlarının Konumlarının CBS ile Değerlendirilmesi. In: III. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu, Gebze – Kocaeli, 2010: 523-532
• Yaman B. Hastanelerde Uygulanan Acil Sağlık Hizmetlerinin Yönetim ve Organizasyonu. İstanbul: Beykent Üniversitesi; 2015.
• Yılmaz A,İ. 112 Acil Sağlık Hizmetleri Sunumunu Etkileyen Faktörler (Konya Örneği). İstanbul: Beykent Üniversitesi; 2014.
• Bekgöz B. Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri. 2019. https://acilci.net/hastane-oncesi-acil.saglik-hizmetleri.
• Erol A, Akarca F, Değerli V, Sert E, Delibaş H, Gülpek D, Mete L. Acil Servis Çalışanlarında Tükenmişlik ve İş Doyumu. Klinik Psikiyatri. 2012; 103-110.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2011). Acil Sağlık Hizmetlerinin Yapısı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği (2000). Resmî Gazete. Yayım Tarihi: 11.05.2000. Sayısı: 24046. Numarası: 4798.
• Tengilimoğlu D, Işık O, Akbolat M. Sağlık İşletmeleri Yönetimi. 8. Baskı. Ankara: Nobel Akademi; 2017.
• Wang G, Netemeyer RG. The Effects of Job Autonomy, Customer Demandingness, and Trait Competitiveness on Salesperson Learning, Self-Efficacy, and Performance. Journal of the Academy of Marketing Science. 2002;30(3), 217-228.
• Kalleberg, A. L., & Loscocco, K. A. (1983). Aging,values and rewards: Explaining age differences in job satisfaction. American Sociological Review, 48 (1),78-90.
• Meitar, R.C., Carmeli, A. & Waldman, D.A. (2009). Linking meaningfulness ın the workplace to employee creativity: The Intervening role of organizational ıdentification and positive psychological experiences. Creatıvıty Research Journal, 21(4), 361–375
• Merriam SB, Tisdell EJ. Qualitative Research: A Guide to Design and Implementation. John Wiley & Sons; 2015.
• Yıldırım A, Şimşek H. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yay; 2013.
• Yeşil Y, Apak H. Ebelik Bölümü Öğrencilerinin “Ebe” ve “Ebelik Mesleği” Kavramlarına Yönelik Metaforları. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2023;20(1):135-42.
• Atan M, Tekingündüz S. Ambulans Çalışanlarının (112) Tükenmişlik, Algılanan İş Stresi ve İş Tatminlerinin Kişisel Özelliklere Göre İncelenmesi. Sosyal Bilimler. 2014;9(3):54-69.
• Pak MD, Özcan E, Çoban Aİ. Acil Servis Çalışanlarının İkincil Travmatik Stres Düzeyi ve Psikolojik Dayanıklılığı. Journal of International Social Research. 2017;10(52).
• Aksoy F, Ergün A. Acil Sağlık Hizmetlerinde Ambulansın Yeri. Ulusal Travma Dergisi, 2002;8,160-3.
• Heisei. Overview of the 2018 White Paper on Fire Service. 2018 https://www.fdma.go.jp/publication/ hakusho/h30/chapter2/section4/38607.html (accessed on 20 December 2019
• Erkaya H. Acil Kurtarma Ekiplerinde Travma Sonrası Stres Bozukluğu. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi; 2003.
• Duval L. Identification ofconstraints associated with the rear compartment ofambulances. In: Proceedings ofthe Fourth International Conference on Occupational Health for Health Care Workers, Montreal, Quebec, Canada, September 28–October 1, 1999
• Letendre J, Robinson D. Evaluation ofparamedic’s tasks and equipment to control the risk ofmusculoskeletal injury. Ambulance Paramedics ofBritish Columbia, 2000. CUPE Local 873 Internal Report 6-08-0793.