5. Sınıf Öğrencilerinin Bazı Duyuşsal Değişkenlerinin Fen Akademik Başarılarını Yordama Gücü ile Okul Tükenmişliklerinin Okula Yönelik Tutumlarını Yordama Gücü*

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 15, 30.10.2020

Elif Öznur Tokgöz

Öz

Bu çalışmanın amacı, 5. sınıf öğrencilerinin sahip oldukları bazı duyuşsal değişkenlerinin fen akademik başarılarına olan etkisi ile okul tükenmişliklerinin okula yönelik tutumlarına olan etkisinin araştırılmasıdır. Çalışma iki aşamadan oluşmaktadır. Çalışmanın birinci aşamasında 5. sınıf öğrencilerinin sahip olduğu; okul tükenmişliği, okula yönelik tutum ve İngilizce bağlılık (engagement), kararlılık (perseverance), iyimserlik (optimism), ilişkililik (connectedness) ve mutluluk (hapiness) kavramlarının birleşmesinden oluşan EPOCH iyi-oluş gibi sahip oldukları bazı duyuşsal değişkenlerin alt boyutlarının fen akademik başarılarına olan etkisi araştırılmıştır. Çalışmanın ikinci aşamasında ise 5. sınıflarda okul tükenmişliğinin okula yönelik tutuma olan etkisi araştırılmıştır. Çalışma 292 kişiden oluşan 5. sınıf öğrencisi ile yürütülmüştür. Çalışmada araştırma yöntemi olarak korelasyonel (ilişkisel) araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırmada fen akademik başarısını belirlemek için öğrencilerin 2018-2019 Eğitim-Öğretim yılına ait 1. ve 2. dönem olmak üzere toplam 4 ayrı yazılı notlarının ortalaması alınmıştır. Araştırmanın birinci aşamasında öncelikle her bir duyuşsal değişkenin alt boyutları ile fen akademik başarısı arasındaki korelasyonlara bakılmıştır. Fen akademik başarısı ile en yüksek korelasyonu veren alt boyuttan başlayarak kademeli regresyon analizi ile modeller oluşturulmuştur. Oluşturulan modellerde fen akademik başarısına anlamlı katkı sağlamayan alt boyutlar çıkarılarak modele son şekli verilmiştir. Araştırma sonunda EPOCH iyi-oluşun alt boyutu ilişkililik ile tükenmişliğin alt boyutları duyarsızlaşma ve yetkinlik fen akademik başarısının anlamlı yordayıcılarıdır. Bu alt boyutlar fen akademik başarısının %18’ini açıklamaktadırlar. Araştırmanın ikinci aşamasında ise okul tükenmişliğinin okula yönelik tutumun önemli bir yordayıcısı olduğu ve okula yönelik tutumun %29’unu tükenmişlik durumunun belirlediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

fen akademik başarı, EPOCH iyi-oluş, Okul tükenmişliği, Okula yönelik tutum

Kaynakça

• Adıgüzel, A.& Karadaş, H. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okula ilişkin tutumlarının devamsızlık ve okul başarıları arasındaki ilişki. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1),49-66.
• Adelson, J. L., & McCoach, D. B. (2010). Measuring the mathematical attitudes of elementary students: The effects of a 4-point or 5-point Likert-type scale. Educational and Psychological measurement, 70(5), 796-807.
• Alpay, A. (2011). İlköğretim II. kademe öğrencileri için okul tükenmişliği ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 511-527.
• Ateş, B. (2016). Üniversite öğrencilerinde akademik başarının yordayıcısı olarak psikolojik iyi oluş ve sosyal yetkinlik. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1203-1214.
• Atik, S. (2016). Akademik başarının yordayıcıları olarak öğretmene güven, okula karşı tutum, okula yabancılaşma ve okul tükenmişliği. Yayımlanmamış doktora lisans tezi. İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Atlı, M. (2007). İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Bilişsel, Duyuşsal ve Psikomotor Olarak Fen ve Teknoloji Dersine Hazır olma Düzeyleri ve Buna Yönelik Hazırlanan Eğitim Programının Erişiye Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Bozdağ, H. C. (2019). 5. Sınıf Öğrencilerinin Fen Bilimlerine Yönelik Motivasyonları, Tutumları ve Fen Başarıları Arasındaki İlişki. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 15(3).
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri ve analizi el kitabı: istatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Büyüköztürk Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cheng, S. T., & Chan, A. C. M. (2003). The development of a brief measure of school attitude. Educational and Psychological Measurement, 63(6), 1060-1070. http://dx.doi.org/10.1177/0013164403251334 adresinden erişilmiştir.
• Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The psychology of optimal experience. New York: Harper & Row.
• Çapri, B., Gündüz, B & Gökçakan, Z. (2011). Maslach tükenmişlik envanteri-öğrenci formu (mte-öf)’nun Türkçe’ye uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(1), 134-147.
• Çapulcuoğlu, U., & Gündüz, B. (2013). Lise öğrencilerinde tükenmişliğin cinsiyet, sınıf düzeyi, okul türü ve algılanan akademik başarı değişkenlerine göre incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 12-24.
• Çelik, A., & Pesen, A. (2020). Ortaokul Öğrencilerinin Okul Tükenmişliği, Öğrenme Sürecinde Yardım İstemeleri ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 351-362.
• Demirci, İ., & Ekşi, F. (2015). Ergenler İçin Beş Boyutlu İyi Oluş Modeli: EPOCH Ölçeği’nin Türkçe Formunun Geçerliği ve Güvenirliği. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 3(3), 9-30.
• González-Betanzos, F., Leenen, I., Lira-Mandujano, J., & Vega-Valero, Z. (2012). The effect of the number of answer choices on the psychometric properties of stress measurement in an instrument applied to children. Evaluar, 12, 43- 59.
• Gök, E., & Kocayörük, E. Temel Psikolojik İhtiyaçlar, Aile Aidiyeti ve Ebeveyn Algısı Değişkenlerinin Öznel İyi Oluş Üzerindeki Etkisi. Aile Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(2), 21-51.
• Isin, O., Akcay, H. & Kapici, H.O. (2020). Fen Ogrenme Motivasyon Olceginin Turkce'ye Uyarlanmasi. Akdeniz Egitim Arastirmalari Dergisi, 14(31), 505-529. doi: 10.29329/mjer.2020.234.24
• Kern, M. L., Adler, A., Waters, L. E., & White, M. A. (2015). Measuring whole-school well-being in students and staff. In Evidence-based approaches in positive education (pp. 65-91). Springer, Dordrecht.
• Kern, M. L., Benson, L., Steinberg, E. A. & Steinberg, L. (2016). The EPOCH measure of adolescent well-being. Psychological Assessment, 28(5), 586.
• Kutsal, D., & Bilge, F. (2012). Lise öğrencilerinin tükenmişlik ve sosyal destek düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 37(164).
• Leiter, M. P., & Maslach, C. (1988). The impact of interpersonal environment on burnout and organizational commitment. Journal of organizational behavior, 9(4), 297-308.
• Malmivuori M. L. (2001). The dynamics of affect, cognition and social environment in the regulation of personal learning processes: the case of mathematics, University of Helsinki Department of Education Research Report 172. Helsinki University Press, Finland.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of organizational behavior, 2(2), 99-113.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual review of psychology, 52(1), 397-422.
• McCoach, D. B. (2002). A validation study of the school attitude assessment survey. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 35(2), 66-77
• MEB (2016b). TIMMS 2015 Ulusal matematik ve fen bilimleri ön raporu 4. ve 8. Sınıflar. MEB, Ölçme ve Değerlendirme Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü(Online)http://timss.meb.gov.tr/wpcontent/uploads/TIMSS_2015_Ulusal_Rapor. pdf
• MEB (2019). PISA 2018 Türkiye Ön Raporu. http://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_12/03105347_PISA_2018_Turkiye_On_Raporu.pdf
• MEB (2020). Merkezi Sınav Analizleri. http://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_07/17104126_2020_Ortaogretim_Kurumlarina_Iliskin_Merkezi_Sinav.pdf
• Parmaksızoğlu-Cebenoyan, A. (2008). Türkiye’de lise öğrencilerinin okul başarılarında ebeveynlik davranışlarının ve öğrencilerin okul tutumlarının rolü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Phasomyard, W., Jimarkon, P., & Keyuravong, S. (2013). When affectıve factors change: a corpus-based analysıs of students’reflectıons ın englısh e-portfolıos.
• Oktay, A. (1995). Çocuk ve okul. İstanbul: Seha Neşriyet.
• Özhan, M.B. (2019). Lise öğrencilerinde okul tükenmişliğinin akademik başarı ve iyi oluşa etkisinin bütüncül olarak incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sağlığı, T. S. B. A. Ç. ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Türkiye Üreme Sağlığı Programı (SBTÜSP)(2007). Gençlik Danışmanlık ve Sağlık Hizmet Merkezleri CSÜS Eğitimi Modülü Katılımcı Rehberi. Ankara.
• Schaufeli, W. B., Matinez, I. M., Marquez-Pinto, A., Salanova, M. & Bakker, A. B. (2002). Burnout and engagement in university students: A cross-national study. Journal of Cross-cultural Studies, 33, 464–481.
• Shin, H., Puig, A., Lee, J., Lee, J. H., & Lee, S. M. (2011). Cultural validation of the Maslach Burnout Inventory for Korean students. Asia Pacific Education Review, 12(4), 633-639. Tatar, M. (2006). Okul ve öğretmenin öğrenci başarısı üzerindeki etkisi. Milli Eğitim, 171, 156- 166.
• Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi SPSS veri analizi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Ümmet, D., & Demirci, G. (2017). Yaşam becerileri eğitimi kapsamında yürütülen grupla psikolojik danışma uygulamasının ortaokul öğrencilerinin iyi oluşları üzerindeki etkisi.
• Waters, B. (2011, March). Ciphertext-policy attribute-based encryption: An expressive, efficient, and provably secure realization. In International Workshop on Public Key Cryptography (pp. 53-70). Springer, Berlin, Heidelberg.
• Yapıcı, M. (2003). Sorunsuz Olmayacak Bir Dünyada, Sorunların Altında Ezilmeyen Bir Okul Üzerine. Üniversite ve Toplum, 3(4).
• Yıldırım, İ., & Ergene, T. (2003). Lise son sınıf öğrencilerinin akademik başarılarının yordayıcısı olarak sınav kaygısı, boyun eğici davranışlar ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25).
• Zhu, B., & Zhou, Y. (2012). A Study on Students' Affective Factors in Junior High School English Teaching. English Language Teaching, 5(7), 33-41.