Göstergebilime İlişkin Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 153 - 170, 27.03.2023

Songül Mollaoğlu

https://doi.org/10.54637/ebad.1258989

Öz

Anlam üretmeyi inceleyen araştırma disiplinlerinden biri olan göstergebilim, günümüzün önemli kuramsal ve uygulamalı araştırma alanlarına sahiptir. Bu çalışmanın amacı göstergebilimle ilgili yapılan tezlerin bazı özellikleri yönünden incelenmesidir. Doküman analizi tekniği ile yapılan çalışmada çalışmanın evrenini Yükseköğretim Kurulu (Yöktez) merkezinde bulunan göstergebilimle ilgili yapılan tüm tezler oluşturmaktadır. Çalışmada örneklem seçimi yapılmamış ve evrendeki tüm tezler çalışma kapsamına alınmıştır. Veriler SPSS programında (Ver:22.00) değerlendirilmiştir. Buna göre YÖK Ulusal Tez Merkezinde göstergebilimle ilişkili 1098 lisansüstü tez olduğu belirlenmiştir. Bu tezlerin %92.2’si ise 2000 yılından sonra yapılmış olup, tezlerin %75.1’i Yüksek lisans, %22.4’ü Doktora ve %2.5’i ise sanatta yeterlik tezleridir. Tezlerin % 84’ünün Sosyal Bilimler Enstitüsü, %7.5’inin Fen Bilimleri Enstitüsü, %5.4’ünün Eğitim Bilimleri Enstitüsü, %1.4’ünün Güzel Sanatlar Enstitüsü tarafından yapıldığı belirlenmiştir. Göstergebilimle ilgili sırasıyla en çok İstanbul Üniversitesi, Marmara, Gazi Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, Ege Üniversitesi ve Ankara Üniversitesinde ve en çok güzel sanatlar, reklamcılık ve radyo-televizyon konularında göstergebilimle ilgili tezlerin üretildiği belirlenmiştir. Göstergebilim sanat eğitiminin temel konularından biri olmasına rağmen bu alanda lisansüstü çalışmalarda yeterince ele alınmamaktadır. Bu da konunun kritize edilmesi, yorumlanması ve yeni sentezlere ulaşılmasını sınırlandırmaktadır. Göstergebilimsel çalışmaların gelişimi için sanatla ilgili lisansüstü eğitim programlarında göstergebilimsel çalışmaların yaygınlaşması önemlidir. Bu nedenle göstergebilimle ilgili daha çok Doktora çalışmaları yapılması gerekir. Ayrıca, sanatla ilgili eğitim kurumlarında göstergebilimle ilgili daha çok derse yer verilmesinin bu alanda daha çok lisansüstü çalışmaların yapılmasına zemin oluşturacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Göstergebilim, Lisansüstü eğitim, Lisansüstü tezler, Sanat eğitimi

Evaluation of Postgraduate Thesis Related to Semiotic

Öz

Semiology which is one of the research areas that examines meaning production, has important theoretical and applied research areas today. The aim of this study is to examine the theses related to semiotics in terms of their characteristics such as the type of theses, the year they were made, the university that made the thesis, the institute, and the subject of the postgraduate thesis. This study is designed as descriptive. All theses on semiotics in the center of the Council of Higher Education (Yöktez) constitute the universe of the study. In the study, no sample selection was made and all the theses in the universe were included in the study. The data were evaluated in the SPSS program (Ver:22.00). Accordingly, it has been determined that there are 1098 postgraduate theses related to semiotics in YÖK National Thesis Center since 1985. 92.2% of these theses were made after 2000, 75.1% of these theses are Master's theses, 22.4% are PhD and 2.5% are proficiency in art. It was determined that 84% of the theses were made by the Institute of Social Sciences, 7.5% by the Institute of Science, 5.4% by the Institute of Educational Sciences, and 1.4% by the Institute of Fine Arts. It was determined that semiotic theses were produced mostly in Istanbul University, Marmara, Gazi University, Hacettepe University, Ege University and Ankara University, and mostly in fine arts, advertising and radio-television subjects. For the development of semiotic studies, it is important that semiotic studies become widespread in art-related postgraduate education programs. Therefore, more doctoral studies on semiotics are required. In addition, it is thought that giving more courses on semiotics in art-related educational institutions will form the basis for more postgraduate studies in this field.

Anahtar Kelimeler

Art education, graduate education, graduate theses, semiotic

Kaynakça

• Aykanat, T. (2013). Bir şiiri göstergebilimsel açıdan okumak ya da şeyhî’nin bir gazelinin semiotik analizi. International Journal of Social Science, 6(3), 991-1008.
• Batı, U. (2005). Bir anlam yaratma süreci ve ideolojik yapı olarak reklamların göstergebilim bir bakış açısıyla çözümlenmesi. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 29(2), 175-190.
• Batu B. (2014). Sanat yapıtı eleştirisinde karşılaşılan sıkıntılar ve göstergebilimsel çözümleme yöntemi. SDÜ-Arte-Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 7(13), 114-128.
• Batu, B. (2011). Sanat eğitimi alanında yapıt incelemelerinde bir yöntem olarak görsel gösterge çözümlemesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Batu, B. (2015). Geleceğin sanat eğitiminde göstergebilim yeri. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 48(2), 123-140.
• Bircan, U. (2015). Saussure’de dil, dilbilim ve göstergebilim. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 13(25), 43-66.
• Bircan, U. (2015). Roland Barthes ve Göstergebilim. S Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 13(26), 17-41.
• Çağlar, B. (2015). Vladimir Propp'un masal anlatısı perspektifinden “Interstellar” filminin incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 24, 31-55.
• Çakı, C. (2018). Roland Barthes'ın göstergebilimsel çözümlemesi ile Nazi propagandasında engelliler. Süleyman Demirel Üniversitesi İfade, 1(2), 66-91.
• Elyıldırım, S. (2017). Keloğlan masallarında geleneğin yansımaları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(7), 176 – 201.
• Erdem, A.R. (2007). Öğretim üyesinin bilim insanı yetiştirme sorumluluğu ve bu sorumluluğun gerektirdiği mesleki etik. Akademik Dizayn Dergisi, 1(2), 77-81.
• Ertem, H.Y. (2020). Lisansüstü eğitimde yapı ve süreç: Araştırma üniversitelerinde örgüt iklimi ve lisansüstü deneyimler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 464-483.
• Eziler Kıran A., Kıran, Z. (2011).Yazınsal okuma süreçleri (dilbilim, göstergebilim ve yazınbilim yöntemleriyle) (2.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Fiske, J. (2003). İletişim çalışmalarına giriş (S. İrvan, Çeviri.). Ankara, Türkiye: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Fox, A. (1995). Linguistic reconsruction: an ıntroduction to theory and method (3.rd ed). Oxford, United States: Oxford University Press.
• Guiraud, P. (1994). Göstergebilim (M. Yalçın, Çeviri). Ankara, Türkiye: İmge.
• Gültekin, G. (2021).Umudun öteki yüzü” filminin göstergebilimsel çözümlemesi bağlamında mültecilik. Aksaray İletişim Dergisi, 3(1),62-85.
• Güneş, A. (2013). Göstergebilim tarihi. NWSA-Humanities, 8, (4), 332-348
• Erkul, H & Kanten, P. (2019 ). Metodolojik açıdan lisansüstü bitirme tezleri üzerine nitel bir araştırma. Management and Political Sciences Review, 1(1), 11 -37.
• Kalelioğlu, M. (2021). Göstergebilim kuramının genel bir değerlendirmesi, Türkiye’deki yeri ve önemi. Söylem Filoloji Dergisi, 6(1), 189-200.
• Karakütük, K., ve Özdemir, Y. (2011). Bilim insanı yetiştirme projesi (BİYEP) ve öğretim üyesi yetiştirme programının (ÖYP) değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 36(161), 26-38.
• Karaman, S., ve Bakırcı, F. (2010). Türkiye'de lisansüstü eğitim: Sorunlar ve çözüm önerileri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, II, 94-114.
• Keser, N. (2006). Tek parti döneminde türk resim sanatının ideolojik üretimi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Keser, N. (2018). Sanat metodolojileri (1. Baskı). Ankara, Türkiye: Ütopya Yayınevi.
• Machado,I.& Romanini, V. (2012). Semiotics of communications: From semiosis of natüre to culture. Biosemiotics, 5,47-60.
• Mollaoğlu, S.(2022). Lisansüstü öğrencilerinin günümüz sanat pratiklerini göstergebilimsel çözümlemeye yönelik özyeterlik ölçeğinin geliştirilmesi ve uygulanması (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Oswald, L. (2011). Marketing semiotics: sings, strategies and brand value. New York: Oxford University Press. Öztunç, E. (2020). Kız kardeşler film afişinin göstergebilim yöntemiyle incelenmesi. Elektronik Cumhuriyet İletişim Dergisi, 2(2), 69 – 81.
• Rifat, M. (2011). Homo semioticus ve genel göstergebilim sorunları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Saussure, F. D. (1998). Genel dilbilim dersleri (B. Vardar, Çev). İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Trevor, D. (2018). How to do a postgraduate research project and write a minor thesis. Archives of Disease in Childhood,103(9),820-827.
• Tuncer, E.S. (2020). Göstergebilimin çözümleme modelleri ışığında reklam anlatıları. Atatürk İletişim Dergisi, 20, 73- 102.
• Türk, G. D. (2022). Semiotic analysis of brand personalities in social media according to Jung’s archetypal brand personality model. Business & Amp; Management Studies: An International Journal, 10(1), 280–309.
• Uçan, H. (2015). Yazınsal eleştiri ve göstergebilim: kuram-uygulama, çözümleme örnekçeleri (2.Baskı). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Ünal, M.F. (2016). Göstergebilimin serüveni. Mütefekkir, 3(6), 379-398
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.