Ortaöğretim Coğrafya Ders Kitaplarında Küreselleşmenin Yer Alma Durumu

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 406 - 443, 27.10.2023

Celal Depeci , Taner Çifçi

https://doi.org/10.54637/ebad.1334969

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmada, 2021-2022 eğitim-öğretim yılında 9., 10., 11. ve 12. sınıflarında okutulan Coğrafya ders kitaplarındaki içerik ve görsellerde küreselleşme olgusunun yer alma durumunun tespit edilmesi amaçlanmıştır. Nitel bir çalışma olan bu araştırmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada, Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından 2021 yılında hazırlanan Coğrafya 9, Coğrafya 10, Coğrafya 11 ve Coğrafya 12 ders kitapları temel alınmıştır. İncelenen Coğrafya ders kitaplarında küreselleşmenin bilim-teknoloji, çevre, eğitim, ekonomi, siyasi, sosyokültürel ve görsel boyutları temel alınmıştır. Araştırma sonucunda küreselleşmenin sırasıyla en fazla 12., 11., 10. ve 9. sınıf Coğrafya ders kitaplarında yer aldığı tespit edilmiştir. Coğrafya ders kitaplarındaki içeriklerde küreselleşmenin ekonomi, sosyokültürel ve bilim-teknoloji boyutlarına daha fazla yer verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Küreselleşmeyle ilişkili görsellerin ise sırasıyla en fazla 11., 12., 10. ve 9. sınıf Coğrafya ders kitaplarında yer aldığı tespit edilmiştir. Ders kitaplarındaki “Doğal Sistemler” ile “Çevre ve Toplum” ünitelerinde küreselleşmenin boyutlarına daha fazla yer verilmesi, “Beşerî Sistemler” ünitelerinde küreselleşmenin eğitim boyutuna ağırlık verilmesi ve küreselleşmenin Coğrafya ders kitaplarında yer alma durumuna farklı açılardan bakan çalışmaların yapılması önerilerinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Coğrafya, Coğrafya Ders Kitabı, Küreselleşme

The Place of Globalization in Secondary Education Geography Textbooks

Öz

In this study, it is aimed to determine the state of being involved in the subject of globalization in the content and visuals of the Geography student's books taught in the 9th, 10th, 11th and 12th grades in the 2021-2022 academic year. In this study, which is a qualitative research, document analysis method has been used. The study was based on the student's books of Geography 9, Geography 10, Geography 11 and Geography 12 prepared by the Ministry of National Education in 2021. The Geography student’s books that are examined, have been based on the science-technology, environment, education, economy, political, sociocultural and visual dimensions of globalization. As a result of the research, it has been determined that globalization is mostly included in the 12th, 11th, 10th and 9th grade Geography student's books, respectively. It has been concluded that the economic, socio-cultural and science-technology dimensions of globalization are mentioned more in the contents of the geography student’s books examined. It has been determined that the visuals related to globalization are mostly included in the 11th, 12th, 10th and 9th grade Geography student's books, respectively. It has been suggested that the dimensions of globalization should take part more in the "Natural Systems" and "Environment and Society" units, the education dimension of globalization should be emphasized in the "Human Systems" units in the student's books, and various researches should be done from different perspectives about globalization taking part in Geography student's books.

Anahtar Kelimeler

Geography, geography student’s book, globalization

Kaynakça

• Bayar, F. (2008). Küreselleşme kavramı ve küreselleşme sürecinde türkiye. Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, 32(4), 25-34.
• Cebeci, İ. (2011). Küreselleşme yaklaşımları kapsamında küreselleşme sürecinin tarihsel değerlendirmesi. Istanbul Journal of Sociological Studies, (43), 359-386.
• Çalık, T., ve Sezgin, F. (2005). Küreselleşme, bilgi toplumu ve eğitim. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 55-66.
• Çalışkan, A. (2021). Sosyal bilgiler ders kitaplarında küreselleşmenin yer alma durumu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Çifçi, T. (2015). Örnek olay yönteminin coğrafya ders kitaplarında kullanımı. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi(5), 186-200.
• Çınar, İ. (2009). Küreselleşme, eğitim ve gelecek. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 2(1), 14-30.
• Gökpunar, Ö. (2019). Küreselleşmenin 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarına yansıması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Ilgar, R. (2016). Küreselleşmenin Türkiye'deki coğrafya eğitimine getirileri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 354-364.
• İçen, M., ve Akpınar, E. (2012). Küresel vatandaşlık eğitiminin uluslararası sorunların çözümündeki rolü. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 277-290.
• İlhan, A. (2010). Küreselleşmenin Türkiye üniversitelerinde coğrafya eğitimi üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kan, Ç. (2009). Sosyal bilgiler eğitiminde küresel vatandaşlık. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(26), 25-30.
• Kara, H., Sezer, A., ve Şanlı, C. (2018). Ortaöğretim coğrafya ders kitaplarında haritaların kullanımı. International journal of geography and geography education (Online), (38), 20-39.
• Karagöz, Y. (2019). SPSS ve amos uygulamalı nicel-nitel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. Ankara: Nobel Yayınları.
• Karakuş, S., ve Akpınar, M. (2021). Türkiye’deki 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında küreselleşme olgusunun incelenmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 374-404.
• Kıvılcım, F. (2013). Küreselleşme kavramı ve küreselleşme sürecinin gelişmekte olan ülke Türkiye açısından değerlendirilmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 219-230. Koç, H., Sönmez, Ö. F., ve Çifçi, T. (2012). Ortaöğretim coğrafya ders kitaplarında kullanılan metin türleri. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(48), 17-39.
• M.E.B., (2018). Coğrafya dersi öğretim programı. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• M.E.B., (2021). Ortaöğretim coğrafya 9 ders kitabı. Ada Matbaacılık, Ankara.
• M.E.B., (2021). Ortaöğretim coğrafya 10 ders kitabı. Özgün Matbaacılık, Ankara.
• M.E.B., (2021). Ortaöğretim coğrafya 11 ders kitabı. Başak Matbaacılık, Ankara.
• M.E.B., (2021). Ortaöğretim coğrafya 12 ders kitabı. Ada Matbaacılık, Ankara.
• Sağlam, M., Vural, L., ve Akdeniz, C. (2011). Küreselleşmenin Türkiye'deki ilköğretim sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitaplarında görülen yansımaları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 1-15.
• Sever, D., Baldan, B., Tuğlu, B., Kabaoğlu, K., ve Alagöz Hamzaj, Y. (2018). Küreselleşme sürecinde eğitim alanında atılan adımlar: Türkiye ve eğitimde başarılı ülke örnekleri. İlkogretim Online, 17(3), 1583-1603.
• Sezer, A., ve Şanlı, C. (2017). Coğrafya öğretim programında ve ders kitaplarında göç olgusu. Marmara Coğrafya Dergisi, (36), 16-25.
• Şeyihoğlu, A., ve Özgürbüz, İ. E. (2015). Coğrafya ders kitaplarındaki analojilerin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(179), 163-179.
• Toprak, T. (2022). 2018 Sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitaplarında küreselleşme olgusunun incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Ulu, C. T. (2015). 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitabında küreselleşme olgusunun incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Uygun, K., ve Ulu, C. T. (2018). 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitabında küreselleşme olgusunun incelenmesi. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1(1), 1-19.
• Ünlü, M. (2016). Coğrafya ders kitaparında hazırlık çalışmalarının temel özellikleri. Marmara Coğrafya Dergisi, (34), 1-8.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112), 7-17.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel arastırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yurdabakan, İ. (2002). Küreselleşme konusundaki yaklaşımlar ve eğitim. Eurasian Journal of Educational Research, (6), 61-66.