Kadın öğretmenlerin kariyer engelleri ile iş doyum düzeyleri arasındaki ilişki

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 2, 203 - 222, 01.10.2012

Yusuf İnandı Binali Tunç

Öz

Bu çalışmada, kadın öğretmenlerin kariyer engellerinin, onların iş doyum düzeyleriyle ilişkisini ve yordama düzeyini belirlemek amaçlanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu Türkiye’deki 21 ilin kent merkezlerindeki ilköğretim okullarında görev yapan 1.070 kadın öğretmen oluşturmaktadır. Betimsel nitelikte olan araştırmada, veriler ‘Kadınların Kariyer Engelleri Ölçeği’ (KKEÖ) ve ‘İş Doyum Ölçeği’ (İDÖ) ile toplanmıştır. Araştırma sonuçları, kadınların kariyer engelleri ile iş doyum düzeyleri arasında güçlü bir ilişki ortaya koymamaktadır. Yine araştırma sonuçlarına göre kadınların kariyer engelleri, iş doyumunun alt boyutları üzerinde sınırlı etkiye sahiptir. Kadın öğretmenlerin kariyer engelleri, iş doyumunun, sırasıyla, ‘iletişim’, ‘sosyal haklar’, ‘işin yapılma şekli’, ‘çalışma koşulları’, ‘maaş’, ‘işin yapısı’, ‘ilk amirle ilişkiler’, ‘yönetim’ ve ‘çalışma arkadaşları’ alt boyutlarını etkilemektedir. Kadın öğretmenlerin iş doyumları, en fazla, ‘toplumdaki cinsiyete ilişkin kalıp yargıları, ailevi durumlar ve kadınların kendi bakış açıları’ kaynaklı engellerden etkilenmektedir. Kadın öğretmenlerin kariyer engellerinin, onların iş doyumlarını düşük düzeyde yordaması, kadınların ve erkeklerin, kadınların yönetim süreçlerinde az olma durumlarını içselleştirmelerinden kaynaklanmış olabilir

Anahtar Kelimeler

Kadın Öğretmenler, Kariyer Engelleri, İş Doyumu

Effect of career barriers facing women teachers on their level of job satisfaction

Öz

-

Anahtar Kelimeler

Women teachers, career barriers, job satisfaction

Kaynakça

• Altınkurt, Y. & Yılmaz, K. (2012). Being a female school administrator in Turkey: views of teachers and administrators. Energy Education Science and Technology Part B: Social and Educational Studies, 4 (4), 2227-2238.
• Ayan, S., Kocacık, F. & Karakuş, H. (2009). Lise öğretmenlerinin iş doyumu düzeyi ile bunu etkileyen bireysel ve kurumsal etkenler: Sivas merkez ilçe örneği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10 (1), 18-25.
• Aytaç, S. (1997). Çalışma yaşamında kariyer yönetimi planlaması geliştirilmesi sorunları. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Aycan, Z. (2004). Key success factors for women in management in Turkey. Applied Psychology: An International Review, 53 (3), 453-477.
• Best, E. E. (2006). Job satisfaction of teachers in Krishna primary and secondary schools. Unpublished Dissertation. University of North Carolina, Chapel Hill.
• Blum, T. C., Fields, D. L. & Goodman, J. S. (1994). Organization-level determinants of women in management. The Academy of Management Journal, 37(2), 241-268.
• Charles, N. & Davies, C. A. (2000). Cultural stereotypes and gendering of senior management. The editorial Board of the Sociological Review, 544-567.
• Coleman, M. (2005). Gender and secondary school leadership. Gender Issues in Leadership, 33 (2), 3-20. http://search.epnet.com/login.aspx?direct=true&db=aph&jid=CER. İndirme Tarihi: 16.04.2006.
• Çelikten, M. (2005). The women at principals’ chair in Turkey. The Journal of American Academy of Business, 6, 85-94.
• Erkuş, A. (2005). Bilimsel araştırma sarmalı. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Erdoğan, İ. (1996). Örgütsel davranış. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Evetts, J. (2000). Analysing change in women’s careers: culture, structure and action dimensions. Gender, Work and Organization, 7, 57-67.
• Friedman, I. A. (2000). Burnout in teachers: Shattered dreams of impeccable professional performance. Journal of Clinical Psychology, 56 (5), 595-606.
• Fuller, K. (2010). Talking about gendered headship: how do women and men working in schools conceive and articulate notions of gender? Journal of Educational Administration and History, 42 (4), 363-382.
• Göktaş, Z. (2007). Balıkesir ilindeki beden eğitimi öğretmenlerinin iş doyumu ve bazı değişkenlerle olan ilişkisinin incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1 (1), 13-26.
• Gündüz, Y. (2010). Öğretmen algılarına göre kadın öğretmenlerin kariyer engellerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10 (1), 133-148.
• Hall, V. (1996). Dancing on the ceilling: A study of women managers in education, the symbolic leadership behaviour of women heads. London: Paul Chapman Publishing.
• Hedrick, C. H. (2005). Retaining career switchers. Unpublished Dissertation. George Mason University, Fairfax.
• Hughes, V. M. (2006). Teacher evaluation practices and teacher job satisfaction. Unpublished Dissertation. University of Missouri, Columbia.
• İnandı, Y. (2009). Kadın öğretmenlerin okul müdürü olmaları önündeki engeller (Mersin İli örneği-Türkiye). Eğitim Araştırmaları Dergisi, 36, 161-178.
• İnandı, Y., Ağgün, N. & Atik, Ü. (2010). Yönetici ve öğretmenlerin görüşlerine göre ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin iş doyum düzeyleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1), 102-126.
• İnandı, Y., Özkan, S., Peker, S. & Atik, Ü. (2009). Kadın öğretmenlerin kariyer geliştirme engelleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (1), 77-96.
• KSGM (2011). Türkiye’de kadının durumu. http://www.kadininstatusu.gov.tr. İndirme Tarihi: 11.10.2011.
• Keefer, P. A. (2007). Job satisfaction in union and nonunion public schools and its effect on academic achievement. Unpublished Dissertation. University of Phoenix, Phoenix.
• Marvin, M. B. (2006). Teachers’ job satisfaction and mandatory computer use. Unpublished Dissertation. Widene University, Chester.
• Mattingly, J. W. (2007). A study of relationships of school climate, school culture, teacher efficacy, collective efficacy, teacher job satisfaction and intent to turnover in the context of year-round education calendars. Unpublished Dissertation. University of Louisville, Kentucky.
• Nicholas, W. (2005). Elementary school teachers: Job satisfaction and class size. Unpublished Dissertation. Capelle University,Minneapolis.
• Nihart, C. (2006). The personality in leadership: The effects on teacher job satisfaction. Unpublished Dissertation. University of Phoenix, Phoenix.
• Oakley, J. G. (2000). Gender-based barriers to senior management positions: understanding the scarcity of female CEOs. Journal of Business Ethics, 27 (4), 321-334.
• Otaran, N., Sayın, A., Güven, F., Gürkaynak, İ. & Atakul, S. (2003). A gender review in education, Turkey 2003 (7). Education process (teachers & principals). http://www.unicef.org/turkey/gr/ge21g.html. İndirme Tarihi: 13.04.2006.
• Özbilgin, F. M. & Woodward, D. (2004). ‚Belonging‛ and ‚otherness‛: Sex equality in banking in Turkey and Britain. Gender, Work and Organization, 11, 668-688.
• Pines, A. M. (1993). Burnout: An existential perspective. Professional burnout: Recent developments in theory and research. (Edt: W. B. Schaufeli, C. Maslach & T. Marek). Philadelphia, PA: Taylor & Francis. pp. 33-52.
• Schaufeli, W. B. & Enzmann, D. (1998). The burnout companion to study and practice: A critical analysis. London: Taylor & Francis.
• Simpson, R. (1997). Have times changed? Career barriers and the token women manager. British Journal of Management, 8, 121-130.
• Skelton, C. (2002). The 'feminisation of schooling' or 're-masculinising' primary education? International Studies in Sociology of Education, 12 (1), 77-96.
• Sun, Ö. H. (2002). İş doyumu üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi. Türkiye Cumhuriyeti Banknot Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Taşdan, M. & Tiryaki, E. (2008). Özel ve devlet ilköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu düzeylerinin karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 33 (147), 54-70.
• Thompson, A. (2003). Special series on girls and women in education caring in context: four feminist theories on gender and education. Oxford: Blackwell Publishers.
• Usluer, L. (2000). Kadın öğretmenlerin yönetici konumlara yükseltilmeme nedenleri konusundaki öğretmen ve yönetici görüşlerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Whitehead, R. J. (2006). The relationship between urban and suburban teachers’ perceptions of participation in professional development activities and job satisfaction. Unpublished Dissertation. Wayne State University, Detroit.
• Yılmaz, K. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2 (2), 1-14.
• Yılmaz, K. & Altınkurt, Y. (2012). Okul yöneticilerinin kullandıkları güç kaynakları ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20 (2), 385-402. Effect of Career Barriers Facing Women Teachers on Their Level of Job Satisfaction