Türkiye’de Ortaöğretim Sisteminin Sorunları ve Değerlendirilmesi: Bir Meta Sentez Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 1, 22 - 41, 28.05.2020

Selim Taş Necdet Aykaç

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’deki ortaöğretim sisteminde var olan sorunlarla ilgili yapılan çalışmaların meta-sentez yöntemi kullanılarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda “ortaöğretim”, “ortaöğretim sistemi”, “ortaöğretim Sisteminin Sorunları”, “Lise Sistemi” ve “Lise sisteminin sorunları” anahtar kelimeleri kullanılarak Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tez merkezi (tez adı alanında), EbscoHot veri tabanı (başlık ve içerik alanında) ve Web of Science veri tabanlarında (başlık ve içerik alanında) arama yapılmış; 3 yüksek lisans tezi, 25 makale, 1 kitap ve 1 çalıştay raporu çalışmaya dahil edilmiştir. Araştırmada Noblit ve Hare’in (1988) geliştirdiği analiz aşamaları takip edilmiş ve tematik sentez yöntemine göre analiz edilmiştir. Buna göre oluşturulmuş tema ve kodlar frekans tabloları ile verilmiş ve yorumlanmıştır. İnceleme sonunda elde edilen bulgular sistemden kaynaklı sorunlar, öğretmenden kaynaklı sorunlar, öğrenciden kaynaklı sorunlar, programdan kaynaklı sorunlar, fiziki ortam ve altyapıdan kaynaklı sorunlar ve finans kaynaklı sorunlar olmak üzere 6 başlıkta ele alınmıştır. Araştırma sonunda ortaöğretim sisteminin sorunlarının en önemlilerinin, bir üst kademeye geçiş sistemi, eğitimde fırsat eşitliği, personel kalitesi/niteliği, siyasi/ideolojik –bürokrasi, kalabalık sınıflar, bina yetersizliği, araç gereç eksikliği sorunları olduğu belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Ortaöğretim, Ortaöğretim sistemi

Kaynakça

• Adem, M. (1993). Ortaöğretimin bugünkü plânlama sorunları. Eğitim ve Bilim, 17(87), 3-14.
• Akbulut, N. (2014). Türkiye’de son dönemde uygulanan ortaöğretim politikalarının etkinlik ve fırsat eşitliği analizi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Akın, F., Şimşek, O., & Erdem, T. (2007). Türkiye’de Eğitim Sorunu, Toplumsal Aktörlerine Göre Eğitim Sorunlarına Bakış. Ankara: Türk Eğitim Sen. Yayınları.
• Akyüz, Y. (2012). Türk eğitim tarihi. Ankara: Pegem Akademi.
• Arıbaş, S.,Kılınç, M., Demir, M., ve Göldağ, B. (2012). Hizmet içi eğitim programlarının ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe UniversityJournal of SocialSciences, 14(2), 109-125.
• Arslan, M. (2004). Eğitim sistemimizin kapanmayan yarası-yükseköğretime geçiş. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 37-51.
• Ayvacı, H. Ş., Bakırcı, H., ve Başak, M. H. (2014). Fatih projesinin uygulama sürecinde ortaya çıkan sorunların idareciler, öğretmenler ve öğrenciler tarafından değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 20-46.
• Badur, S. (2014). 12 yıllık zorunlu eğitim sisteminde okul yönetiminde karşılaşılan sorunlar(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zirve Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Baloğlu, Z. (1990). Türkiye'de eğitim (Vol. 1). Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği.
• Bora, V. (2012). Kız çocuklarının zorunlu eğitim sonrası ortaöğretime devam etmeme nedenleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Burdur.
• Çetinkaya, L., ve Keser, H. (2014). Öğretmen ve öğrencilerin tablet bilgisayar kullanımında yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(1), 13-14.
• Çıngı, H., Kadılar, C., ve Koçberber, G. (2009). Türkiye'de ilköğretim ve ortaöğretim olanaklarının ilçe bazında incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(36), 51-63.
• Demir, S., ve Demir, A. (2012). Türkiye'de yeni lise öğretim programları: sorunlar beklentiler ve öneriler. İlköğretim Online, 11(1), 36-50.
• Dinç, E., Uzun, C., ve Çoban, O. (2014). Eğitimde kademeler arası geçişle ilgili öğretmen görüşlerinin incelenmesi.Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 209-235.
• Dönmez, C. (2005). Atatürk ve Cumhuriyet döneminde ortaöğretim. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 255-268.
• Erdem, A. R. (2010). İlköğretim ve ortaöğretim öğretmenlerinin karşılaştığı ekonomik sorunlar ve bu ekonomik sorunların performanslarına etkisi konusundaki görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 270-287.
• Erdener, M. A., Sezer, F., ve Tezci, E. (2017). Liselerde sık karşılaşılan öğrenci problemleri. Electronic TurkishStudies, 12(14), 151-166.
• Erwin, E. J.,Brotherson, M. J. ve Summers, J. A. (2011). Understanding qualitative metasynthesis issue sand opportunities in early childhood intervention research. Journal Of EarlyIntervention, 33(3), 186-200.
• Finfgeld, D. L. (2003). Metasynthesis: TheState of the art so far. QualıtatıveHealthResearch, 13(7), 893-904.
• Gedikoğlu, T. (2005). Avrupa birliği sürecinde Türk eğitim sistemi: sorunlar ve çözüm önerileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 66–80.
• Gül, H. (2008). Türkiye’nin eğitim sorunları, akpnin eğitime bakışı ve çözüm önerileri. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 2(3), 181-196.
• Günbayı, İ.;Yücedağ, F. ve Yücel, B. E. (2015). Fen lisesinde yaşanan sorunlara ilişkin öğretmen, öğrenci ve yönetici görüşleri: bir durum çalışması. Eğitim ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 396-412.
• Gürkan, T. (1987). Orta öğretim kurumlarında öğretime ilişkin sorunlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 20(1), 305-322.
• Haktanır, G., Dinçer, Ç., Turcan, İ., Küçükturan, G. ve Şen, M. (2004). (2004). Eğitim Bilimleri Bakış Açısıyla Eğitimin Güncel Sorunları ve Çözüm Önerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, 194, 35-40.
• Karacaoğlu, Ö. C., ve Acar, E. (2010). Yenilenen programların uygulanmasında öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 45-58.
• Keser, H., ve Çetinkaya, L. (2013). Öğretmen ve öğrencilerin etkileşimli tahta kullanımına yönelik yaşamış oldukları sorunlar ve çözüm önerileri. Electronic TurkishStudies, 8(6), 377-403.
• Koçak, M. (2012). Türk ve Alman eğitim sistemlerinde yükseköğretime geçiş süreci. Dil ve Dilbilimi Çalışmaları Dergisi, 8(1), 148-167.
• Kösterelioğlu, İ., ve Bayar, A. (2014). Türk eğitim sisteminin sorunlarına ilişkin güncel bir değerlendirme. International Journal of SocialScience, 25(1), 177-187.
• MEB,(2017). Öğretmen strateji belgesi. Ankara: MEB, 13, 20170609-13.
• Murat, S., ve Şahin, L. (2011). Gençlerin istihdamı/işsizliği bakımından Türk eğitim sisteminin değerlendirilmesi. Çalışma ve Toplum, 30(3), 93-135.
• Noblit, G. W.,& Hare, R. D. (1988). Noblit, George W.,and R. Dwight Hare, Meta-Ethnography: SynthesizingQualitativeStudies. Beverly Hills, CA: Sage, 1988.
• Özkan, U. B., ve Er, K. O. (2019). Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk on beş yılında ve son on beş yılında eğitim programları alanında yaşanan sorunlar: karşılaştırmalı bir analiz. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi Dergisi, 9(20), 395-423.
• Razon, N. (1982). Türkiye’de Ortaöğretim ve Sorunları (1). Eğitim ve Bilim, 7(37), 12-20.
• Savin-Baden, M. ve Major, C. H. (2010). New Approach esto Qualitative Research. Newyork: Routledge
• TÜİK, (2018). http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007 adresinden 10.01.2020 tarihinde edinilmiştir.
• Uluğ, F. (1998). Eğitim sisteminde değişime yapısal uyum sorunları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14(14), 153-166.
• Ünal, F. Ve Ünal, M. (2010). Türkiye’de ortaöğretim programlarının gelişimi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(2010), 110-125.
• Yaman, E. (2010). Kalabalık sınıfların etkileri: öğrenciler ne düşünüyor?. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 403-414.
• Yelken, T. Y., Kılıç, F., ve Üredi, L. (2010). Stratejik planlama uygulamalarına ilişkin ilk ve orta öğretim okul müdürlerinin görüşleri. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 38-50.
• Yeşil, R., ve Şahan, E. (2015). Öğretmen adaylarının Türk eğitim sisteminin en önemli sorun, neden ve çözüm yollarına ilişkin algıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 123-143.
• Yılmaz, K., ve Altınkurt, Y. (2011). Öğretmen adaylarının Türk eğitim sisteminin sorunlarına ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 942-973.
• http://docplayer.biz.tr/10309886-Ilkogretim-ve-ortaogretimin-yeniden-yapilandirilmasi-odtu-egitim-fakultesi-gorusu.html adresinden 25.04.2018 tarihinde edinilmiştir.