OPTİMAL VERGİLEME (Optimal Vergileme Teorisinin Doğuşu, Gelişimi ve Geleceği: Literatüre Eleştirel Bir Bakış)

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 1, 1 - 31

Coşkun Can Aktan , Ebru Karaş

https://doi.org/10.55827/ebd.1588479

Öz

Bu makale optimal vergilemeye ilişkin literatüre giriş niteliğinde bir çalışmadır. Doğru ve anlamlı sorulara (örneğin, gelir ve servet vergilerine mi yoksa tüketim vergilerine mi ağırlık verilmeli? Tüketim vergileri içerisinde, vergi oranları mallar arasında nasıl düzenlenmeli? Vergi oranları artan oranlı mı yoksa düz oranlı mı olmalı vb.) cevap aramasına rağmen optimal vergileme literatürü oldukça karmaşıktır; matematiksel formüllerin ve geometrik açıklamaların aşırı kullanımı nedeniyle anlaşılması kolay değildir. Çalışmamızda optimal vergilemenin teorik temelleri ortaya konulduktan sonra sözkonusu yaklaşımın gerçek dünyadaki vergi sorunlarına ne derece katkı sunduğuna dair eleştirilerin bir özetini sunulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Optimal Vergileme, Refah İktisadı, Ramsey Optimum Vergi Kuralı, Ters Esneklik Kuralı
Alan Tanımı: Kamu Maliyesi, Vergi Teorisi, Vergi Politikası

Anahtar Kelimeler

OPTİMAL VERGİLEME (Optimal Vergileme Teorisinin Doğuşu, Gelişimi ve Geleceği: Literatüre Eleştirel Bir Bakış), Ramsey Kuralı

Kaynakça

• Aktan, C.C. (2017). “İdeal Vergi Sistemi Tasarımı ve Optimal Vergileme”, İçinde: Aktan, C.C. Kamusal Finansman: Vergileme, Ankara: Seçkin Yayınları, 2017.
• Aktan, C.C. (2024a). “Optimal Vergilemeye Karşı Optimal Vergileme (Nobel Ekonomi Ödülü Sahibi James Mirrlees’in Aşırı Teorik ve Karmaşık Matematiksel Vergi Modeli’ne Eleştiriler), ResearchGate Preprint, https://www.researchgate.net/profile/Coskun-Can-Aktan (E.T. 25.11.2024)
• Aktan, C.C. (2024b). “Maliyeci Ramsey Ve Ramseyan Tapınağı: “Ters Esneklik Kuralı”nın Tersliği ve Tezatlığı Üzerine”, ResearchGate Preprint, https://www.researchgate.net/publication/385341766_MALIYECI_RAMSEY_ve_RAMSEYAN_TAPINAGI_Ters_Esneklik_Kuralinin_Tersligi_ve_Tezatligi_Uzerine (E.T. 25.11.2024)
• Aktan, C. C. & Karaş, E., (2024). Optimal Vergileme ve Ramsey Optimum Vergi Kuralı. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 16 (2): 243-263.
• Aktan, C. C. & Yılmaz Genç, S., (2020). İktisatta Formalizm, Aksiyomatizasyon, Optimizasyon ve Matematizasyon Akımı (Matematiksel İktisadın Doğuşu ve Gelişiminin Kısa Tarihi). Ekonomi Bilimleri Dergisi, 12 (2): 233-263.
• Albayrak, Ö. (2011). “Optimal Vergi Teorisi: Bir Değerlendirme”. İçinde: Kriz ve Maliye Düşüncesinde Değişim İzzettin Önder’e Armağan, Pınar, A., Köse, A. H., Falay, N. (ed.), İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı Yayınları, 287-317.
• Alm, J. (1996). “What is an Optimal Tax System?”, National Tax Journal, 49(1), 117-133.
• Atkinson, A. B. & Stiglitz, J. E. (1980). Lectures on Public Economics, London: McGraw-Hill.
• Auerbach, A. J. (1985). “The Theory of Excess Burden and Optimal Taxation”. In: Handbook of Public Economics, Auerbach, A., Feldstein, M. (ed.), Amsterdam: North-Holland, 69–127.
• Baumol, W.J. & Bradford, D. F. (1970). “Optimal Departures from Marginal Cost Pricing”. American Economic Review 60(3), 265-283.
• Boadway, R. (2012). From Optimal Tax Theory to Tax Policy -Retrospective and Prospective Views-, London: The MIT Press.
• Brennan, G. & Buchanan, J. M. (1980). The Power to Tax: Analytical. Foundations of a Fiscal Constitution. Cambridge: Cambridge University Press.
• Buchanan, J.M. (2000). The Collected Works of James M. Buchanan, Vol. 9 The Power to Tax: Analytical Foundations of a Fiscal Constitution, Foreword by Geoffrey Brennan (Indianapolis: Liberty Fund, 2000). https://oll.libertyfund.org/titles/brennan-the-collected-works-of-james-m-buchanan-vol-9-the-power-to-tax
• Corlett, W. J. & Hague, D.C. (1953). “Complementarity and the Excess Burden of Taxation”. The Review of Economic Studies, 21(1), 21-30.
• Congleton, R. (2024). “Optimal Taxation For Democracies With Less Than Perfect Voters: A Public Choice Perspective”, Kyklos, vol 77. no 1.
• Diamond, P. A. (1975). “A Many-Person Ramsey Rule”. Journal of Public Economics, 4, 335-342.
• Diamond, P. A. & Mirrlees, J. A. (1971a). “Optimal Taxation and Public Production I: Production Efficiency”. The American Economic Review, 61(1), 8-27.
• Diamond, P. A. & Mirrlees, J. A. (1971b). “Optimal Taxation and Public Production II: Tax Rules”. The American Economic Review, 61(3), 261-278.
• Ebdon, C. (2005). “Tax Systems and Structures”. in: Handbook of Public Sector Economics, Robbins, D. (ed.), London: Taylor and Francis Group, 235-270.
• Gentry, W. M. (2005). “Optimal Taxation”. in: The Encyclopedia of Taxation and Tax Policy. Cordes, J. J., Ebel, R. D., Gravella, J. (ed.), Washington: The Urban Institute Press, 281-283.
• Golosov, M. & Troskhin, M. & Tsyvinski, A. (2011). “Optimal Taxation: Merging Micro and Macro Approaches”. Journal of Money, Credit and Banking, 43(1), 147-174.
• Gül, H. (2001). Vergi Sistemlerinin Optimum Vergileme İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Hahn, F. (1973). “On Optimum Taxation”. Journal of Economic Theory, 6, 96–106.
• Heady, C. (1993). “Optimal Taxation as a Guide to Tax Policy: A Survey”. Fiscal Studies, 14(1), 15-41.
• Heilbroner, R. (1999). "The End of the Dismal Science?". Challenge Magazine. May–June.
• Hillman, A. L. (2009). “Public Finance and Public Policy: Responsibilities and Limitations of Goverment”, New York: Cambridge University Press.
• Holcombe, R. G. (2004). “Taxation, Production, and Redistribution”. in: Handbook of Public Finance, Backhaus, J. G., Wagner, R. E. (ed.), Boston: Kluwer Academic Publishers, 139-164.
• Howard, M. (2001). Public Sector Economics for Developing Countries, Jamaica: University of the West Indies Press.
• James, S. & Nobels, C. (1992). The Economics of Taxation, Fourth Edition, New York: Prentice Hall International Ltd.
• Just R. E. & Hueth, D. L. & Schmitz, A. (2004). The Welfare Economics of Public Policy, UK: Edward Elgar Publishing.
• Karaş, E. (2020). Refah İktisadı Bağlamında Optimal Vergi Arayışı. Bursa: Ekin Basım Yayın.
• Krugman, P. (1998). ‘Two Cheers for Formalism’, Economic Journal 108(451).
• Lerner, A. P. (1970). “Optimal Taxes with an Untaxeble Sector”. The American Economic Review, 60(3), 284-294.
• Mankiw, N. G. & Weinzierl, M. & Yagan, D. (2009). “Optimal Taxation in Theory and Practice.” Journal of Economic Perspectives. 23 (4): 147–174.
• Mirrlees, J. A. (1971). “An Exploration in the Theory of Optimum Income Taxation”. The Review of Economic Studies, 38(2), 175-208.
• Mirrlees, J.A. (1972). “On Producer Taxation”. Review of Economic Studies, 39(1): 105-11.
• Mirrlees, J.A. (1982). “Migration and Optimal Income Taxes”. Journal of Public Economics, 18(3): 319-41.
• Musgrave, R.A. (1959). The Theory of Public Finance. McGraw Hill, New York. Pehlivan, M. (2021). “Tüketim ve Gelir Vergileri Açısından Optimal Vergileme”. Maliye Çalışmaları Dergisi, 65, 91-113.
• Pigou, A. C. (1920). The Econoics of Welfare, London: Macmillan.
• Pincus, J. (2013). “The Power to Tax, 33 Years Later,” Agenda - A Journal of Policy Analysis and Reform, Australian National University, College of Business and Economics, School of Economics, vol. 20(2), pages 89-104.
• Pirttila, J. & Schöb, R. (1999). “Redistribution and Internalization: The Many-Person Ramsey Tax Rule Revisited”. Public Finance Review, 27(5), 541-560.
• Ramsey, F. (1927). “A Contribution to Theory of Taxation”, The Economic Journal, 37(145), 47-61.
• Rosen, H. S. & Gayer, T. (2008). Public Finance. Singapore: McGraw Hill International Edition.
• Sandmo, A. (1976). “Optimal Taxation”, Journal of Public Economics, 6, 37-54.
• Seade, J. K. (1977). “On the Shape of Optimal Tax Schedules”. Journal of Public Economics, 7(2), 203-235.
• Selen, U. (2017). “Refah İktisadı Bağlamında Optimal Vergileme Arayışı ve Türk Vergi Sisteminin Analizi”. Yrd. Doç. Dr. Yaşar Methibay’a Armağan. Saraçoğlu, F., Çakır, M. (ed.), Ankara: Gazi Kitabevi, 329-364.
• Slemrod, J. (1990). “Optimal Taxation and Optimal Tax System”. Journal of Economics Perspectives, 4(2) 157-178.
• Slemrod, J. (2006). “The Consequences of Taxation”. Taxation, Economic Prosperity, and Distributive Justice, Paul, F. E., Miller, F. D., Paul, J. (ed.), Cambridge: Cambridge University Press, 73-88.
• Stern, N. H. (1976). “On the Specification of Models of Optimum Income Taxation”. Journal of Public Economics. 6(1-2), 123-162.
• Stern, N. H. (1984). Optimum Taxation and Tax Policy. Staff Papers (International Monetary Fund), 31(2), 339-378.
• Stiglitz J. E. (1987). “Pareto Efficient and Optimal Taxation And The New Welfare Economics”, Handbook of Public Economics”. Auerbach, A. J., Feldstein, M. (ed.), Volume 2, Amsterdam: Elsevier, 991-1042.
• Stiglitz, J. E. (2015). “In Praise of Frank Ramsey’s Contribution to The Theory of Taxation”. The Economic Journal, 235-268.
• Tenhunen, S. (2007). “Essays on the Theory of Optimal Taxation”. Tampere: Academic Dissertation.
• Zee, H. H. (1995a). “Theory of Optimal Commodity Taxation”. in: Tax Policy Handbook. Shome, P. (ed.), Washington: International Monetary Fund, 71-74.
• Zee, H. H. (1995b). “Theory of Optimal Income Taxation”. Tax Policy Handbook. Shome, P. (ed.), Washington: International Monetary Fund, 118-120.