İş-Aile Çatışması, Aile-İş Çatışması ve İş Stresi Arasındaki İlişki: Üniversite Personeli Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 52 - 69, 30.06.2020

Havva Sayıldı Ozan Büyükyılmaz

Öz

Bu araştırmada, iş-aile çatışması, aile-iş çatışması ve iş stresi arasındaki ilişkiler incelenmektedir. Araştırmanın amacı, çift yönlü olarak işten ve aileden kaynaklı çatışmanın (iş-aile çatışması ve aile-iş çatışması) iş stresi üzerindeki etkisini tespit edebilmektir. Belirlenen amaç için araştırma verisi, Karabük Üniversitesi’nde görev yapmakta olan 302 idari personelden anket yoluyla toplanmıştır. Geçerlilik ve güvenilirlik analizlerinin ardından araştırma hipotezleri ise çoklu doğrusal regresyon analizi ile test edilmiştir. Araştırmanın sonucunda gerginlik esaslı iş-aile çatışmasının, zaman esaslı aile-iş çatışmasının ve gerginlik esaslı aile-iş çatışmasının iş stresini arttırıcı etkisinin bulunduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İş-Aile Çatışması, Aile-İş Çatışması, İş Stresi

Relationship Between Job-Family Conflict, Family- Job Conflict and Job Stress: A Research on University Staff

Öz

In this study, the relationship between work-family conflict, family-work conflict and job stress are examined. The aim of the study is to determine the effect of work-related conflict and family-related conflict (work-family conflict and family-work conflict) on the employees’ job stress. For this purpose, the research data are collected through a questionnaire from 302 administrative staff working in Karabuk University. Following the validity and reliability analyses, the research hypotheses are tested by multiple linear regression analysis. As a result of the study, it is determined that strain-based work-family conflict, time-based family-work conflict and strain-based family-work conflict have an increasing effect on job stress.

Anahtar Kelimeler

Work-Family Conflict, Family-Work Conflict, Job Stress

Kaynakça

• Akdoğan, A. A., & Aydemir, C. (2018). İş-Aile Çatışmasının Psikolojik Performans Üzerindeki Etkisi, İşe Yabancılaşma ve Pozitif Psikolojik Sermayenin Aracı Rolü. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(Özel Sayı), 1993-2002.
• Allen, R. (1983). Human Stress: Its Nature and Control. New York: Mc Millan Pub. Co.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: SPSS Uygulamalı (4 b.). İstanbul: Avcı Ofset.
• Anderson, J., & Gerbing, D. (1988). Structural Equation Modelling in Practice: A Review and Recommended Two-Step Approach. Psychological Bulletin, 103(3), 411-423.
• Aydın, İ. (2008). İş Yaşamında Stres. Ankara: PEGEM Akademi.
• Aytaç, S. (2009). İş Stresi Yönetimi El Kitabı İş Stresi: Oluşumu, Nedenleri, Başa Çıkma Yolları. Yönetimi. İstanbul: CASGEM.
• Bolino , M., & Turnley, W. (2005). The Personal Costs of Citizenship Behavior: The Relationship Between Individual Initiative and Role Overload, Job Stress and Work-Family Conflict. Journal of Applied Psychology, 90(4), 740-748.
• Büyükyılmaz, O., & Akyüz, S. (2015). Safranbolu’daki Otel ve Konak Çalışanlarının Algıladığı İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Tatmini Üzerindeki Etkisi. Akademik Bakış Dergisi, (52), 265-284.
• Byrne, B. (2016). Structural Equation Modeling with AMOS: Basic Concepts, Applications and Programming (3 b.). New York: Routledge.
• Carlson, D., Kacmar, K., & Williams, L. (2000). Construction and Initial Validation of a Multidimensional Measure of Work–Family Conflict. Journal of Vocational Behavior, 56(2), 249-276.
• Çarıkçı, İ. H. (2001). Banka Çalışanlarının İş ve Aile Rollerinin Çatışması (Bireysel ve Örgütsel Boyutlar). İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Efeoğlu, İ. E. (2006). İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Araştırma. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Efeoğlu, İ. E., & Özgen, H. (2007). İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 237-254.
• Erdoğan, I. (2009). The Relationship Between Work-Family Conflict, Life Role Salience and Individual Coping Styles: A Gender-Sensitive Study. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Fan, W., Lam, J., & Moen, P. (2019). Stress Proliferation? Precarity and Work-Family Conflict at the Intersection of Gender and Household Income. Journal of Family Issues, 40(18), 2751-2773.
• French, J., & Caplan, R. (1970). Psychosocial Factors in Coronary Heart Disease. Industrial Medical Surgery, 39, 383-397.
• Frone, M. R., Russell, M., & Cooper, L. M. (1992). Prevalence of Work-Family Conflict: Are Work and Family Boundaries Asymmetrically Permeable? Journal of Organizational Behavior, 13(12), 723-729.
• Gök, S. (2009). Çalışma Yaşamının Önemli Bir Sorunu: Örgütsel Stres. Marmara Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 429-448.
• Hair, J., Black, W., & Babin, B. (2014). Multivariate Data Analysis (7 b.). Harlow: Pearson New International Edition.
• Harputluoğlu, D. D. (2015). İşe Tutkunluk ve İş-Aile-İş Çatışmasının İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Hobfoll, S. (1989). Conservation of Resources: A New Attempt at Conceptualizing Stress. American Psychologist, 44(3), 513-524.
• Hobfoll, S. (2001). The Influence of Culture, Community and the Nested-Self in the Stress Process: Advancing Conservation of Resources Theory. Applied Psychology: An International Review, 50(3), 337-421.
• House, R., & Rizzo, J. (1972). Role Conflict and Ambiguity as Critical Variables in Model of Organizational Behavior. Organizational Behavior and Human Performance, 7(3), 467-505.
• Ismail, H., & Gali, N. (2017). Relationships Among Performance Appraisal Satisfaction, Work-Family Conflict and Job Stress. Journal of Management ve Organization, 23(3), 356-372.
• Keene, J., & Quadagno, J. (2004). Predictors of Perceived Work-Family Balance: Gender Difference or Gender Similarity? Sociological Perspectives, 47(1), 1-23.
• Kline, R. (2016). Principles and Practice of Structural Equation Modeling (4 b.). New York: The Guilford Press.
• Mack, K., & Rhineberger, D. G. (2019). The İnfluence of Work-Family Conflict On Job Stress Among Two Groups of Community Corrections Staff. Journal of Crime ve Justice, 3, 350-363.
• Mansour, S., & Tremmblay, D.-G. (2016). Work–Family Conflict/Family–Work Conflict, Job Stress, Burnout and Intention to Leave in the Hotel Industry in Quebec (Canada): Moderating Role of Need for Family Friendly Practices As “Resource Passageway. The International Journal of Human Resource Management, 29(16), 2399-2430.
• Meydan, C., & Şeşen, H. (2011). Yapısal Eşitlik Modellemesi: AMOS Uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Netemeyer, R., Brashear-Alejandro, T., & Boles, J. (2004). A Cross-National Model of Job-Related Outcomes of Work Role and Family Role Variables: A Retail Sales Context. Journal of the Academy of Marketing Science, 32(1), 49-60.
• Nunnally, J., & Bernstein, I. (1994). Psychometric Theory (3. b.). New York: McGraw-Hill Inc.
• Sekaran, U., & Bougie, R. (2016). Research Methods for Business: A Skill-Building Approach (7. b.). Chichester: Wiley.
• Taslak, S. (2007). İş-Aile Çatışmalarının Bireysel ve Örgütsel Sonuçları Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma. Yönetim Dergisi, (58), 67-75.
• Toraman, Ö. (2009). İş-Aile Çatışmasının Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Yavuz, N. (2018). İş-Yaşam Dengesi ile İş Stresinin Esnek Çalışma Uygulamaları Bağlamında İncelenmesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Zhao, X., & Ghiselli, R. (2016). Why Do You Feel Stressed in A "Smile Factory"? Hospitality Job Characteristics Influence Work-Family Conflict and Job Stress. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 28(2), 305-326.