The Challenges Confronted By Mothers in Breastfeeding: A Holistic Review with a Concept Map

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 45 - 58, 31.07.2024

İlknur Kırdar , Sibel Peksoy Kaya

https://doi.org/10.59312/ebshealth.1468299

Öz

Breastfeeding and human milk are one of the most important factors that reduce infant and child mortality. Breastfeeding has many benefits for mother and baby. In the meantime, the initiation and continuation of breastfeeding is not at the desired level in the world and in our country. According to the Global Breastfeeding Partnership scorecard led by The World Health Organization and the United Nations Children's Fund, there is no country in the world that fully meets the recommended standards for breastfeeding. In our country, 41% of babies under six months are fed exclusively with human milk. Globally, this rate is 48%. The fact that breastfeeding and breastfeeding rates are not at the targeted level is affected by various factors. Breastfeeding problems, especially in the neonatal period, draw attention in terms of factors affecting the baby's age. However, low breastfeeding rates and breastfeeding problems are closely related to individual, social and cultural factors. In terms of individual factors; the mother's age, marital status, education level, income level, breastfeeding experience, working status, baby feeding attitude, self-efficacy perception, planned pregnancy status, baby's gender, mode of birth, breast problems and psychological problems are noteworthy. In terms of social and cultural factors; breastfeeding policies, myths about breastfeeding, breastfeeding education, receiving social support and taboos regarding breastfeeding in public are noteworthy. Although each factor has a positive and/or negative impact on breastfeeding, the factors are often interrelated. In line with these factors in the breastfeeding process, nurses and midwives have important responsibilities in supporting, initiating and continuing breastfeeding. This review was prepared to examine the breastfeeding problems experienced by mothers holistically with a concept map.

Anahtar Kelimeler

Breastfeeding, Breastfeeding Problems, Human Milk, Concept Map

Proje Numarası

-

Emzirme Sürecinde Annelerin Yaşadığı Zorluklar: Kavram Haritasıyla Bütüncül Bir İnceleme

Öz

Emzirme ve anne sütü bebek ve çocuk ölümlerini azaltan en önemli faktörlerden biridir. Emzirmenin anne ve bebek için birçok faydası bulunmaktadır. Bununla birlikte, emzirmenin başlatılması ve emzirmenin sürdürülmesi Dünya’da ve ülkemizde istenilen düzeyde değildir. Dünya Sağlık Örgütü ve Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu’nun öncülük ettiği “Küresel Emzirme Ortaklığı” karnesine göre, Dünya’da emzirme açısından tavsiye edilen standartlara tam olarak uyan hiçbir ülke bulunmamaktadır. Ülkemizde altı aydan küçük bebeklerin %41’i sadece anne sütüyle beslenmektedir. Küresel olarak bu oran %48’dir. Anne sütü ile besleme ve emzirme oranlarının istenilen düzeyde olmaması çeşitli faktörlerden etkilenmektedir. Bebeğin yaş dönemlerine göre etkili olan faktörler açısından özellikle neonatal dönemde yaşanan emzirme sorunları dikkat çekmektedir. Bununla birlikte anne sütü ile besleme oranlarının düşük olması ve emzirme sorunları bireysel, sosyal ve kültürel faktörlerle de yakından ilişkilidir. Bireysel faktörler açısından; annenin yaşı, medeni durumu, eğitim düzeyi, gelir düzeyi, emzirme deneyimi, çalışma durumu, bebek besleme tutumu, öz-yeterlilik algısı, planlı gebelik durumu, bebeğin cinsiyeti, doğum şekli, meme sorunları ve ruhsal sorunlar dikkat çekmektedir. Sosyal ve kültürel faktörler açısından; emzirme politikaları, emzirme ile ilgili mitler, emzirme eğitimi, sosyal destek alma ve kamusal alanda emzirmeye ilişkin tabular dikkat çekicidir. Her bir faktörün emzirme üzerinde olumlu ve/veya olumsuz bir etkisi olmakla birlikte faktörler çoğunlukla birbiriyle ilişkilidir. Emzirme sürecinde bu faktörler doğrultusunda, hemşirelerin ve ebelerin emzirmenin desteklenmesinde, başlatılmasında ve sürdürülmesinde önemli sorumlulukları bulunmaktadır. Bu derleme, annelerin yaşadığı emzirme sorunlarına yönelik kavram haritasıyla bütüncül bir şekilde incelenmesi amacıyla hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Emzirme, Emzirme Sorunları, Anne Sütü, Kavram Haritası

Etik Beyan

Derleme bir çalışma olması nedeniyle etik kurul onayına ihtiyaç duyulmamıştır.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Abou-ElWafa, H. S., & El-Gilany, A. H. (2019). Maternal work and exclusive breastfeeding in Mansoura, Egypt. Family Practice, 36(5), 568–572. https://doi.org/10.1093/fampra/cmy120
• Akın, B., Demir, E., Gürdal, A., & Yılmaz, S. (2021). 0-6 aylık bebeği olan annelerin bebek beslenmesine ilişkin tutumları ve tamamlayıcı besine geçiş süreleri. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(2), 472-478. http://journal.acibadem.edu.tr/en/download/article-file/1475448
• Akın, Ö., & Erbil, N. (2020). Doğum şekli ve emzirme: Sistematik derleme. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 3(3), 302-318. https://doi.org/10.38108/ouhcd.799949
• Akpınar, A. (2018). 24 ay arası bebeklerde anne sütü ile beslenmeyi ve ek gıdaya geçiş sürelerini etkileyen faktörler [Tıpta Uzmanlık Tezi]. Sağlık Bilimleri Üniversitesi. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Aydın Özkan, S. A., Bozkurt, A. M., Korkmaz, B., Yılmaz, G., & Küçükkelepçe, D. Ş. (2019). Postpartum birinci ayda depresyon ve emzirme özyeterliliği arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 6(1), 28-35. https://doi.org/10.31125/hunhemsire.544119
• Aygör, H., & Türk Düdükcü, F. (2024). Annelerin emzirme ve anne sütüne yönelik geleneksel uygulamaları: Tanımlayıcı çalışma. Güncel Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-10. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jcnr/issue/84409/1379993
• Balogun, O. O., Dagvadorj, A., Anigo, K. M., Ota, E., & Sasaki, S. (2015). Factors influencing breastfeeding exclusivity during the first 6 months of life in developing countries: A quantitative and qualitative systematic review. Maternal & Child Nutrition, 11(4), 433–451. https://doi.org/10.1111/mcn.12180 Brockway, M., Benzies, K., & Hayden, K. A. (2017). Interventions to ımprove breastfeeding self-efficacy and resultant breastfeeding rates: A systematic review and meta-analysis. Journal of human lactation: Official journal of International Lactation Consultant Association, 33(3), 486–499. https://doi.org/10.1177/0890334417707957
• Cangöl, E., & Şahin, N. (2014). Emzirmeyi etkileyen faktörler ve emzi̇rme danışmanlığı (Factors affecting breastfeeding and breastfeeding counselling). Zeynep Kamil Tıp Bülteni, 45(3), 100-105. https://dergipark.org.tr/tr/pub/zktipb/issue/22040/236674
• Chipojola, R., Chiu, H. Y., Huda, M. H., Lin, Y. M., & Kuo, S. Y. (2020). Effectiveness of theory-based educational interventions on breastfeeding self-efficacy and exclusive breastfeeding: A systematic review and meta-analysis. International Journal of Nursing Studies, 109, 103675. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2020.103675
• Crippa, B. L., Colombo, L., Morniroli, D., Consonni, D., Bettinelli, M. E., Spreafico, I. ve ark., (2019). Do a few weeks matter? Late Preterm Infants and Breastfeeding Issues. Nutrients, 11(2), 312. https://doi.org/10.3390/nu11020312 Çerçer Z., & Nazik E., (2023). Emzirme sorunları ve hemşirenin rolleri. Sakarya Üniversitesi Holistik Sağlık Dergisi, 6(2), 353-365. https://doi.org/10.54803/sauhsd.1267125
• Demir, R., & Taşpınar, A. (2022). 0-12 aylık bebeği olan annelerin ek gıdalara erken başlama nedenleri ve etkileyen faktörler. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(2), 73-85. https://doi.org/10.48124/husagbilder.962577
• Dinç, A., Dombaz, İ., & Dinç, D. (2015). 6-18 ay arası bebeği olan annelerin emzirme ve anne sütüne ilişkin geleneksel uygulamaları. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(3), 125-130. https://dergipark.org.tr/tr/pub/balikesirsbd/issue/38436/452338
• Dündar, T. (2021). Emzirmeyi etkileyen faktörler. In: Özsoy S, editör. Emzirme ve Anne Sütü ile Beslemede Danışmanlık/Güncel Yaklaşımlar (1. baskı), Ankara: Türkiye Klinikleri. s. 59-65.
• Dündar, T., Özsoy, S., & Ateş, G. (2023). Annelerin toplumsal alanda emzirme ile ilgili görüş ve davranışları: Tanımlayıcı bir çalışma. Türkiye Klinikleri Journal of Health Sciences, 8(2), 267-74. http://dx.doi.org/10.5336/healthsci.2022-94967
• Ekşioğlu, A. (2016). Postpartum dönemde annelere verilen emzirme destek programının sadece anne sütü ile beslenme süresi üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi. [Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Esencan, T. Y., Karabulut, Ö., Yıldırım, A. D., Abbasoğlu, D. E., Külek, H., Şimşek, Ç. ve ark., (2018). Doğuma hazırlık eğitimi alan gebelerin doğum şekli, ilk emzirme zamanı ve ten tene temas tercihleri. Florence Nightingale Journal of Nursing, 26(1), 31-43. https://dergipark.org.tr/tr/pub/fnjn/issue/35751/387192
• Ghasemi, V., Simbar, M., Ghasemi, E., Ebadi, A., Kiani, Z., Keyghobad, F. M. ve ark., (2019). Predictor factors of breastfeeding attitude in Iranian breastfeeding mothers: A cross-sectional study. International Journal of Pediatrics-Mashhad, 7(3), 9103-9113. https://doi.org/10.22038/ijp.2018.35698.3117
• Gölbaşı, Z., Tuğut, N., Karataş, M., & Çetin, A. (2019). Kısa mesaj ve telefon aramaları ile desteklenen postpartum emzirme danışmanlığının ilk altı aydaki emzirme davranışına etkisi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (1), 33-41. http://journal.acibadem.edu.tr/tr/pub/issue/61323/914573
• Gönenli, S., Ayar Kocatürk, A., & Yeşilçiçek Çalık, K. (2019). Normal doğum yapan ilk annelerin erken doğum sonu emzirme dönemindeki başarıları ve özellikleri. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 28(3), 191-200. https://doi.org/10.17942/sted.448325
• Gözükara, F. (2014). Emzirmenin başarılmasında anahtar faktör: baba desteğinin sağlanması ve hemşirenin rolleri. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 11(3), 289-296. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hutfd/issue/42455/513018
• Gülenç, D. (2022). Primipar kadınların erken lohusalık sürecinde algıladıkları eş desteği ile emzirme özyeterliliği arasındaki ilişki [Yüksek Lisans Tezi]. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Güner, Ö., & Koruk, F. (2019). Şanlıurfa’da 0-6 aylık bebeklerin sadece anne sütü alma durumları ve etkileyen faktörler. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 6 (1), 111-116. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hutfd/issue/44085/479748
• Hancıoğlu Aytaç, S., & Yazıcı, S. (2020). Doğum sonu dönemde emzirmenin önemi ve geleneksel uygulamalar. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(1), 21-26. https://dergipark.org.tr/tr/pub/neufhsj/issue/55814/669445
• Huang, P., Ren, J., Liu, Y., Luo, B., & Zhao, X. (2017). Factors affecting breastfeeding adherence among Chinese mothers: A multicenter study. Medicine, 96(38), e7619. https://doi.org/10.1097/MD.0000000000007619 Işık, H., & Arça, G. (2019). Anne sütü ve emzirmeye ilişkin ebe ve hemşirenin rolü. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 1(3), 221-228. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sbuhemsirelik/issue/50916/605826
• Karaçam, Z., & Sağlık, M. (2018). Emzirme sorunları ve sorunlara ilişkin yapılan girişimler: Türkiye'de yapılan çalışmalara dayalı bir sistematik derleme. Türk Pediatri Arşivi, 53(3), 134-48. https://turkarchpediatr.org/Content/files/sayilar/33/TPA_53_3_134_148(1).pdf
• Keddem, S., Frasso, R., Dichter, M., & Hanlon, A. (2018). The association between pregnancy ıntention and breastfeeding. Journal of human lactation: Official journal of International Lactation Consultant Association, 34(1), 97–105. https://doi.org/10.1177/0890334417725032
• Kimani-Murage, E. W., Wekesah, F., Wanjohi, M., Kyobutungi, C., Ezeh, A. C., Musoke, R. N. ve ark., (2015). Factors affecting actualisation of the WHO breastfeeding recommendations in urban poor settings in Kenya. Maternal & Child Nutrition, 11(3), 314–332. https://doi.org/10.1111/mcn.12161
• Kumral, S. (2021). Doğum sonu dönemde algılanan eş desteği ve güvenlik hissinin kadınların emzirme öz yeterliliğine etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. İstinye Üniversitesi.
• Kurnaz, D., & Uyar Hazar, H. (2021). Erken postpartum dönemde annelerin emzirmeye ilişkin tutum ve başarılarını etkileyen faktörler. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 4(2), 76-86. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hbd/issue/64902/949301
• Metin, A., & Altınkaynak, S. (2020). Babaların sosyodemografik özelliklerinin eş desteği ve emzirme başarısına etkisi. Jaren, 6(1):109-16. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/379553/
• Ngo, L. T. H., Chou, H. F., Gau, M. L., & Liu, C. Y. (2019). Breastfeeding self-efficacy and related factors in postpartum Vietnamese women. Midwifery, 70, 84–91. https://doi.org/10.1016/j.midw.2018.12.014 Ogbo, F. A., Akombi, B. J., Ahmed, K. Y., Rwabilimbo, A. G., Ogbo, A. O., Uwaibi, N. E. ve ark., (2020). Breastfeeding in the Community-How Can Partners/Fathers Help? A Systematic Review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(2), 413. https://doi.org/10.3390/ijerph17020413 Özkara, H., Fidancı, B. E., Yıldız, D., & Kaymakamgil, Ç. (2016). Emzirme danışmanlığı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(6). 551. https://openurl.ebsco.com/EPDB%3Agcd%3A12%3A6666332/detailv2?sid=ebsco%3Aplink%3Ascholar&id=ebsco%3Agcd%3A119004094&crl=c
• Rujumba, J., Ndeezi, G., Nankabirwa, V., Kwagala, M., Mukochi, M., Diallo, A. H. ve ark.,(2020). "If I have money, I cannot allow my baby to breastfeed only …" barriers and facilitators to scale-up of peer counselling for exclusive breastfeeding in Uganda. International Breastfeeding Journal, 15(1), 43. https://doi.org/10.1186/s13006-020-00287-8
• Sarı, E., Tandoğan, Ö., Güngör Satılmış, İ., Yılmaz, N. (2023). Emzirme ile ilgili annelerin geleneksel uygulamaları: İstanbul ve Van örneklemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 16(2), 141-155. https://doi.org/10.46483/deuhfed.936295
• Shafaei, F. S., Mirghafourvand, M., & Havizari, S. (2020). The effect of prenatal counseling on breastfeeding self-efficacy and frequency of breastfeeding problems in mothers with previous unsuccessful breastfeeding: A randomized controlled clinical trial. BMC Women's Health, 20(1), 94. https://doi.org/10.1186/s12905-020-00947-1
• Sheehan, A., Gribble, K., & Schmied, V. (2019). It's okay to breastfeed in public but…. International Breastfeeding Journal, 14, 24. https://doi.org/10.1186/s13006-019-0216-y
• Şatır, G., Çelik, M., & Kemhacıoğlu, M. (2017). Emzirme döneminde olan annelerin bebek besleme alışkanlıkları ve bunları etkileyen faktörler. Medical Journal of Süleyman Demirel University, 24(3), 60-66. https://doi.org/10.17343/sdutfd.277492
• Tang, K., Wang, H., Tan, S. H., Xin, T., Qu, X., Tang, T. ve ark., (2019). Association between maternal education and breast feeding practices in China: A population-based cross-sectional study. BMJ Open, 9(8), e028485. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2018-028485 Tiryaki, Ö., & Altınkaynak, S. (2021). Emzirme danışmanlığında hemşirenin rolü. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 30(3). 218-24. https://doi.org/10.17942/sted.627192
• Türk Neonatoloji Derneği (2024). Hakkımızda. https://neonatology.org.tr/hakkimizda . Erişim tarihi:16.05.24
• Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA) (2018). http://www.sck.gov.tr/wp-content/uploads/2020/08/TNSA2018_ana_Rapor.pdf , Erişim tarihi:07.04.2024
• Uğurlu, E. S., Çakal, M. M., & Avşar, A. (2017). Annelerin 0-1 yaş arası bebeklerinde emzik kullanma durumları. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (1), 10-15. http://journal.acibadem.edu.tr/tr/pub/issue/61315/914459
• Uludasdemir, D., & Kaya, S. P. (2023). Kadınların Kamusal Alanda Emzirmesinin Önündeki Engeller: Literatür İncelemesi. Türkiye Sağlık Araştırmaları Dergisi, 4(2), 22-32. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tjhr/issue/79469/1234661
• United Nations. International Children's Emergenc Fund (UNICEF) (2023). Breastfeeding. https://data.unicef.org/topic/nutrition/breastfeeding / Erişim tarihi:07.04.2024
• United Nations. International Children's Emergenc Fund Türkiye (2017)., Tüm dünyada bebekler ve anneler emzirmeye yatırım yapılmamasının olumsuz sonuçlarına maruz kalıyor. https://www.unicef.org/turkiye/bas%C4%B1n-b%C3%BCltenleri/t%C3%BCm-d%C3%BCnyada-bebekler-ve-anneler-emzirmeye-yat%C4%B1r%C4%B1m-yap%C4%B1lmamas%C4%B1n%C4%B1n-olumsuz#:~:text=194%20%C3%BClkeyi%20de%C4%9Ferlendiren%20K%C3%BCresel%20Emzirme,23%20%C3%BClke%20bulundu%C4%9Funu%20tespit%20etmi%C5%9Ftir. Erişim tarihi:07.04.2024
• United Nations. International Children's Emergenc Fund Türkiye (2019)., UNICEF: Aile dostu politikaların anne sütüyle besleme oranlarını tüm dünyada artırma açısından önemi. https://www.unicef.org/turkiye/bas%C4%B1n-b%C3%BCltenleri/unicef-aile-dostu-politikalar%C4%B1n-anne-s%C3%BCt%C3%BCyle-besleme-oranlar%C4%B1n%C4%B1-t%C3%BCm-d%C3%BCnyada Erişim tarihi:13.04.24
• Uysal, G., Beydağ, K. D., & Düzkaya, D. S. (2019). 0-12 aylık bebeği olan ebeveynlerin bebek bakımına ilişkin geleneksel uygulamaları. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (2), 211-217. http://journal.acibadem.edu.tr/tr/pub/issue/61324/914663
• Varışoğlu, Y., & Satılmış, İ. G. (2019). Preterm doğumlarda anne sütü ve anne sütünü artirmaya yönelik alternatif yöntemler. İzmir Democracy University Health Sciences Journal, 2(2), 99-113. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iduhes/issue/49153/572346
• World Health Organization (2023). Infant and young child feeding. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/infant-and-young-child-feeding Erişim tarihi:07.04.2024
• World Health Organization (2024). Breastfeeding. https://www.who.int/health-topics/breastfeeding#tab=tab_3 Erişim tarihi:07.04.2024
• World Health Organization (2024). Newborn mortality. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/newborn-mortality Erişim tarihi:07.04.2024
• World Health Organization (2024). Nutrition and Food Safety. https://www.who.int/teams/nutrition-and-food-safety/food-and-nutrition-actions-in-health-systems/netcode Erişim tarihi:07.04.2024
• Yaman, S., & Balcı, E. (2019). Anne sütünü artıran geleneksel uygulamalar. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 6(4), 230-236. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sagakaderg/issue/51048/605619
• Yeşil, Y. (2020). Erken postpartum dönemde ebeveynlere verilen emzirme eğitiminin paternal emzirme özyeterlik ve doğum sonu sonuçlara etkisi. [Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=v8OtPDifwkkmqNU3ycsU1w&no=3LdtbH2rlfpjdJTB5J-Nag
• Yeşilçiçek Çalık, K., Coşar Çetin, F., & Erkaya, R. (2017). Annelerin emzirme konusunda uygulamaları ve etkileyen faktörler. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 80-91. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gumussagbil/issue/31206/361842
• Yılmaz, G. (2019). 0-24 aylık bebeklerin beslenme şekillerinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(4), 343-352. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gumussagbil/issue/50658/466621