İran'da Neoliberalizm ve Sınıf Formasyonu

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 87, 45 - 68, 15.05.2025

Kayhan Valadbaygi Çevirmen: Ş. Furkan Ege

Öz

İran’da devrim sonrası dönemin devletini açıklamaya girişen çoğu yaklaşım, 1979 devriminin istisnacı anlayışı ve/ya rantçı devlet teorisinin temel politik ve ekonomik ibrelerine yaslanarak, ulusal alana odaklanmakta ve bütünleyici birlik olarak kapitalizmi önemsizleştirmektedirler. Bunların aksine bu makale, devleti, sermaye birikim sürecindeki rekabetin ürettiği toplumsal ilişkilerin bir yansıması olan, bir dizi kurumsal biçimler olarak tanımlamakta ve bu ulusal toplumsal ilişkilerin küresel toplumsal ilişkilerle etkileşimler yoluyla oluşturulduğunu tartışmaktadır. Bağlantılı şekilde, İran devletinin 1980’lerin sonundan beri belirgin kurumsal yeniden örgütlenmesini belgeleyerek, bu dönüşümün, devletin sınıfsal tabanındaki yeniden yapılanmanın bir sonucu olduğunu ileri sürmektedir. Makale ayrıca, bu sınıfsal yeniden yapılanmanın İran’ın—küresel ve yerel dinamiklerin etkileşiminin bir sonucu olarak şekillenen—neoliberalleşme süreciyle içsel olarak ilişkili olduğunu iddia etmektedir.

Anahtar Kelimeler

neoliberalizm, bütünlük/içsel ilişkiler, sermaye fraksiyonları, İran devleti, kurumlar, sivil toplum örgütleri