Coğrafya Öğretim Programları Üzerine Bibliyometrik Çalışma

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 3, 14 - 36, 23.12.2025

Adem Sezer , Yusuf İnel

Öz

Bu çalışmanın amacı, coğrafya öğretim programlarına yönelik bilimsel yayınların genel eğilimlerini, etkili aktörlerini ve tematik yönelimlerini incelemektir. Amaca uygun olarak Web of Science ve Scopus veritabanlarında “geography curriculum”, “geography education”, “geography teaching program” ve “teaching geography” anahtar kelimeleri kullanılarak ilgili veri tabanlarında taramalar yapılmıştır. Yapılan tarama sonucunda, 1980–2025 yılları arasında yayımlanmış 446 makale incelenmiştir. Veriler, Bibliometrix R paketi ve Biblioshiny arayüzü aracılığıyla analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, coğrafya öğretim programları üzerine yapılan çalışmalar son 20 yılda belirgin bir artış göstermiştir. Yıllık büyüme oranı %5.36 olup, çalışmalarda ortalama 2.21 ortak yazarla birlikte işbirliği odaklı bir yapı olduğu gözlenmiştir. En üretken yazar Morgan J. olurken, en çok atıf alan yayın Healey’nin 2005 tarihli çalışmasıdır. Anahtar kelime analizinde "curriculum", "geography", "education", "fieldwork" gibi temalar öne çıkmıştır. Ayrıca, ülke işbirliği analizinde Birleşik Krallık ve ABD öncü ülkeler olarak belirlenmiştir. Coğrafya öğretim programlarına dair yapılan çalışmaların tematik çeşitliliği artarken, öğretmen eğitimi, ölçme değerlendirme ve bölgesel coğrafya gibi konuların hâlâ yeterince çalışılmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

“Coğrafya Öğretim Programları” , “Bibliyometrik Analiz” , “R-Stüdyo” , “Web of Science” , “Scopus”.

Kaynakça

• Aksoy, B., Bozdoğan, K., & Sönmez, Ö. F. (2021). An Evaluation of the publications in the field of geography education: Bibliometric analysis based on the web of science database. Review of International Geographical Education Online, 11(2), 540-557. https://doi.org/10.33403/rigeo.724741
• Aladağ, C. (2018). Türkiye ve Türkmenistan coğrafya öğretim programlarının karşılaştırılması. Turkish Studies Educational Sciences, 13(19), 77-99.
• Aladağ, C., Tapur, T., & Kaya, B. (2024). Türkiye ve Kazakistan coğrafya öğretim programlarının karşılaştırılması. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 51, 1-25. http://dx.doi.org/10.32003/igge.1394173
• Aria, M., & Cuccurullo, C. (2017). Bibliometrix: An R-tool for comprehensive science mapping analysis. Journal of Informetrics, 11(4), 959–975. https://doi.org/10.1016/j.joi.2017.08.007
• Ayas, C., Miller, S.L., Smıth, W.R, & Tyson, C.A. (2010). A general look at the history of geography education in the United States. International Online Journal of Educational Sciences, 2(1), 110- 132.
• Azizoğlu, F. & Terzi̇, B. (2024). The research topics on health equality, nursing and ethics: a bibliometric analysis study. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics-Law and History, 32(2), 87-98. https://doi.org/10.5336/mdethic.2023-100296
• Bazilova, A., Kaimuldinova, K., Shakirova, N., Abdimanapov, B., Aliaskarov, D., & Satybaldieva, A. (2025). Implementation of esd in school geography: Bibliometric analysis of 2015-2024 publications in scientific databases. EURASIA Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 21(4), em2614.
• Beyoğlu, D., & Hursen, C. (2023). The use of technology in geography education research: A bibliometric analysis. International Journal of Emerging Technologies in Learning, 18(11).
• Bilgili, M. (2011). Fransa’da ilk ve orta dereceli okullarda coğrafya eğitim ve öğretiminin müfredat, metot ve araç-gereçler açısından değerlendirilmesi (Doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı Coğrafya Öğretmenliği Bilim Dalı, İstanbul.
• Çifçi, T., & Yücel, A. (2022). İngiltere’de coğrafya eğitimi. Sivas Cumhuriyet University Educational Sciences Institute Journal, 1(2), 130-146.
• Demiralp, N. & Karaca, S. (2024). Cumhuriyet dönemi coğrafya dersi öğretim programıyla ilgili çalışmaların incelenmesi. Journal of History School, 68, 1 26.
• Donthu, N., Kumar, S., & Pattnaik, D. (2020). Forty-five years of Journal of Business research: A bibliometric analysis. Journal of business research, 109, 1-14.
• Gazali, N., Alficandra, Perdima, F. E. ., Makorohim, M. F. ., Rahmadani, A. ., & Bangun, S. Y. (2023). Curriculum and Physical Education: Bibliometric analysis using the Scopus database. Pegem Journal of Education and Instruction, 13(3), 84–93. https://doi.org/10.47750/pegegog.13.03.10
• Huang, X., Ali, N. M., & Sahrani, S. (2024). Evolution and future of serious game technology for older adults. Information, 15(7), 385. https://doi.org/10.3390/info15070385.
• Kahraman, M. (2022). İstanbul üniversitesi coğrafya dergisi’nin bibliyometrik analizi. Coğrafya Dergisi, 44, 207-218. https://doi.org/10.26650/JGEOG2022-1057635
• Kaya, M. F. (2011). Türkiye ve Almanya’daki coğrafya öğretim programlarının karşılaştırılması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(1),57-78.
• Liu, Z., Yin, Y., Liu, W., & Dunford, M. (2015). Visualizing the intellectual structure and evolution of innovation systems research: A bibliometric analysis. Scientometrics. 103, 135–158.
• Mezquita, B., Alfonso‐Arias, C., Martínez‐Jaimez, P., & Borrego, Ã. (2024). The use of bibliometrics in nursing science: Topics, data sources and contributions to research and practice. Nursing Open, 11(9). https://doi.org/10.1002/nop2.70036.
• Morote Seguido, A.F. (2020). La investigación sobre manuales escolares de geografía españoles: Análisis bibliométrico (1980-2019). Anales de Geografía de la Universidad Complutense 40(2), 467-497.
• Naganthran, A., Verasoundarapandian, G., Khalid, F., Masarudin, M., Zulkharnain, A., Nawawi, N. & Ahmad, S. (2022). Synthesis, characterization and biomedical application of silver nanoparticles. Materials, 15(2), 427. https://doi.org/10.3390/ma15020427.
• Ninkov, A., Frank, J., & Maggio, L. (2021). Bibliometrics: methods for studying academic publishing. Perspectives on Medical Education, 11(3), 173-176. https://doi.org/10.1007/s40037-021-00695-4
• Okaiyeto, K., Ekundayo, T., & Okoh, A. (2020). Global research trends on bioflocculant potentials in wastewater remediation from 1990 to 2019 using a bibliometric approach. Letters in Applied Microbiology, 71(6), 567-579. https://doi.org/10.1111/lam.13361.
• Özçelik, D. A. (2014). Eğitim programları ve öğretim (Vol. 3). Ankara, TÜRKİYE: Pegem Akademi Yayınları.
• Radha, L. & Arumugam, J. (2021). The research output of bibliometrics using bibliometrix r package and vos viewer. Shanlax International Journal of Arts Science and Humanities, 9(2), 44-49. https://doi.org/10.34293/sijash.v9i2.4197.
• Rufaida, Z. & Nandiyanto, A. (2022). Bibliometric analysis of aluminium oxide nanoparticle in biomedical applications. Advance Sustainable Science Engineering and Technology, 4(2), 0220203. https://doi.org/10.26877/asset.v4i2.13336.
• Sezer, A. (2023). Türkiye’de coğrafya algısı: Fenomonolojik çalışmaların betimsel analizi. VI. Uluslararası Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi Bildiriler Kitabı, 509-518.
• Sormaz, M. (2019). İsveç’te coğrafya eğitim öğretiminin müfredat, metot ve araç-gereç açısından değerlendirmesi (Doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı Coğrafya Öğretmenliği Bilim Dalı, İstanbul.
• Sukma, S., Hakim, P., & Awal, S. (2025). Bibliometric analysis of curriculum publications indexed in Scopus: Trends and future research directions. International Journal of Education in Mathematics, Science, and Technology (IJEMST), 13(2), 260-274. https://doi.org/10.46328/ijemst.4864.
• Şimşek, E. K., & Kalıpçı, M. B. (2023). A bibliometric study on higher tourism education and curriculum. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 33, 100442.
• Tamur, M., Wijaya, T., Nurjaman, A., Siagian, M., & Perbowo, K. (2023). Ethnomathematical studies in the scopus database between 2010-2022: a bibliometric review.. https://doi.org/10.4108/eai.21-10-2022.2329666.
• Tümertekin, E. & Özgüç, N. (2015). Beşeri coğrafya insan kültür mekan (15. Baskı). İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Wang, R., Weng, L.-M., Peng, M.-S., & Wang, X.-Q. (2020). Exercise for low back pain: A bibliometric analysis of global research from 1980 to 2018. Journal of Rehabilitation Medicine, 52(4), 1–11. https://doi.org/10.2340/16501977-2674.
• Yiğit Özüdoğru, H. (2024). Cumhuriyet dönemi coğrafya dersi öğretim programları (1924-2024). Sosyal İstanbul Bilimler Dergisi, https://doi:10.46928/iticusbe.1477944.