Akademik Yazmada Kullanılabilecek Yapay Zekâ Araçlarının Sınıflandırılması

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 2, 76 - 97, 13.06.2025

Pelin Güler , Simge Gülşenoğlu , Murat Sayılır

Öz

Bu araştırmanın amacı akademik yazma süreçlerinde çeşitli amaçlara yönelik kullanılabilecek yapay zekâ araçlarının incelenmesidir. Araştırma nitel araştırma deseniyle yapılmış olup veri toplama doküman analizi yöntemi ile; veri çözümleme ise betimsel analiz ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında öncelikle yapay zekânın günümüze kadar geçirdiği evrimden kısaca bahsedilerek akademik yazma süreçlerine dahil olabilecek yapay zekâ araçları ve uygulamaları listelenmiş, araştırmacılara yarar sağlayacak nitelikleri sıralanmıştır. Alanyazında yapay zekâ araçlarının farklı araştırmacılar tarafından çeşitli şekilde sınıflandırıldığı görülmektedir. Bu çalışmada, alanyazında var olan sınıflamalardan yola çıkılarak yeni bir sınıflandırmaya gidilmiş ve söz konusu araçlar (1) yazım ve dilbilgisi araçları, (2) alanyazın tarama araçları, (3) belge okuma ve anlama araçları, (4) zaman yönetimi ve verimlilik araçları, (5) atıf düzenleme araçları, (6) görsel oluşturma araçları, (7) veri toplama ve çözümleme araçları, (8) benzerlik belirleme araçları, (9) birlikte çalışma araçları, (10) çeviri araçları olmak üzere toplam on başlık altında incelenmiştir. Akademik yazma sürecinde bilim insanlarına etkili kullanımında oldukça yarar sağlayacak yapay zekâ araçlarının kullanım yöntemleri konusunda süregelen çeşitli tartışmalar, soru işaretleri ve çekinceler mevcuttur. Bu tartışmalar da dikkate alınmış ve yapay zekanın etik boyutundan da bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akademik Yazma , Yapay Zekâ , Yapay Zekâ Araçlarının Sınıflandırılması

Kaynakça

• Acar, O. (2020). Yapay zekâ: Fırsat mı, yoksa tehdit mi? Kriter Yayınevi.
• Arslan, K. (2020). Eğitimde yapay zekâ ve uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11, 71–80.
• Başaran, R. ve Özenç, Y. Y. (2024). Bilimsel araştırma sürecinde yapay zekâ araçlarının kullanımı. Uluslararası Eğitimde Mükemmellik Arayışı Dergisi (UEMAD), 4(1), 35–53.
• Bu, Q. (2022). Ethical risks in integrating artificial intelligence into education and potential countermeasures. Science Insights, 41(1), 561.
• Coşkun, F. ve Gülleroğlu, H. D. (2021). Yapay zekânın tarih içindeki gelişimi ve eğitimde kullanılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 54(2), 947–966.
• Çetin, M. ve Aktaş, A. (2021). Yapay zekâ ve eğitimde gelecek senaryoları. OPUS International Journal of Society Researches, 18(Eğitim Bilimleri Özel Sayısı), 4225-4268.
• Darı, A. B. ve Koçyiğit, A. (2024). Yapay zekâ ve etik: Yeni medyanın dönüşümünde sorumluluk ve sınırlar. İletişim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 4(2), 246–261.
• Demir, O. (2019). Sürdürülebilir kalkınma için yapay zekâ. Doğu Kitabevi.
• Doruköz, K. D. ve Uslu, B. (2023). Yapay zekânın iş hayatındaki yeri: Avantajlar, dezavantajlar ve politikalar. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(CEEİK 2023 Özel Sayısı), 45–62.
• Efe, A. (2021). Yapay zekâ risklerinin etik yönünden değerlendirilmesi. Bilgi ve İletişim Teknolojileri Dergisi, 3(1), 1–24. Gao, C. A., Howard, F. M., Markov, N. S., Dyer, E. C., Ramesh, S., Luo, Y. ve Pearson, A. T. (2022). Comparing scientific abstracts generated by ChatGPT to original abstracts using an artificial intelligence output detector, plagiarism detector, and blinded human reviewers. bioRxiv. https://doi.org/10.1101/2022.12.23.521610
• Gordijn, B. ve Have, H. T. (2023). ChatGPT: Evolution or revolution? Medicine, Health Care and Philosophy, 26(1), 1–2. https://doi.org/10.1007/s11019-023-10136-0
• Güzel, Ş., Akman Dömbekci, H. ve Eren, F. (2022). Yapay zekânın sağlık alanında kullanımı: Nitel bir araştırma. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(4), 509–519.
• İşler, B. ve Kılıç, M. (2021). Eğitimde yapay zekâ kullanımı ve gelişimi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 5(1), 1-11.
• Mutlu, E. (2025). Yaratıcılığın sınırları: Yapay zekâ yaratıcılığına bir bakış. Moment Dergi, 11(2), 422–446.
• Öztürk Dilek, G. (2019). Yapay zekânın etik gerçekliği. Ankara Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 47–59.
• Taşçı, G. ve Çelebi, M. (2020). Eğitimde yeni bir paradigma: Yükseköğretimde yapay zekâ. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(29), 2346-2370.
• Turan, T., Turan, G. ve Küçüksille, E. (2022). Yapay zekâ etiği: Toplum üzerine etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13(2), 292–299.
• Uyan, U. (2023). Yapay zekânın bilimsel yayın amaçlı kullanımına ilişkin etik kaygılar: Sistematik bir yazın incelemesi. İş Ahlakı Dergisi, 16(2), 173–199.
• Ünal, A. ve Kılınç, İ. (2024). Üretken yapay zekâların iş dünyası üzerine etkilerine ilişkin erken dönem bir değerlendirme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 23(90), 776–797.
• Yükseköğretim Kurulu [YÖK]. (2024). Üretken yapay zekâ kullanımına dair etik rehber