AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ’NİN GAYGUSUZ KARARI: MÜLKİYET HAKKININ GENİŞ YORUMU VE AYRIMCILIK YASAĞI

Yıl 2014, Cilt: XVIII Sayı: 1-2, 159 - 189, 01.06.2014

Murat Erdoğan

Öz

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde yer alan haklar kısa ve çerçeve niteliktedir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin de kurulduğu günden bu yana görevi, bu hakların kapsamını belirlemek olmuştur. Gaygusuz kararı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin insan hakları yorumu konusunda en önemli kararlarından biridir. Son derece mütevazı olmasına rağmen bu karar, mülkiyet hakkı ve ayrımcılık yasağının yorumlanması konusunda Mahkeme içtihadını belirleyici bir rol oynamıştır. Kararda özellikle mülkiyet hakkını geniş yorumlayan Mahkeme, bu yorumuyla insan haklarının yorumunda ilerici bir yaklaşım benimsemiştir. Kararda ayrımcılık yasağına ilişkin yapılan yorum ise Avrupa’da yaşayan göçmenlere, hakları konusunda umut vermiştir. Buna karşılık Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, ayrımcılık yasağı konusunda sonraki kararlarında bu ilerici içtihadını devam ettirmeyi başaramamıştır. Böylece Gaygusuz kararı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin mülkiyet hakkı ve ayrımcılık yasağı konusundaki içtihadını belirleyen en önemli kararlardan biri olmuştur

Anahtar Kelimeler

Gaygusuz Kararı, Genişletici Yorum, Bütüncül İnsan Hakları Yaklaşımı, Mülkiyet Hakkı, Ayrımcılık Yasağı

EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS’ GAYGUSUZ DECISION: WIDE INTERPRETATION OF RIGHT TO PROPERTY AND PROHIBITION OF DISCRIMINATION

Öz

Rights that indicated in European Convention on Human Rights are short and frame. The task of European Court of Human Rights, since the day of its establishment, had become determining the scope of that rights. Gaygusuz decision is one of the most important decisions on human rights interpretation. Despite being so discreet, this decision plays a determinant role on Court’s jurispuridence regarding interpretation of right to property and prohibition of discrimination. The Court, interpreting especially right to property in the decision, has adopted a progressive with this interpretation. Also the interpretation that had been made regarding prohibition of discrimination in the decision gave hope to the migrants who live in Europe. However, European Court of Human Rights has failed to maintain this progressive jurisprudence on prohibition of discrimination. Thus, Gaygusuz decision has become one of the most important decisions which determined European Court of Human Rights’ jurisprudence on right to property and prohibition of discrimination

Anahtar Kelimeler

Gaygusuz Decision, Wide Interpretation, Integrated Human Rights Approach, Right to Property, Prohibition of Discrimination.

Kaynakça

• ALLEN, Tom; “The Autonomous Meaning of “Possesions” under the ECHR”, Modern Studies in Property Law içinde, (ed: Elizabeth Cooke), Cilt: 2, Hart Publishing, Portland, 2003, s. 55-78.
• ANAYURT, Ömer; Avrupa İnsan Hakları Hukukunda Kişisel Başvuru Yolu, Seçkin Yayınları, Ankara, 2004.
• ARNARDOTTIR, Oddny Mjöll; Equality and Non-Discrimination under the European Convention on Human Rights, Kluwer Law International, Lahey, 2003.
• BOUCKAERT, Steven; D’HONDT, Sarah; “The Growing Impact of Human Rights Standards on the Socio-Economic Status of Undocumented Migrants in Belgium: A Few Illustrations”, Social, Economic And Cultural Rights: An Appraisal of Current European and International Developments içinde (eds. Peter van der AUEWERAERT, Tom DE PELSMAEKER, Jeremy SARKIN, Johan Vande LANOTTE), Maklu, Antwerpen, 2002, s. 289-314.
• BOYAR, Oya; “Mülkiyet Hakkı”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme içinde, (ed: Sibel İNCEOĞLU), Beta Yayınevi, 2. Baskı, İstanbul, 2013, s.495-532.
• ÇALIŞKAN, Ahmet Ziya; “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Eğitim ve Öğrenim Hakkı”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 3-4, 2007, s. 295-314.
• DEMBOUR, Marie-Benedicte; “Gaygusuz Revisited: The Limits of the European Court of Human Rights’ Equality Agenda”, Human Rights Law Review, Oxford Journals, Cilt: 12, Sayı: 4, 2012, s. 689-721.
• DEMBOUR, Marie-Benedicte; When Humans Become Migrants: Study of the European Court of Human Rights with an İnter-American Counterpoint, Oxford University Press, Oxford, 2015.
• DİNÇ, Güney; “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Mülkiyet Hakkı”, TBB Dergisi, sayı 51, 2004.
• ETGÜ, Mehmet Akif; Kamu Hukukunda Mülkiyet Hakkı ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Mülkiyet Hakkına Bakışı, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2009.
• GEDİK, Ömer; Anayasa Mahkemesi Kararlarının Yorum Yöntemleri Açısından İncelenmesi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2013.
• GEMALMAZ, Burak; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Mülkiyet Hakkı, Beta Yayınları, İstanbul, 2009.
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref; GÖLCÜKLÜ, Feyyaz; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İnceleme ve Yargılama Yöntemi, Turhan Kitabevi, Ankara, 2007, s. 377.
• GRGİC, Aida; v.d., Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Mülkiyet Hakkı: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Ek Protokollerinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz Kitap, Avrupa Konseyi, İnsan Hakları El Kitapları Numara 10, Belçika, 2007.
• GÜL, İdil Işıl, KARAN, Ulaş; Ayrımcılık Yasağı (ed.: YEŞİLADALI, Burcu, AYATA, Gökçiçek), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Şubat 2011.
• KALABALIK, Halil: İnsan Hakları Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2011.
• KAPUY, Klaus; “Social Security and the European Convention on Human Rights: How An Odd Couple Has Become Presentable”, European Journal of Social Security, Cilt: 9, Sayı: 3, 2007, s. 221-241. KOCH, Ida Elizabeth; “A Right to Social Case Benefits under the European Convention on Human Rights?”, The Paper Presented to The Danish Institute for Human Rights, Tarihsiz, http://camlaw.rutgers.edu/statecon/ workshop11greece07/workshop13/Koch.pdf, Erişim Tarihi: 10.06.2015.
• KOÇAK, Mustafa; Çok Kültürlülük Açısından Dil Hakları, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2010.
• KORKUT, Levent; Ayrımcılık Karşıtı Hukuk, İnsan Hakları Gündemi Derneği, Birinci Baskı, Ankara, Şubat, 2009.
• METİN, Yüksel, Anayasanın Yorumlanması, Asil Yayın Dağıtım, Ankara, 2008.
• ODER, Bertil Emrah; Anayasa Yargısında Yorum Yöntemleri, Beta Yayınevi, İstanbul, 2010.
• ÖZDEK, Yasemin; Avrupa İnsan Hakları Hukuku ve Türkiye, TODAİE Yayın, Birinci Baskı, Mart 2004.
• PENNINGS, Frans; “The Potential Consequences of Gaygusuz Judgment”, European Journal of Social Security, Cilt: 1, Sayı: 2, 1999, s. 181-202.
• SARI, H. Gürbüz, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Ek 1. Protokole Göre Malvarlığı Haklarının Korunması, İstanbul, Beta, Nisan 2006.
• SCHOUKENS, Paul; “The Right to Acces Health Care: Health Care According to International and European Social Security Law Instruments”, International Health Law: Solidarity and Justice in Health Care içinde (ed: A. P. Den EXTER), Maklu, Apeldoorn-Antwerpen, 2008, s. 17-49.
• VONK, G., J.; “Social Security and Property: Gaygusuz and After”, University of Groningen, 2012, https://www.rug.nl/research/portal/files/14631853/2000_Social_security_an d_property.pdf. Erişim Tarihi: 10.06.2015.
• YILMAZ, Mehmet Şerif; İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’nin Yorum Yöntemleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2010.
• Airey v. İrlanda, 09. 09. 1979, Başvuru No: 6289/73, http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-57420# {"itemid":["001-57420"]}, Erişim Tarihi: 12.07.2014.
• Bah v. Birleşik Krallık, Başvuru No: 56328/07, 27.09.2011, http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-106448# {"itemid":["001-106448"]}, Erişim Tarihi: 12.07.2014.
• Camp ve Bourimi v. Hollanda, Başvuru No. 28369/95, 03.10.2000, http://www.humanrights.is/the-human-rights-project/humanrightscase sandmaterials/cases/regionalcases/european courtofhumanrights/nr/468, Erişim Tarihi: 12.07.2014.
• Gaygusuz v. Avusturya, Başvuru No, 17371/90, 16.09.1996, http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-58060# {"itemid":["001-58060"]}, Erişim Tarihi: 12.07.2014.
• Koua Poirrez v. Fransa, Başvuru No: 40892/98, 30.09.2003, http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-61317# {"itemid":["001-61317"]}, Erişim Tarihi: 12.07.2014.
• Öneryıldız v. Türkiye, Başvuru No. 48939/99, 30.11.2004, para. 89-90, http://www.yargitay.gov.tr/aihm/upload/48939-99.pdf, Erişim Tarihi: 13.06.2015.
• Ponomaryovi v. Bulgaristan, Başvuru No: 5335/05, 21.06.2011, http:// hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-105295# {"itemid":["001-105295"]}, Erişim Tarihi: 12.07.2014.
• Stec ve Diğerleri v. Birleşik Krallık, Kabul edilebilirlik kararı; 6 Temmuz 2005, http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-70087#{"itemid":["001-70087"]}, Erişim Tarihi: 12.07.2014.
• Stec ve Diğerleri v. Birleşik Krallık, Başvuru No: 65731/01 ve 65900/01, 12.04.2006, para. 48, http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search .aspx?i=001-73198#{"itemid":["001-73198"]}, Erişim Tarihi: 12.07.2014.
• Stigson v. İsveç, Başvuru No: 12264/86, Kabul edilebilirlik kararı 13 Temmuz 1988.
• Ünal Tekeli v. Türkiye, Başvuru No: 29865/96, 16.11.2004, http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-67482# {"itemid":["001-67482"]}, Erişim Tarihi: 12.07.2014.
• Van der Mussele v. Belçika, Başvuru No. 8919/80, 23. 11. 1983, http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-57591# {"itemid":["001-57591"]}, Erişim Tarihi: 12.07.2014.
• Willis v. Birleşik Krallık, Başvuru No: 36042/97, 11.06.2002, http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-60499# {"itemid":["001-60499"]}, Erişim Tarihi: 12.07.2014.