THE IMPORTANCE OF 1909 CONSTITUTION CHANGES IN TERMS OF IMPROVEMENT OF THE FUNDAMENTAL RIGHTS AND FREEDOMS IN TURKEY

Yıl 2008, Cilt: XII Sayı: 1-2, 1 - 15, 01.06.2008

Nihat Bulut

Öz

TÜRKİYE'DE TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN GELİŞİMİ AÇISINDAN 1909 ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNİN ÖNEMİ

Öz

Türkiye’de, genellikle, demokrasi denince akla 1950 seçimleri; insan haklarından söz edilince ise 1961 Anayasası gelir. Kuşkusuz demokrasi süreci bakımından 1950 seçimleri ve insan haklarının hayata geçirilmesi açısından 1961 Anayasasının önemi çok büyüktür. Ancak söz konusu tarihler ve bu tarihlerde yaşanan gelişmelerin derin bir tarihsel birikimin ürünü olduğunu unutmamak gerekir. Bu bağlamda Türkiye’de demokrasinin kurulması ve insan haklarının işlerlik kazanmasında, Osmanlı birikiminin ve Cumhuriyetin ilk dönemlerinde yaşanan deneyimlerin payı inkar edilemez. Konuya Osmanlı dönemi açısından bakıldığında, yeni Türk Devletinin demokrasi ve insan hakları bakımından aldığı biçimin, Osmanlı dönemdeki kazanımlar üzerine kurulu olduğu görülür. Bu noktada hemen ifade etmek gerekir ki, Osmanlı deneyiminin bu anlamda zirve noktasını 1909 Anayasası oluşturmaktadır.
Çalışmada, önce, kısa bir biçimde, başlangıçtan II. Meşrutiyete kadarki süreç içinde Osmanlı birikimi ele alınacak ve ardından bu birikim içerisinde 1909 Anayasasının yeri tespit edilecektir. Önemle belirtmek gerekir ki, çalışmadaki değerlendirmeler, daha ziyade hukuki metinler üzerinden yapılacak, bu metinleri ortaya çıkaran sosyo-ekonomik ve düşünsel nedenler ele alınmayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çağdaş anayasacılık, meşruti monarşi, egemenlik, iktidar

Kaynakça

• AKAD, Mehmet/VURAL DİNÇKOL, Bihterin; Genel Kamu Hukuku, Der Y., İstanbul, 2006.
• ATEŞ, Toktamış; Osmanlı Toplumunun Siyasal Yapısı, Ümit Y., Ankara, 1994.
• ÇAVDAR, Tevfik; Türk Demokrasi Tarihi, 1839-1950, İmge Y., Ankara, 1995.
• OKANDAN, Recai Galip; Amme Hukukumuzun Anahatları, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1971.
• SAVCI, Bahri “Türkiye’de Anayasa Hareketleri ve Şimdiki Anayasa”, Kanun-u Esasi’nin 100. Yılı Armağanı, Sevinç Matbaası, Ankara, 1978.