HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERİNDE SINIRIN AŞILMASI (TCK. M. 27)

Yıl 2007, Cilt: XI Sayı: 1-2, 39 - 53, 01.06.2007

Mahmut Koca İlhan Üzülmez

Öz

Suçun kanuni tarifine uygun bir fiil işlenmiş olmasına rağmen, böyle bir fiilin işlenmesine izin veren bir hukuk normunun bulunması halinde, işlenen fiilin hukuka aykırı olduğundan söz edilemez. Hukuk düzeni tarafından bir fiilin işlenmesine müsaade eden ve dolayısıyla fiilin hukuka aykırılığını ortadan kaldıran bu sebeplere, hukuka uygunluk sebepleri denilmektedir. Ancak somut bir fiilin işlenmesiyle ilgili olarak, kişi, hukuk düzeninin kendisine verdiği bu iznin sınırını aşmış olabilir. Hukuka uygunluk sebeplerinde sınırın aşılması halinde, aşan kısım bakımından failin hangi esaslar çerçevesinde cezai sorumluluk taşıyacağı bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. İfade edelim ki, bu sorunun çözümüne ilişkin olarak, 765 sayılı Türk Ceza Kanununun (TCK.) 50. maddesinde bir hükme yer verilmiş olmakla birlikte, bu maddede sadece sınırın aşılması halinde cezanın ne şekilde indirileceği belirtilmiş ve fakat sınırın ne şekilde aşılacağı hususunda bir açıklığa yer verilmemişti. Konu, 5237 sayılı TCK.’nun 27. maddesinde oldukça anlaşılır bir şekilde düzenlenmiştir. 5237 sayılı yeni TCK.’nun Birinci Kitabının “Ceza Sorumluluğunun Esasları” başlıklı İkinci Kısmının İkinci Bölümünde “Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler” düzenlenmiştir. Bu bölümde yer alan, “sınırın aşılması” başlığını taşıyan 27. maddede “(1) Ceza sorumluluğunu kaldıran nedenlerde sınırın kast olmaksızın aşılması halinde, fiil taksirle işlendiğinde de cezalandırılıyorsa, taksirli suç için kanunda yazılı cezanın altıda birinden üçte birine kadarı indirilerek hükmolunur. (2) Meşru savunmada sınırın aşılması mazur görülebilecek bir heyecan, korku veya telaştan ileri gelmiş ise faile ceza verilmez” denilmektedir. Maddede, hukuki niteliği birbirinden farklılık arz eden iki duruma birlikte yer verilmiştir. Esasında 27. maddedeki bu düzenleme şeklinin, bölümde yer verilen diğer hükümlerle aynı paralelde olduğu söylenebilir. Çünkü Kanunun 24. ve 25. maddelerinin birinci ve ikinci fıkralarında da hukuki niteliği birbirinden farklı hususlara (meşru savunma-zorunluluk hali gibi) yer verilmiştir. Aşağıda önce hukuka uygunluk sebeplerinde sınırın aşılması konusu (m. 27/1), daha sonra ise sadece meşru savunmada sınırın aşılmasına özgü özel düzenleme (m. 27/2) ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ceza Sorumluluğu, Hata, Kusurluluk, Meşru Savunma, Kast

PASSING BEYOND THE LIMITS OF REASONS OF LEGAL CONFORMITY

Öz

Kaynakça

• İzzet Özgenç, Türk Ceza Hukuku, Ankara 2006.
• Nur Centel/Hamide Zafer/Özlem Çakmut, Türk Ceza Hukukuna Giriş, 4. Bası, İstanbul 2006.
• Timur Demirbaş, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 4. Bası, Ankara 2006.
• Veli Özer Özbek, TCK İzmir Şerhi, Yeni Türk Ceza Kanununun Anlamı (Açıklamalı Gerekçeli-İçtihatlı), 2. Baskı, Ankara 2005.
• Hakan Hakeri, Ceza Hukuku, 5. Baskı, Ankara 2007.