ULUSLARARASI ANDLAŞMALARIN VE TEAMÜL KURALLARININ TÜRK HUKUKUNDA UYGULANMASI VE HİYERARŞİK DEĞERİ

Yıl 2003, Cilt: VII Sayı: 1-2, 239 - 261, 01.06.2003

Abdülkadir Akıl

Öz

1982 Anayasası incelendiğinde uluslararası hukukun iç hukuk sisteminin veya tersine iç hukuk sisteminin uluslararası hukukun bir parçası olduğunu belirten (tekçi-monist anlayış) açık bir ifadeye rastlanmaz. Diğer bir ifadeyle -aşağıda açıklayacağımız üzere- uluslararası hukuk açısından Türk Hukuk Sistemi esas itibariyle "ikili düzen”i (düalist) öngörmektedir. Buna karşılık, Anayasa'nın sadece 15, 16, 42 ve 92. maddelerine göre uluslararası hukuk kuralları belli konularda Türk iç hukukunda doğrudan hüküm doğurabilmektedir. Diğer maddelerin ise buna pek izin verir nitelikte olmadığını görmekteyiz. Ancak, mesele bu kadar basit görünmesine rağmen doktrinde tartışmalar söz konusudur. Özellikle uluslararası normların Türk hukuk sistemindeki hiyerarşik yeri hususunda önemli görüş ayrılıkları bulunmaktadır. Konunun önemi ise, her görüşün ve her yorumun, farklı sonuç ve uygulamaya yol açması olmaktadır. Örneğin, andlaşmaların yasalara eşit sayılması halinde sonraki tarihli bir yasa, önceki tarihli bir andlaşmayı değiştirmiş veya ortadan kaldırmış olabileceği gibi; sonraki tarihli bir andlaşma da önceki yasaları değiştirebilecek veya kaldırabilecektir. Uluslararası hukukla ulusal hukuk sistemlerinin günden güne iç içe geçiştiği günümüzde konunun önemi daha da belirgin hale gelmektedir. Mesele, çalışmamızda işte bu önemli noktalar ışığında ele alınmakta ve değerlendirmeler yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

1982 Anayasası, İkili Düzen, Uygun Bulma Kanunu, Transformasyon Usulü, Tekçi Görüş

Kaynakça

• ARSAVA, A. Füsun; Avrupa Toplulukları Hukuku ve Bu Hukukun Ulusal Alanda Uygulanmasından Doğan Sorunlar, Ankara 1985.
• ÇELİK, Edip F.; Milletlerarası Hukuk: Birinci Kitap, İstanbul, 1975.
• KUZU, Burhan; Türk Anayasa Metinleri ve İlgili Mevzuat, İstanbul, 1992.
• PAZARCI, Hüseyin; Uluslararası Hukuk Dersleri-I, Ankara, 1994.
• TOLUNER, Sevin; Milletlerarası Hukuk ile İç Hukuk Arasındaki İlişkiler, İstanbul, 1973.