İdari Yargıdaki Güncel Menfaat Kavramının Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 1, 123 - 151, 28.06.2022

Emine Cin Karagöz

Öz

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu uyarınca iptal davasının dinlenilebilmesi için dava konusu idari işlem ile davacının menfaatinin ihlal edilmiş olması gerekmektedir. Menfaat ihlali kavramı, dava konusu idari işlem ile davacı arasında güncel, meşru ve kişisel bir bağın olması gerektiğini ifade etmektedir. İptal davası açılırken, menfaat ihlali koşulunun gerçekleşip gerçekleşmediği ilk inceleme konuları arasında değerlendirilmekte ve davanın dava açmakta menfaati bulunmayan kişilerce açılması durumunda davanın ehliyetsiz kişilerce açıldığı gerekçesiyle usulden red kararı verilmektedir. Davacı ile dava konusu idari işlem arasında var olan menfaat bağının davanın karara bağlandığı tarihe kadar aranması şartı doktrinde ve yargı kararlarında tartışmalıdır. Anayasa Mahkemesi’nin kamu görevlileri hakkında tesis edilen idari işlemlere ilişkin uyuşmazlıklar hakkında verdiği güncel kararlar, menfaat bağı koşulunun yargılamanın sonuna kadar bulunması şartını, iptal davasının özellikleri ve anayasal ilkeler çerçevesinde yeniden değerlendirmeyi gerektirmektedir.

Anahtar Kelimeler

İptal davası, sübjektif ehliyet, güncel menfaat, lekelenmeme hakkı, adil yargılanma hakkı

Evaluation of the Concept of Actual Interest in the Administrative Judiciary in the Light of the Decision of the Constitutional Court

Öz

Pursuant to the Administrative Justice Procedure Code No 2577, in order for an annulment suit to be heard, it is necessary that the petitioner’s interest is violated by the administrative act constituting the subject matter of the annulment suit. The concept “violation of interest” refers to the requirement that there must be a current, legitimate and personal link between the petitioner and the administrative act constituting the subject matter of the administrative case. When filing an annulment suit, the issue of whether the condition “violation of interest” has taken place is considered among the issues of prior review; and if the administrative case has been filed by persons who do not have an interest in filing the administrative case, the administrative case is dismissed on procedural ground i.e., on the ground that the administrative case has been filed by incapable persons. The requirement that the link of interest between the petitioner and the administrative act constituting the subject matter of the administrative case must be sought until the date the administrative case is adjudicated is controversial in the doctrine and judicial decisions. In particular the recent judgments rendered by the Constitutional Court on the disputes regarding administrative acts established against public servants necessitate a reevaluate of the requirement that the link of interest must be present by the end of the proceedings, taking into account the specifics of the annulment suit and constitutional principles.

Anahtar Kelimeler

Annulment suit, subjektive capacity, actual interest, right not to be labelled as criminal, fair trial

Kaynakça

• Akıncı, Fatih. “Lekelenmeme Hakkı”. TAAD. S. 43, Y. 11, Temmuz 2020, s. 177-202.
• Akyılmaz, Bahtiyar/Sezginer, Murat/Kaya, Cemil. Türk İdari Yargılama Hukuku. Savaş Yayınevi, Ankara 2021.
• Akyılmaz, Bahtiyar. “Anayasal Esaslar Çerçevesinde Kamu Personeli Disiplin Hukuku ve Uygulamadaki Sorunlar”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. C. 6, S. 1-2, Haziran-Aralık 2002.
• Alan, Nuri. “İptal Davalarının Ön ve Esastan Kabul Şartları”. Danıştay Dergisi. S. 50-51, s. 22-55.
• Aslan, Zehreddin. Açıklamalı ve İçtihatlı İdari Yargılama Usulü Kanunu. 2. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2020.
• Atay, Ender Ethem. “İptal Davasının Nitelikleri ve İptal Kararlarının Uygulanması”. Danıştay ve İdari Yargı Günü 139. Yıl, 11 Mayıs 2007, Danıştay Matbaası 2008, s. 13-95.
• Atay, Ender Ethem. İdari Yargılama Hukuku. Seçkin Yayınevi, Ankara 2021.
• Aydın, Bihter. “Türk İdari Yargı Düzeninde Mahkemeye Erişim Hakkı”. TAAD. S. 15, Y. 4, Ekim 2013, s. 271-296.
• Azrak, Ali Ülkü. “İptal Davalarının Objektif Niteliği”. Ankara Barosu Hukuk Kurultayı 2000, 12-16 Ocak 2000 Ankara, C. 1, s. 331-336.
• Balkar, Galip Kemal. “İptal Davası Açmak İçin Dava Konusu Tasarruf ile İlgi Şartı”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. C. 14, S. 4, 1959, s. 216-238.
• Bilgin, Hüseyin. “Danıştay Kararları Işığında İptal Davalarında Menfaatin Güncel Olması”. Terazi Hukuk Dergisi. S. 30, Y. 4, Şubat 2009, s. 137-149.
• Burtan, Burak Çağlar. İdari Yargıda Ehliyet ve Husumet. Der Yayınları, İstanbul 2019.
• Candan, Turgut. Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu. 8. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2020.
• Çağlayan, Ramazan. İdari Yargılama Hukuku. 12. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2020.
• Çelikkol, Hüseyin. “İdari Yargıda Ehliyet ve Husumet”. Adalet Dergisi. S. 3, Y. 76, Mayıs-Haziran, 1985, s. 749-770.
• Doğru, Osman/Nalbant, Atilla. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar. 1. Cilt, Ankara 2021.
• Gökalp, Ali Sıtkı. “İdari Dava Türleri”. Yüzyıl Boyunca Danıştay, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1968.
• Gözübüyük, Şeref. Yönetsel Yargı. Turhan Kitabevi, Ankara 2010.
• Gülsün, Ramazan. “İnsan Onuru ve Lekelenmeme Hakkı”. International Journal of Legal Progress. Vol. 1, Nu. 2, 2015, s. 17-42.
• Günday, Metin. İdari Yargılama Hukuku. Turhan Kitabevi, Ankara 2022.
• Gündüz, Ebru Fatma. İdari Davalarda Ehliyet ve Husumet. Yetkin Yayınları, Ankara 2016.
• Gür, Necip Taha. “İptal Davalarında Menfaatin Meşruluğuna İlişkin Düşünceler”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. C. 21, S. 2, 2019, s. 685-705.
• Hanağası, İlhan. “İdari Davalarda Menfaat İlişkisi”. İdari Yargı Uygulaması ve Karşılaşılan Sorunlar Paneli, Konya Barosu 2012.
• Hanağası, Emel. Davada Menfaat. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi SBE, Ankara 2007.
• İkincioğulları, Firuzan. “Dava Açma Ehliyeti”. İdare Hukuku ve İdari Yargı ile İlgili İncelemeler, Danıştay Başkanlığı, Ankara 1976.
• Kara, Eyüp. “Lekelenmeme Hakkı”. Adalet Dergisi. S. 43, 2012, s. 257-266.
• Karahanoğulları, Onur. “Birel İşlemlere Karşı Açılan İptal Davalarında İlgi Bağı Sorunu”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. C. 62, S. 3, 2007, s. 201-232.
• Kaya, Cemil. “İptal Davalarında Menfaatin Aktüel Olması Şartının Anlamı ve Kapsamı”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. C. 16, S. 1, 2008, s. 117-140.
• Onar, Sıddık Sami. İdare Hukukunun Umumi Esasları. III. Cilt, 3. Bası, İstanbul 1966.
• Özdek, E. Yasemin. “İptal Davasında Menfaat Koşulu”. Amme İdaresi Dergisi. C. 24, S. 1, Mart 1991, s. 99-115.
• Sarıca, Ragıp. İdari Kaza Cilt: 1, İdari Davalar. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul 1949.
• Sunay, Aysun Zühal. İptal Davalarında Gerekçeli Karar Hakkı. Seçkin Yayınevi, Ankara 2016.
• Şirin, Tolga. Anayasa Mahkemesi Kararlarında (İdari Yargı Bağlamında) Gerekçeli Karar Alma Hakkı. TAAD, S. 48, Y. 12, Ekim 2021, s. 65-85.
• Ulusoy, Ali. İdari Yaptırımlar, XII Levha Yayınları, Ankara 2013.
• Ulusoy, D. Ali. Yeni Türk İdare Hukuku, 4. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara 2021.
• Yücesoy, Aslı Ayşe. İdari Yargılama Hukukunda İptal Davalarında Menfaat. (İdari Yargıda Subjektif Dava Ehliyeti Koşulu), Seçkin Yayınevi, Ankara 2016.
• Zrvandyan, Arman. İdari Yargıda Avrupa Adil Yargılanma Standartlarına İlişkin Emsal Kararlar. Mart 2021.