İLANIN TİCARET SİCİLİNİN SAHİP OLDUĞU HUKUKİ ETKİLER ÜZERİNDEKİ ROLÜ

Yıl 1999, Cilt: 3 Sayı: 1, 263 - 274, 31.12.1999

Mehmet Emin Bilge

Öz

Ticaret siciline yapılan kayıtlar bir takım hukuki etkiler doğurur. Bu hukuki etkiler, sicil kayıtlarının iç etkileri ve dış etkileri olarak, başlıca iki ana gruba ayrılarak incelenmektedir. Sicile yapılan kaydın, kayda konu oluşturan husus üzerinde hüküm ve sonuçlar doğurduğu, kurucu, bildirici ve düzeltici etkiler, sicil kayıtlarının iç etkilerini; sicil kayıtlanın üçüncü kişiler üzerinde hüküm ve sonuçlar doğurduğu, olumlu ve olumsuz etkiler ise, sicil kayıtlarımın dış etkilerini oluşturur. Sicil kayıtlarının bildirici etkisi; sicilde yer alan kayıtlar sayesinde, belirli hukuki durumların — varlığının açıklanmış olması durumunu anlatmaktadır. Bildirici olmanın yanında, bir hakkın veya belirli bir hukuki sonucun doğması, bu hususun sicile tesciline bağlı ise, sicilin bu etkisine de kurucu etki denilmektedir. Sicile yapılan tescilin, kayda konu oluşturan husustaki bazı hukuki eksiklikleri ve sakatlıkları giderdiği durumlarda da düzeltici etki söz konusu olur. Sicilin dış etkilerini de şu şekilde özetleyebiliriz: Tescil ve ilanı zorunlu bir husus tescil ve ilan edilmiş ise, üçüncü kişiler bu hususu bilmediklerini iddia edemeyecekleri gibi (olumlu etki-TTK.m.39/D; sicile kaydı gerekli olmasına rağmen kayıt ve ilan edilmeyen bir hususun da üçüncü kişilerce bilinmedikleri kabul olunur (olumsuz etki-TTK.m.39/1I). Sicil kayıtlarının ilan edilmesinin, iç etkilerden bildirici etkinin gerçekleşmesinde en önemli işlevi gördüğü açıktır. Bu ilanın doğal niteliği gereğidir. Bunun dışında ilan, asıl önemli işlevini sicil kayıtlarının dış etkilerinde gösterir. Doktrindeki tartışmalı hususlar da ilanın, sicil kayıtlarının dış etkilerindeki rolü konusunda doğmaktadır. Şöyle ki, sicile tescilleri zorunlu olmakla birlikte, ilan edilmeleri zorunlu tutulmamış hususlarda, sicilin dış etkileri açısından ilan şartı aranacak mıdır? Böyle durumlarda sicil bölgesi içindeki ve sicil bölgesi dışındaki üçüncü kişileri birbirinden ayırarak, sicil bölgesi içerisindeki üçüncü kişilere dış etkilerin tesir edeceği kabul edilebilir mi? Biz de çalışmamızda bu gibi soruların cevabını bulmaya çalışıp, ilanın sicil kayıtlarının dış etkilerinde oynadığı rolü ele alacağız.

Anahtar Kelimeler

ticaretsicili, ilan, hukukietki

The Role of the Announcement on the Legal Effects of the Trade Registry

Öz

Kaynakça

• ÇEVİK, O.N., Ticaret Sicili İlanları Üzerine Bir İnceleme, BATİDER, 1977, C.9,8.1,5