Doğrudan Temsilde Temsilcinin Yetki Sınırını Aşması

Yıl 2024, Cilt: 28 Sayı: 1, 269 - 307, 28.06.2024

Gözde Çağlayan Aygün

https://doi.org/10.60002/ebyuhfd.1460452

Öz

Kural olarak bir hukuki işlem sadece o işlemin taraflarınca bizzat yapılır ve sadece onların üzerinde hüküm ve sonuçlarını doğurur. Ancak ekonomik hayatın gelişmesi, taraf olunan işlemlerde uzmanlığın aranması ve öneminin artması ile işleme girişilen hukuki ilişkilerde ve işlemlerde uluslararası olma niteliğinin ortaya çıkması kişilerin hukuki işlemleri bizzat yapması olanağını azaltır hale gelmiştir. Bunun bir sonucu olarak temsil kurumunun önem ve değeri de artan bir özellik göstermektedir. Temsil sayesinde kişiler bizzat hukuki işlem yapma zorunluluğundan kurtulmakta, temsilci aracılığıyla işlem yapabilmektedirler. Temsil kurumu bu işlevinin yanı sıra, hukuki işlem ehliyeti olmayan kişilerin de hak sahibi olma ve borç altına girebilmelerine olanak sağlamaktadır.
Temsil kurumu, Türk Borçlar Kanunu’nun 40 ve 48. maddeleri arasında genel olarak düzenlenmiş; yine Kanun’un 547-554. maddelerinde de özel olarak hüküm altına alınmıştır. Temsilin pek çok görünüm şekli vardır; bunlardan biri de doğrudan temsildir. Doğrudan temsil, temsil kurumunun en yaygın hali olarak karşımıza çıkmaktadır. Doğrudan temsilci, temsil olunan kişinin çizdiği yetki sınırı içinde hareket etmelidir. Aksi takdirde yetkisini aşmış olacak ve sorumluluğu ortaya çıkacaktır. Bu çalışmada doğrudan temsilin genel olarak şartları ve doğrudan temsilcinin yetkisini aşmasının sonuçları üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

temsil, doğrudan temsil, temsilci, yetkisiz temsil, yetki aşımı

Kaynakça

• Akbıyık, Cem, “Temsil Yetkisi ve Temel İlişki”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Prof. Dr. Orhan Münir Çağıl’a Armağan Sayısı, C. IV, S. 4, 1997, s. 217-232.
• Akçaal, Mehmet, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, Ankara 2023.
• Akıncı, Şahin, Borçlar Hukuku Bilgisi, Sayram Yayınları, Konya 2022.
• Akıntürk, Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Özel Borç İlişkileri, 22. Bası, İstanbul 2009.
• Akyol, Şener, Türk Medeni Hukukunda Temsil, İstanbul 2009 (Temsil).
• Akyol, Şener, “Temsil Yetkisinin Yorumu”, Ali Naim İnan’a Armağan, Editörler, Mehmet Ünal/Veysel Başpınar/Hasan Seçkin Ozanoğlu/Süleyman Yılmaz, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2009, s. 109 (Yorum).
• Akyol, Şener, “Birlikte Temsil”, Prof. Dr. Ali Naim İnan’a Armağan, Seçkin Yayınevi, Ankara 2009, s. 95-104 (Birlikte Temsil).
• Akünal, Teoman, Türk İsviçre Borçlar Kanununda İlgili İçin İşlem Teorisi, İstanbul 1975.
• Ayan, Mehmet, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş 11. Baskı, Ankara 2016.
• Antalya, Gökhan, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C. V/1-1, Seçkin Yayıncılık, İstanbul 2019.
• Aybay, Mehmet Erdem, İsviçre-Türk Borçlar Hukukunda Yetkisiz Temsil ve Hukuki Sonuçları, Filiz Kitapevi, İstanbul 2022.
• Aydoğdu, Murat/Nart, Serdar, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınları, Ankara 2022.
• Ayrancı, Mehtap, “Yetkisiz Temsilcinin Culpa In Contrahendo Sorumluluğu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S. 48, Y. 12, 2021, s. 473-508.
• Ayrancı, Mehtap, Yetkisiz Temsil ve Temsil Yetkisinin Kötüye Kullanılması, Doktora Tezi, Kırıkkale Üniversitesi SBE, 2022 (Yetkisiz Temsil).
• Baygın, Cem/Nar, Ahmet, Medeni Hukuk Dersleri I, Başlangıç Hükümleri ve Kişiler Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2023.
• Becker, Hermann, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Band VI: Obligationenrecht, I. Abteilung, 2. Auflage, Bern 1941; II. Abteilung, Bern 1934.
• Bucher, Eugen, Schweizerisches Obligationsrecht, Allgemeiner Teil, Zürich 1988.