Zamanaşımına Uğramış Kambiyo Senedinin Delil Değerinin Delil Başlangıcı Unsurları Bakımından Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 28 Sayı: 2, 647 - 675, 24.12.2024

Ömer Faruk Demir

https://doi.org/10.60002/ebyuhfd.1537892

Öz

Delil başlangıcı, Türk hukukunda kabul edilen senetle ispat zorunluğunun önemli bir istisnasıdır. Delil başlangıcının varlığı halinde senetle ispat zorunluluğu ortadan kalkmakta ve diğer delillere başvurulabilmektedir. Delil başlangıcı bir belge niteliğinde olup davada iddia edilen husus kime karşı ileri sürülmüşse ondan veya onun temsilcisinden sadır olmuş olmalıdır. Delil başlangıcı, iddia konusu vakıayı muhtemel göstermelidir.
Kambiyo senetlerinin düzenlenmesiyle alt ilişkideki mevcut borcun yanında, kambiyo ilişkisine dayalı yeni bir borç meydana gelmektedir. Kambiyo senedindeki bu yeni borç ilişkisi, soyutluk ilkesi uyarınca alt ilişkideki borcun varlığından doğrudan etkilenmemektedir. Zamanaşımına uğramış kambiyo senedi için kambiyo borçlusu ifaya zorlanamaz. Soyutluk ilkesi ve kambiyo senedinin alt ilişki hakkında bir bilgi içermemesi sebebiyle kambiyo senetlerinin alt ilişkinin ispatında bir senet olarak kullanılması mümkün değildir.
Zamanaşımına uğramış kambiyo senedinin alt ilişkinin ispatında delil başlangıcı olarak kullanılabileceği, yargı kararları ve doktrinde kabul edilmektedir. Fakat zamanaşımına uğramış kambiyo senetlerinin delil başlangıcı olarak kullanılabilmesi bakımından, delil başlangıcının tüm unsurlarının bulunup bulunmadığı önem taşımaktadır. Kambiyo senedinde imzası bulunan kişiler, her zaman kambiyo alacaklılarıyla bir alt ilişki içinde bulunmadığından, kambiyo senedinin delil değeri ve senedin delil başlangıcı niteliğinde olup olmadığı her bir hukuki ilişki için ayrı ayrı değerlendirmeye tabi tutulmalıdır.
Çalışmamızda delil başlangıcının unsurları olan belge olma, karşı taraftan sadır olma ve muhtemel gösterme unsurlarını haiz olan zamanaşımına uğramış kambiyo senedinin delil değeri, delil başlangıcı olarak kullanılabilmesi ve alt ilişkinin ispatı için tanık deliline başvurulabilmesi inceleme konusu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kambiyo Senedi, Zamanaşımı, Delil Başlangıcı, Delil Başlangıcının Unsurları, Belge

Kaynakça

• Akcan, Recep, “Medeni Usul Hukuku Açısından Faks Metinlerinin Önemi ve Delil Değeri”, Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9 (1-2), 2001, s. 159-189.
• Aksu, Raziye, “Yargıtay Kararları Işığında Çekte Zamanaşımına İlişkin Düzenlemelerin İncelenmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fa- kültesi Dergisi, 13 (1), 2023, s. 625-670.
• Alangoya, Yavuz/Yıldırım, M. Kamil/Deren-Yıldırım, Nevhis, Medeni Usul Hukuku Esasları, 7. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul 2009.
• Arslan, Firdevs, “Kambiyo Senetlerinde Aval”, İstanbul Aydın Üniversi- tesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6 (1), 2020, s. 93-132.
• Atalay, Oğuz, Delil Kavramı Üzerine, Haluk Konuralp Anısına Armağan Cilt 1, Ankara 2009.
• Bahtiyar, Mehmet, Kıymetli Evrak Hukuku, 13. Bası, Beta Yayınevi, İs- tanbul 2016.
• Bilge, Necip/Önen, Ergun, Medeni Yargılama Hukuku Dersleri, 3. Baskı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1978.
• Bozer, Ali/Göle, Celal, Kıymetli Evrak Hukuku, 8. Bası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 2018.
• Budak, Ali Cem/Karaaslan, Varol, Medeni Usul Hukuku, 6. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 2022.
• Chabot, Gérard, Comparution Personnelle, Répertoire De Procédure Ci- vile, Éditions Dalloz, 2016.
• Civelek Acar, Esra, “Kambiyo Senetlerinde Aval”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 18 (2), 2021, s. 1301-1339.
• Coşkun, Muzaffer, Özel Hukukta Karşılıksız Çek ve Hamilin Hakları, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul 1994.
• Delice, Emrah, “Temsilci Aracılığıyla Aval Verilmesi”, Uluslararası Yö- netim Eğitim ve Ekonomik Perspektifler Dergisi, 10 (1), 2022, s. 25-42.
• Demirayak Ünal, Ezgi Başak, “Zamanaşımına Uğrayan Kambiyo Sene- dinin Temel Borç İlişkisine Dayalı Dava ve Takiplerdeki Rolü”, Başakşe- hir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, S. 199-200, 2021, s. 553- 473.
• Erdem, Mehmet, Özel Hukukta Zamanaşımı, Onikilevha Yayıncılık, İs- tanbul 2010.
• Erdönmez, Güray, “Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Delillerin Gösterilmesi ve İbrazı”, İstanbul Barosu Dergisi, 83 (5), 2013, s. 15-53.
• Erdönmez, Güray, Medeni Usul Hukuku (Pekcanıtez Usul), 15. Bası, Onikilevha Yayıncılık, İstanbul 2017.
• Ferrand, Frédérique, Preuve, Répertoire De Procédure Civile, Éditions Dalloz, 2013.
• Hatemi, Hüseyin/Gökyayla, Emre, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, 5. Bası, Filiz Kitapevi, İstanbul 2021.
• Karaaslan, Varol, “Banka Dekontu ve Havale Mektubunun Delil De- ğeri”, MİHDER, C. 12, S. 35, 2016/3.
• Karıksız, Muhammet Can, “Teminat Amacıyla Düzenlenen Kambiyo Se- netleri ve Soyutluk İlkesi” , Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 26, S. 2, 2022, s. 675-722.
• Kaya, Sedat, “Zamanaşımına Uğramış Bonodaki Temerrüdün Yibhgk Kararı Işığında Değerlendirilmesi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 13 (52), 2022, s. 407-436.
• Kendigelen, Abuzer/Kırca, İsmail, Kıymetli Evrak Hukuku, 7. Bası, Oni- kilevha Yayıncılık, İstanbul 2023.
• Keser, Salih, Medeni Yargılama Hukukunda Delil Başlangıcı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016.
• Kiper, Osman, Hukuk Davalarında Kanıtlar, Adil Yayınevi, 1. Basım, Ankara 1995.
• Konuralp, Haluk, Medeni Usul Hukukunda İspat Kurallarının Zorlanan Sınırları, 1. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara 2009.
• Konuralp, Haluk, Medeni Usul Hukukunda Yazılı Delil Başlangıcı, 1. Basım, Yetkin Yayınevi, Ankara 2009.
• Kuru, Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü Cilt 2, 6. Bası, Demir Yayıncı- lık, İstanbul 2001.
• Kuru, Baki, Yazılı Delil Başlangıcı, Prof. Dr. Ejder Yılmaz’a Armağan, Yetkin Yayınevi, Ankara 2014.
• Kuru, Baki/Arslan, Ramazan/Yılmaz, Ejder, Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, 22. Bası, Yetkin Yayınevi, Ankara 2011.
• Mouralis, Jean Louis, Preuve (Regles De Preuve), Dalloz 2011.
• Muşul, Timuçin, Medeni Usul Hukuku (Temel Bilgiler), 2. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara 2009.
• Oğuzman, Kemal/Barlas, Nami, Medeni Hukuk Giriş Kaynaklar Temel Kavramlar, 22. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2016.
• Oğuzman, Kemal/Öz, Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 1, 12. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2014.
• Oyal, Ahmet Batuhan, “Avalistin Hamile Karşı Savunma İmkânları ve Lehine Aval Verilen Kişinin Savunma İmkânlarından Yararlanıp Yararla- namayacağı Sorunu”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13 (1), 2023, s. 671-699.
• Önen, Ergun, Medeni Yargılama Hukuku, Ankara Üniversitesi Hukuk Fa- kültesi Yayınları, Ankara 1979.
• Öztan, Fırat, Kıymetli Evrak Hukuku, 26. Baskı, Yetkin Yayınevi, An- kara 2022.
• Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet, Medeni Usul Hu- kuku Ders Kitabı, 10. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2022.
• Poroy, Reha/Tekinalp, Ünal, Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, 22. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2018.
• Postacıoğlu, İlhan, Şehadetle İspat Memnuiyeti ve Hudutları, Baha Mat- baası, İstanbul 1964.
• Pulaşlı, Hasan, Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları, 10. Bası, Adalet Ya- yınları, Ankara 2023.
• Redon, Michel, Copies Et Reproductions De Pièces, Répertoire De Pro- cédure Civile, Éditions Dalloz, 2012.
• Sayhan, İsmet, Kambiyo Senetlerinde Mücerretlik İlkesi ve Bedel İlişkisi, Yetkin Yayınları, Ankara 2006.
• Sortais, Jean-Pierre, Constitution Des Sociétés, Répertoire De Procédure Civile, Éditions Dalloz 2004.
• Şimşek, Edip, Hukukta ve Cezada Ticari Senetler, Yonca Matbaası, An- kara 1982.
• Tanrıver, Süha, Medeni Usul Hukuku, Cilt I, Yetkin Yayınları, Ankara 2016.
• Taşpınar, Sema, Medeni Yargılama Hukukunda İspat Sözleşmeleri, Yet- kin Yayınevi, Ankara 2001.
• Tok, Ozan, Medeni Usul Hukukunda Delil Başlangıcı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2016.
• Umar, Bilge, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Bası, Yetkin Yayı- nevi, Ankara 2014.
• Ülgen, Hüseyin/Helvacı, Mehmet/Kendigelen, Abuzer/Kaya, Arslan, Kıymetli Evrak Hukuku, 14. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2021.
• Üstündağ, Saim, Medeni Yargılama Hukuku, 7. Bası, Nesil Matbaacılık, İstanbul 2000.
• Yavaş, Murat, Senetle İspat ve Senede Karşı Senetle İspat Kuralları ile Bu Kuralların İstisnaları, Turhan Kitabevi, Ankara 2009.
• Yıldırım, M. Kamil, Medeni Usul Hukukunda Delillerin Değerlendiril- mesi, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul 1990.
• Yıldırım, M. Kamil /Tok, Ozan, “İtirazın Kaldırılması Yargılamasında Delil Başlangıcının Delil Değeri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22 (1), 2016, s. 241-250.
• Yılmaz, Ejder, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi Cilt 4, 4. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2021.