Kişilik Özellikleri ve Satın Alma Arasındaki İlişkide Nomofobi'nin Aracılık Etkisi Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 77 - 99, 31.12.2021

Büşra Albez , Sabri Şirin

Öz

Günümüzde teknolojideki ilerlemeler ve bireylerde hastalık derecesine ulaşan teknoloji bağımlılığı bulunduğu yapılan çalışmalarda elde edilmiştir. Bunun sonucu olarak bu çalışma teknolojideki bu değişim sonucu oluşan bağımlılık derecesinin bireylerin kişilik özelliklerinden etkilenip etkilenmediği ve bireylerin satın alma tarzları üzerinde bir etkiye sahip olup olmadığının araştırılmasını hedeflemektedir. Araştırmanın ana kütlesini Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi öğrencileri oluşturmaktadır. Anketlerin eksik ve hatalı cevapları elendikten sonra 249 anket formu değerlendirmeye alınmıştır. Yapılan analiz sonucu kişilik özellikleri ve satın alma arasında pozitif yönde bir etki olduğu ve kişilik özellikleri ve satın alma arasındaki bu ilişkide nomofobinin tam aracılık etkisinin bulunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kişilik Özellikleri, Satın Alma Tarzı, Nomofobi, Aracılık Etkisi

Kaynakça

• AKGÜL, A. ve ÇEVİK, O.; “İstatistiksel Analiz Teknikleri: SPSS’te İşletme Yöne-timi Uygulamaları” Emek Ofset, Ankara, 2003
• AKYILDIZ, Hüseyin; “Türkiye’de İstihdamın Analitik Dinamiği”, Asil Yayıncılık, Birinci Baskı, Ankara, 2006.
• ALPAR, R.; “Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemlere Giriş 1”, Genişle-tilmiş İkinci Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2003.
• ANDERSONE, I. Lecturer; ve SARKANE, G. Elina; “Influence of Factors on Con-sumer Behavior”, 5th International Scientific Conference Business and Mana-gement, Vilnius, Lithunia, 2008, s.331-337.
• BAKEWELL, Cathy; ve MINTCHELL, Vincent-Wayne; “Generation Y Female Consumer Decision-making Styles “ International Journal of Retail and Distri-bution Management, Cilt:31, Sayı:213, 2003, s.95-106.
• BARDAK, Furkan; ve ALKAR, Ö. Yalçınkaya; “Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Ağları Kullanım Amaçlarına Göre İnternet Bağımlılığı ve Yalnızlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Bağımlılık Dergisi, Cilt:17, Sayı:2, 2016, s.55-65.
• BARON, M. Reuben; ve KENNY, A. David; “ The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statis-tical Considerations” Journal of Personality and Social Psychology, Cilt:51, Sayı:6, 1986, s.1173-1182.
• BATIGÜN, D. Ayşegül; ve KILIÇ, Nevin; “İnternet Bağımlılığı ile Kişilik Özellik-leri, Sosyal Destek, Psikolojik Belirtiler ve Bazı Sosyo-demografik Değişken-ler Arasındaki İlişkiler”, Türk Psikoloji Dergisi, Cilt:26, Sayı:67, 2011, s.1-10.
• BENET-MARTINEZ, Veronica; ve JOHN, P. Oliver; “Los Cinco Grandes Across Cultures and Ethnic Groups: Multitrait Multimethod Analyses of the Big Five in Spanish and Eglish”, Journal of Personality and Social Psychology, Cilt:75, Sayı:3, 1998, s.729-750.
• BIKARI, Someyyah. ÜNAL Sevtap, DEVECİ, Görgün; “Tüketicilerin Çevreye Yö-nelik Tutumları ve Kişilik Özellikleri Açısından Kohonen Ağları (Self-Organi-zing Map-SOM) ile Bölümlendirilmesi”, 2017, s.1-32
• BRAGAZZİ, N. Luici; ve DEL PUENTE, Giovanni; “A Proposal for Including No-mophobia in The New DSM-V”, Psychology Research and Behavior Manage-ment, Sayı:7, 2014, s.155– 160.
• BURGER, J. M.; “Kişilik”, (çev. İ. D. E. Sarıoğlu), Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2006.
• CEMALCILAR, İlhan; “Pazarlama”, Beta Basım Yayın Dağıtım, İstanbul, 1998, s. 55.
• COSTA, P. T. ve MCCRAE, R. Robert; “The NEO Personality Inventory Manual”, Odessa, FL: Psychological Assessment Resources, 1985.
• COSTA, P. T. ve MCCRAE, R. Robert; “Normal Personality Assessment in Clinical Practice: The NEO Personality Inventory”, Psychological Assessment, Cilt:4, Sayı:1, 1992, s.5-13.
• COSTA, P. T. ve MCCRAE, R. Robert; “Domains and Facets: Hierarchical Persona-lity Assessment Using The Revised NEO Personality Inventory”, Journal of Personality Assessment, Cilt:64, Sayı:1,1995, s.21-50.
• CÖMERT, Yavuz; ve DURMAZ Yakup; “Tüketicinin Tatmini ile Satın Alma Dav-ranışlarını Etkileyen Faktörlere Bütünleşik Yaklaşım ve Adıyaman İlinde Bir Alan Çalışması”, Journal of Yasar University, Cilt:1, Sayı:4, 2006, s.351-375.
• ÇAKIR, Fatma; ve DEMİR, Neslihan; “Üniversite Öğrencilerinin Akıllı Telefon Sa-tın Alma Tercihlerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Dokuz Eylül Üni-versitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:29, Sayı:1, 2014, s.213-243.
• ÇALIK, Nuri; “Pazarlama Yönetimi”, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını, Sayı: 1478, Açık Öğretim Fakültesi Yayını, Sayı: 791, Eskişehir, 2003, s.71.
• DAILYMAIL; “Nomophobia is The Fear of Being out of Mobile Phone Contact – and It’s The Plague of Our” , 2008, ss.7 (2020, 10 Haziran), Erişim adresi: http://www.dailymail.co.uk/news/article-550610/Nomophobia-fear-mobile phone-contact--plague-24-7-age.html.
• DARDEN, R. Willian; ve ASHTON, Dub; “Psychographic Profiles at Patronage Pre-ference Groups”, Journal of Retailing, Cilt:50, Sayı:4, 1974.
• DİGİTALAGE, “Ülkelere göre akıllı telefon kullanım oranları” (2020, 4 Mart) Eri-şim adresi: https://digitalage.com.tr/ulkelere-gore-akilli-telefon-kullanim-oran-lari/amp/
• FRIEDMAN, H. S. ve SHUSTACK, M. W.; “Personality: Classic Theories and Mo-dern Research” Boston, MA: Allyn and Bacon, 1999.
• GEZGİN, M. Deniz. ŞAHİN L. Yusuf, YILDIRIM, Soner; “Sosyal Ağ Kullanıcıları Arasında Nomofobi Yaygınlığının Çeşitli Faktörler Açısından İncelenmesi”, Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama/Educational Technology Theory and Practice, Cilt:7, Sayı:1, 2017, s1-15.
• GRAZIANO, G. William; ve EISENBERG, Nancy; “Agreeableness: A Dimension of Personality”, Handbook of personality psychology, 1997, s.795-824.
• GÜVEN, Esra. PALAMUTÇUOĞLU Türker, ÇAVUŞOĞLU, Selin; “ Tüketicilerin Karar Verme Tarzları ile Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:2, Sayı:33, 2019, s.51-81.
• HOFFMAN, L. Donna; ve NOVAK, P. Thomas; “Marketing in Hypermedia Compu-ter-mediated Environments: Conceptual Foundation”, Journal of Marketing, Cilt:60, Sayı:3, 1996, s.50-68.
• HORSBURGH, A. Vanessa. SCHERMER, A. Julie. VESELKA Livia; ve VER-NON, A. Philip; “A Behavioural Genetic Study of Mental Toughness and Per-sonality”, Personality and Individual Differences, 2009, s.100-105.
• HORZUM, M. Barış. AYAS Tuncay, PADIR, M. Ali; “Beş Faktör Kişilik Ölçeğinin Türk Kültürüne Uyarlanması” Sakarya University Journal of Education, Cilt:7, Sayı:2, 2017, s.398-408.
• IŞIK, Metin ve KAPTANGİL, İrem; “Akıllı Telefon Bağımlılığının Sosyal Medya Kullanımı ve Beş Faktör Kişilik Özelliği ile İlişkisi: Üniversite Öğrencileri Üzerinden Bir Araştırma” Itobiad: Journal of the Human & Social Science Re-searches, İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt:7, Sayı:2, 2018, s.695-717.
• LOEHLIN, C. John ve MARTIN, G. Nicholas; “Personality Types: A Twin Study” Personality and Individual Differences, Cilt:122, Sayı:3, 2018, s.99-103.
• KADIOĞLU, T. Cansu; ve KOŞAR, Alaeddin; “Nomofobiklik Düzeyinin A ve B Tipi Kişilikler Bağlamında İncelenmesi ve İnternetten Satın Alma Davranışı Üzerindeki Etkisi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:12, Sayı:66, 2019, s.1212-1223.
• KALAT, J. W.; “Introduction to Psychology”, Cengage Learning. USA, 2012.
• KALAYCI, Ş.; “Faktör Analizi, Ed. Şeref Kalaycı, SPSS Uygulamalı Çok Değiş-kenli İstatistik Teknikleri”, Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Ankara.2010.
• KARACA, Şükran; “Materyalist Eğilimlerin Anlık Satın Alma Davranışına Etkisinin İncelenmesi: Üniversite Öğrencilerine Yönelik Bir Çalışma” Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, Cilt:54, Sayı:1, 2019, s.243-260
• KING, A. L. S., VALENÇA, A. M., SILVA, A. C. O., BACZYNSKI, T., CAR-VALHO, M. R.; ve NARDI, A. E.; “Nomophobia: Dependency on Virtual En-vironments or Social Phobia?”, Computers in Human Behavior, Cilt:29, Sayı:1, 2013, s.140-144. doi:10.1016/j.chb.2012.07.025
• KOTLER, Philip; “Pazarlama Yönetimi” ( çev: Nejat MUALLİMOĞLU), Beta Ba-sım A.Ş., İstanbul, 2000, s.167.
• LU, Long-Chuan. CHANG Hsiu-Hua, CHANG, Alan; “Consumer Personality and Green Buying Intention: The Mediate Role of Consumer Ethical Beliefs”, Jour-nal of Business Ethics, 127, 2015, s.205-219.
• LUNN, E. Trevor. NOWSON, A. Carly. WORSLEY, Anthony ve TORRES, J. Su-zan; “Does Personality Affect Dietary İntake?”, Nutrition, 30, 2014, s.403–409.
• LYSONSKI, Steven. DURVASULA Srini, ZATOS, Yiongos; “Consumer Decision-Making Styles: A Multi- Country Investigation”, European Journel of Marke-ting, Cilt:30, Sayı:12, 1996, s.10-27.
• MCCRAE, R. Robert ve SUTIN, A. R.; “Openness to Experience”, In M. R. Leary & R. H. Hoyle (Eds.), Handbook of individual differences in social behavior, New York, NY, US: The Guilford Press, 2009, s.257-273.
• MOSCHIS, P.George; “Shopping Orien Tations and Consumer Uses of Informa-tion”, Journel of Retailing, Summer, Cilt:52, Sayı:2, 1976, s.61-93.
• OCAKTAN, M. Esin ve AKDUR, Recep; “Cep Telefonu Teknolojisi ve Sağlık”, Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, Cilt:28, Sayı:1, 2008, s.58-65.
• ÖZ, Hatice ve TORTOP, H. Sait; “Üniversite Okuyan Genç Yetişkinlerin Mobil Te-lefon Yoksunluğu Korkusu (Nomofobi) ile Kişilik Tipleri Arasındaki İlişkininİncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Psikoloji Anabilim Dalı, Temmuz, 2018, s.1-62.
• ÖZCAN, Murat; “Kobilerde Pazarlama”, Ekin Kitapevi, 1996, s.39.
• ÖZDEN, Özal; “Üniversite Öğrencilerinin Nomofobi Düzeyi ile Psikolojik İhtiyaçla-rın Doyumu ve Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri ABD, 2019.
• PAKSOY, Mahmut v.d.; “Örgütsel İletişim” T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Sayı:964, Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Sayı:533, Eskişehir, 1996, s.32.
• POLAT, Reyhan; “Dijital Hastalık Olarak Nomofobi”, Yeni Medya Elektronik Der-gisi, Cilt:1, Sayı:2, 2017, s.164-172.
• RAMMSTEDT, Beatrice ve JOHN, P. Oliver; “Measuring Personality in One Mi-nute or Less: A 10-item Short Version of The Big Five Inventory in English and German”, Journal of Research in Personality, Cilt:41, Sayı:1, 2007, s.203-212.
• ROY, Subhadip. SETHURAMAN Raj, SARAN, Rashmita; "The Effect of Demog-raphic and Personality Characteristics on Fashion Shopping Proneness: A Study of The Indian Market", International Journal of Retail & Distribution Management, Cilt:44, Sayı:4, 2016, s.426-447.
• SALGADO, F. Jesús; “Big Five Personality Dimensions and Job Performance in Army and Civil Occupations: A European Perspective”, Article in Human Per-formance, Cilt:11, Sayı:2, 2009, s.271-288.
• Sabiha KILIÇ ve Aykut GÖKSEL, Tüketici Davranışlar: İndirim Kartlarının Tüke-tici Satın Alma Karar Süreci Üzerindeki Etkisine Dair Ampirik Bir Çalışma, Standard Dergisi Sayı 509 Mayıs 2004, s. 62.
• Shehzadi K., Ahmad-ur-Rehman M. , Cheema A.M., Ahkam A.(2016), Impact of Personality Traits on Compulsive Buying Behavior: Mediating Role of Impul-sive Buying, Journal of Service Science and Management, Vol.09, No.05, s.17.
• SOLOMON, R. Michael; “Consumer Behavior”, 1994, s
• SOMER, Oya; “Türkçe’de Kişilik Özelliği Tanımlayan Sıfatların Yapısı ve Beş Fak-tör Modeli”, Türk Psikoloji Dergisi, Sayı:13, 1998, s.17–32.
• SOMER, Oya. KORKMAZ Mediha, TATAR, Arkun; “Beş Faktör Kişilik Envanteri-nin Geliştirilmesi-I: Ölçek Ve Alt Ölçeklerinin Oluşturulması”, Türk Psikoloji Dergisi, Cilt:17, Sayı:49, 2002, s.21-33.
• ŞİMŞEK, M.Şerif. AKGEMİCİ, T., ÇELİK, Adnan; “Yönetim Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış”, Eğitim Yayınevi, Konya, (8. baskı), 2014.
• TABAKHIYAN, Leili. HADDADIAN Alireza, POOYA, Alireza; “Typology of Clothing Brand Consumers Based on Purchase Decision Making Style”, Jour-nal of Business Management, Cilt:9, Sayı:2, 2017, s.353-374.
• TABACHNICK, B.G. ve FIDELL, L.S.; “Using Multivariate Statistics” Pearson, Boston, 6. Baskı, 2013.
• TEK, Ö. Baybars; “Pazarlama İlkeleri”, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul, 1999, s.204 .
• TEMELOĞLU, Erdem; “Tüketicilerin Kişilik Özellikleri, Risk Algıları ve Yeniden Satın Alma Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşlet-meciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı Doktora Tezi, 2014, s.1-130.
• TOKOL, Tuncer; “Pazarlama Yönetimi”, Uludağ Üniversitesi Basımevi, Bursa, 1994, s.78.
• TÜRKYILMAZ, A. Ceyda. ERDEM Şakir, USLU, Aypar; “The Effects of Persona-lity Traits and Website Quality on Online Impulse Buying”, International Con-ference on Strategic Innovative Marketing, The Procedia Social and Behavio-ral Sciences, Cilt:1, Sayı:4, 2015, s.98-105.
• USTA, Resul; ve MEMİŞ, Salih; “Hizmet Kalitesi ve Marka Bağlılığı Arasındaki İlişki Üzerine Müşteri Tatmininin Aracılık Etkisi”, Atatürk Üniversitesi İkti-sadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:23, Sayı:4, 2009, s.87-108.
• ÜMMET, Durmuş; ve EKŞİ, Füsun; “Türkiye’deki Genç Yetişkinlerde İnternet Ba-ğımlılığı: Yalnızlık ve Sanal Ortam Yalnızlık Bağlamında Bir İnceleme”, Ad-dicta: The Turkısh Journal on Addictions, Cilt:3, Sayı:1, 2016, s.29-53.
• ÜNAL, Sevtap; ve ERCİŞ, Aysel; “Pazarın Satın Alma Tarzlarına ve Kişisel Değer-lere Göre Bölümlendirilmesi”, IIBF Dergisi, Marmara Üniversitesi, Cilt:21, Sayı:1, 2006, s.359-383.
• ÜNAL, Sevtap; ve ERCİŞ, Aysel; “Tüketicilerin Kişisel Değerlerinin Satın Alma Tarzları Üzerindeki Etkisi”, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:1, 2006, s.23-48.
• WAHEED, Sldrah. KHAN M.Marlum, AHMAD, Nawaz; “Product Packaging and Consumer Purchase Intentions, Market Forces College of Management Scien-ces, Cilt:13, Sayı:2, 2018, s.97-114.
• WANG, Cheng-Lu. SIU Y.M. Noel, HIU, S.Y. Alice; “Consumer Decision-Making Styles on Domestic and Imported Brand Clothing”, Europen Journal of Marke-ting, Cilt:38 Sayı: 1/2, 2004, s.239-252.
• YASLIDAĞ, B. Hilal; ve FERHADİ, Günay; “Tüketicilerin İnternet Üzerinden Satın Alma Davranışının İncelenmesi: Azerbaycan Örnekleri”, Anadolu Bil. Meslek Yüksekokulu Dergisi, Cilt:13, Sayı:50, 2018, s.15-28.
• YILDIRIM, Çağlar; “Exploring The Dimensions of Nomophobia: Developing and Validating a Questionnaire Using Mixed Methods Research”, Iowa State Uni-versty Capstones, Graduate Theses and Dissertations, 2014, s.1-102. (2020-7 Nisan) Erişim adresi: https://lib.dr.iastate.edu/etd/14005
• YILDIRIM, Çağlar; ve CORREIA, Ana-Paula; “Exploring The Dimensions of No-mophobia: Development and Validation of A Self-reported Questionnaire” Computers in Human Behavior, 49, 2015, s.130–137.