2011 Libya Krizi'nin Türkiye'ye Etkileri ve Türkiye'nin Libya'da Denge Değiştirici Rolü

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 1 - 12, 31.12.2023

Sena Nur Çügen

https://doi.org/10.46482/ebyuiibfdergi.1318877

Öz

Tunus’ta başlayıp bütün Arap dünyasını etkisi altına alan Arap Baharı ayaklanmalarının Libya’ya ulaşması uzun sürmemiştir. Rejim karşıtı devrim niteliğindeki ayaklanmalar, 42 yıllık Kaddafi rejiminin sona ermesiyle sonuçlanmıştır. Ancak hali hazırda güvenlik sistemi olmayan Libya’da oluşan güç boşluğu silahlı gruplar ve terör örgütleri tarafından doldurulmuştur. İlaveten devrim sonrası süreçte bölgesel ve küresel aktörlerin çıkarları doğrultusunda sürece angaje olmasıyla, Libya’da istikrar sağlamak mümkün olmamıştır. Bu bağlamda çalışmada Libya’da devrim sonrası sürecin iç savaş halini alması ve krizin günümüze nasıl evrildiği incelenmektedir. Ardından sürecin Türkiye’ye etkilerini ele alarak, Türkiye’nin sürece müdahil olma sebeplerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu doğrultuda çalışmada; Türkiye’nin Libya’daki krizden çok boyutlu şekilde etkilendiği sonucuna ulaşılarak, 2019 sonrası süreçte Libya’da denge değiştirici bir rol üstlendiği savunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye ve Libya, Libya Krizi, Denge Değiştirici

Kaynakça

• ACRPS. (2017). The Scramble for the Oil Crescent and the Fight to Control Libya . Doha, Qatar: Arab Center for Research and Policy Studies.
• Al-Hawari, O. (2021). How Sirte became a hotbed of the Libyan conflict.
• ASLAN, M. (2021). Libya'nın Kalıcı Belirsizliği: Birçok Yanlıştan Tek Doğru ve Açmazlardan bir Sonuç Çıkartmak? Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 1-20.
• AYDEMİR, M. (2020, 06 05). Afrika’nın en fazla petrol rezervine sahip Libya bu zenginliğini kullanmaktan mahrum. AA: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/afrika-nin-en-fazla-petrol-rezervine-sahip-libya-bu-zenginligini-kullanmaktan-mahrum/1859553 adresinden alındı
• BAŞTÜRK, L. (2014, 11 09). Libya'da Siyasi Kriz ve Türkiye. Aljazeera: https://www.aljazeera.com.tr/gorus/libyada-siyasi-kriz-ve-turkiye adresinden alındı
• BECCARO, A. (2017). Russia: Looking for a Warm Sea. K. Mezran, & A. Varvelli içinde, Foreign Actors in Libya's Crisis (s. 73-90). Milano,İtaly: Ledizioni LediPublishing.
• BÖLME, S. M., ULUTAŞ, U., ÖZHAN, T., & KÜÇÜKKELEŞ, M. (2011). İsyan, Müdahale ve Sonrası: Libya'da Dönüşümün Sancıları. Ankara: SETA.
• DEMİRTAŞ, İ. (2020, 06 23). Libya: Sirte ve Cufra Kentinin Önemi. 21.yy Türkiye Enstitüsü: https://21yyte.org/tr/fikir-tanki/libya-sirte-ve-cufra-kentinin-onemi#:~:text=Bildi%C4%9Fimiz%20gibi%20Cufra'da%20Havaliman%C4%B1,hakimiyetine%20dair%20%C3%B6nemli%20bir%20etkendir. adresinden alındı
• DOMAZETİ, Riad, Taner ALTUN, Libya: Çalınmış Devrim, Araştırma 59, İNSAMER, Mart 2018.
• DURAN, B. (2020, 06 12). Ankara’nın Yeni Libya İnisiyatifi. SETA: https://www.setav.org/ankaranin-yeni-libya-inisiyatifi/ adresinden alındı
• DURAN, B., & KEKİLLİ, E. (2020). Türkiye'nin Libya İnisiyatifi ve Değişen Dengeler. M. Ataman, & B. Duran içinde, Libya Krizi Bölgesel ve Küresel Aktörlerin Politikaları (s. 15-32). Ankara: SETA.
• ERDAĞ, R. (2017). Libya in the Arab Spring-From Revolution to Insecurity. New York, USA: PALGRAVE MACMİLLAN.
• ERDAĞ R. (2021). Türkiye'nin Afrika Politikası 2020. B. Duran, K. İnat, & M. Caner içinde, Türk Dış Politikası Yıllığı- 2020 (s. 493-514). İstanbul: SETA Yayınları.
• ERDAĞ, R. (2022). Türkiye'nin Afrika Politikası 2021. B. Duran, K. İnat, & M. Caner içinde, Türk Dış Politikası Yıllığı 2021 (s. 405-426). İstanbul: SETA Yatınları.
• GENUGTEN, S. V. (2016). Libya in Western Foreign Policies, 1911-2011. London, U.K: PALGRAVE MACMİLLAN.
• INTERNATİONAL CRİSİS GROUP. (2020). Türkiye’nin Libya Hamlesi: Çalkantılı Sularda Belirsiz Gelecek. Brüksel, Belçika: Belçika: International Crisis Group.
• İŞLER, E. (2020). Türkiye-Libya İlişkileri: Tarihsel Perspektif, Güncel Analiz. B. Duran, & M. Ataman içinde, Libya Krizi Bölgesel ve Küresel Aktörlerin Politikaları (s. 51-68). İstanbul: SETA.
• KARAKAYA, İ., & ÇELİK, M. (2021). Ortadoğu’da Arap Baharı Süreci ve Libya İç Savaşı. Akademik İzdüşüm Dergisi, 175-192.
• KEKİLLİ, E. (2017). Anatomy of the Libyan Crisis. Insight Turkey, 19(3), 159–180.
• KEKİLLİ, E. (2017). Türkiye-Libya İlişkileri Kriz Alanları ve İş Birliği İmkanları. SETA Analiz, 1-17.
• KEKİLLİ, E., & ÖZTÜRK, B. (2020). Turkey’s Position in the Libyan Crisis. Insight Turkey, 53-62.
• KÖSE, T., & ÖZTÜRK, B. (2020). A Sea Change in the MENA Region: External Interventions in Libya. InsightTurkey, 113-138.
• KURT, S. (2020). Türkiye-Libya İlişkileri. P. Yürür, G. Tüysüzoğlu, & A. Özkan içinde, Soğuk Savaş Sonrası türkiye'nin Orta Doğu ve Kuzey Afrika Siyaseti (s. 749-792). Ankara: Detay Yayıncılık.
• LİKA, I. (2020). A Vortex Of Conflict the Evolving Dynamics of Turkey's Involvement in Libya. SETA Analysis. London Conference on Libya . (2011, 03 29). NATO.int: https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/pdf_2011_03/20110927_110329_-London-Conference-Libya.pdf adresinden alındı
• MARRONE, A. (2020). Securıty Polıcy In The Southern Neıghbourhood. Frıedrıch Ebert Stıftung.
• MEGERİSİ, T. (2019, 06 26). Libya’s global civil war. European Council on Foreign relations: https://ecfr.eu/publication/libyas_global_civil_war1/ adresinden alındı
• MEZRAN, K. (2014). Libya in Transition: From Jamahiriya to Jumhuriyyah? F. A. Gerges içinde, The New Middle East- Protest and Revolution in the Arab World (s. 309-330). New York, USA: Cambridge University Press.
• MEZRAN, K., & VARVELLİ, A. (2017). Libyan Crisis: International Actors at Play. K. Mezran, & A. Varvelli içinde, Foreign Actors in Libya's Crisis (s. 13-22). Milano, İtaly: Ledizioni LediPublishing.
• ÖZTOP, F. A. (2021). Pandora's Box: Updating the Libyan Conflict Map. The Academic Elegance, 225-243. SEVER, A. (2012). Türkiye'nin Orta Doğu İlişkileri. İstanbul: Derin Yayınları.
• UNSMIL. (2020, 01 19). Berlin International Conference on Libya. United Nations Support Mıssıon In Libya(UNSMIL): https://unsmil.unmissions.org/berlin-international-conference-libya-19-january-2020 adresinden alındı
• UNSMIL. (2020, 10 23). UNSMIL Welcomes Agreement Between Libyan Parties on Permanent Country-Wide Ceasefire Agreement wıth Immediate Effect. United Nations Support Mission in Libya(UNSMIL): https://unsmil.unmissions.org/unsmil-welcomes-agreement-between-libyan-parties-permanent-country-wide-ceasefire-agreement adresinden alındı
• VANDEWALLE, D. (2012). A History Of Modern Libya. New york, USA: Cambridge University Press