Eastern Mediterranean: Strategic - Political Goals and Military Initiatives

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 1, 101 - 124, 16.06.2025

Muazzez Harunoğulları

https://doi.org/10.51800/ecd.1629192

Öz

The Eastern Mediterranean is a region characterized by complex geopolitical dynamics, historical rivalries, and rich hydrocarbon resources. Numerous factors such as energy security, great power competition, international security concerns, military initiatives and collaborations, and the rise of non-state actors significantly influence the region. The purpose of this study is to examine the strategic, political, and military objectives and military initiatives and collaborations of states that aim to increase their military and economic influence in the field of energy in the Eastern Mediterranean in the light of developments in the region. In this context, the study evaluates the hydrocarbon resource discoveries in the region, strategic, political, and military dynamics, and collaborations. In the study, case study and document analysis methods were used within the scope of qualitative research methods. The Eastern Mediterranean is of geopolitical importance with its strategic transit routes and energy resources. The rich natural gas reserves discovered in the region have attracted the attention of global and regional actors and increased Exclusive Economic Zone disputes. Energy collaborations and military partnerships have developed among the countries in the region. The Eastern Mediterranean continues to be a focal point for energy security and geopolitical competition. The Eastern Mediterranean continues to be a focal point for energy security and geopolitical competition. Military and diplomatic initiatives among regional countries will shape the long-term balance. To resolve regional disputes, it is essential to increase diplomatic efforts among nations, reduce military tensions, and foster economic cooperation.

Anahtar Kelimeler

Eastern Mediterranean , Energy Security , Energy Geopolitics , Blue Homeland , NATO

Doğu Akdeniz: Stratejik-Politik Hedefler ve Askeri Girişimler

Öz

Doğu Akdeniz, karmaşık jeopolitik dinamikler, tarihi rekabetler, zengin hidrokarbon kaynakları ile karakterize edilen bir bölgedir. Enerji güvenliği, büyük güç rekabeti, uluslararası güvenlik endişeleri, askeri girişimler ve iş birlikleri, devlet dışı aktörlerin yükselişi gibi çok sayıda faktör bölgede etkisini göstermektedir. Bu çalışmanın amacı, Doğu Akdeniz’de enerji alanında askeri ve ekonomik etkilerini artırma amacı güden devletlerin stratejik, politik ve askeri hedefleri ile askeri girişimleri ve iş birliklerini bölgedeki gelişmeler ışığında ele almaktır. Bu bağlamda çalışma, bölgedeki hidrokarbon kaynak keşifleri, stratejik, politik ve askeri dinamikleri ve iş birliklerini değerlendirmektedir. Çalışmada nitel araştırma yöntemleri kapsamında durum çalışması (case study) ve doküman analizi (document analysis) metotlarından yararlanılmıştır. Doğu Akdeniz, stratejik geçiş yolları ve enerji kaynaklarıyla jeopolitik önem taşımaktadır. Bölgede keşfedilen zengin doğal gaz rezervleri, küresel ve bölgesel aktörlerin ilgisini çekmiş ve Münhasır Ekonomik Bölge anlaşmazlıklarını artırmıştır. Bölgedeki ülkeler arasında enerji iş birlikleri ve askeri ortaklıklar gelişmiştir. Doğu Akdeniz, enerji güvenliği ve jeopolitik rekabetin odak noktası olmaya devam etmektedir. Bölge ülkeleri arasındaki askeri ve diplomatik girişimler, uzun vadede dengenin nasıl şekilleneceğini belirleyecektir. Bölgedeki anlaşmazlıkların giderilebilmesi için, ülkeler arası diplomatik çabaların arttırılması, askeri gerginliklerin azaltılması, ekonomik iş birliklerinin geliştirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Doğu Akdeniz , Enerji Güvenliği , Enerji Jeopolitiği , Mavi Vatan , NATO

Kaynakça

• AA (Anadolu Ajansı) (2024). Russia's share of European gas market plummets as EU cuts gas imports, Energy Terminal, https://www.aa.com.tr/en/energy/natural-gas/russias-share-of-european-gas-market-plummets-as-eu-cuts-gas-imports/42025
• Akbari, A. M. (2022). The East-Med pipeline and the European-Turkish relations, March 1, 2022, RIAC, https://russiancouncil.ru/en/blogs/arash-akbari/the-eastmed-pipeline-and-the-europeanturkish-relations/
• Alioğlu Çakmak, G. (2024). The role of ideas and identities in shaping economic decisions: The eastern mediterranean crisis and turkey-greece-cyprus triangle, International Relations, 21(83), 25-40
• Alterman, J. B. & Conley, H. A. (2018). Syria, Turkey, and the Eastern Mediterranean, CSIS (Center For Strategic and International Studies), CSIS Briefs, www.csis.org
• APNEWS. (February 12, 2025). Putin has a ‘constructive’ conversation in first call with Syria’s new leader, Kremlin says, https://apnews.com/article/russia-syria-putin-sharaa-cc60fa41024e200cf1d0f6f8022bfb1c
• Atun, Y. & Atun, A. (2018). Doğu Akdeniz’de yeni siyasi dengeler, TURAN-SAM, 10 (39), 7-14.
• Aydınlık, (2018). Noble Dina tatbikatı ‘Abilerin intikamı’, 29 Haziran 2018, https://www.aydinlik.com.tr/haber/ noble-dina-tatbikati-abilerin-intikami-95659
• Azer, A. (2007). Küreselleşmenin Kıbrıs durağı, Jeopolitik, 37, 75-81.
• Bingöl, O. (2024). ABD’nin soğuk savaş sonrası dönemde askeri üs politikasında değişimin Türkiye’ye etkileri ve İncirlik üssünün geleceği. Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 8 (1), 29-53
• Blank, S. & Kim, Y. (2021) The Mediterranean Eskadra and Russia’s military-political strategy in the Mediterranean Basin, Defense & Security Analysis, 37:4, 453-471, DOI: 10.1080/14751798.2021.1995969
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, vol. 9, no. 2, pp. 27-40. DOI 10.3316/QRJ0902027
• Buheji, M., Hasan, A. (2025). Lessons from resilience: Post-war recovery strategies for syria inspired by ‘vietnam's doi moi reforms’,Gradiva, 64 (1), 38-48
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
• Ceyhun, G. Ç. (2014). Türkiye, Kıbrıs ve İsrail üçgeninde Doğu Akdeniz’in güvenlik sorunları, Uluslararası Enerji ve Güvenlik Kongresi bildiriler kitabı, BİLGESAM, 23-24 Eylül 2014, İzmit/Kocaeli. Sayfa 28- 43
• Colibasanu, A. (2021). Blue Homeland: Turkey’s Strategy in the Eastern Mediterranean, Euractiv, https://www.euractiv.com/section/global-europe/opinion/blue-homeland-turkeys-strategy-in-the-eastern-mediterranean/
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Approaches, SAGE Publications: London.
• Darbouche, H., El-Katiri, L. & Fattouh, B. (2012). East Mediterranean gas: what kind of a game-changer?, The Oxford Institute For Energy Sdudies, No.286084, pp. 1-33
• Defece Türkiye. (14.12.2024). Rusya, yeni Suriye yönetimiyle ilişkileri koruma peşinde, https://www.defencetr.com/rusya-yeni-suriye-yonetimiyle-iliskileri-koruma-pesinde
• Denizli, C. (2022). Doğu Akdeniz hidrokarbon kaynakları üzerine jeopolitik bir değerlendirme, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Denizli, C., Akengin, H., & Karaca, A. (2023). Doğu Akdeniz hidrokarbon kaynakları, deniz yetki alanları ve sınır anlaşmazlıkları üzerine jeopolitik bir değerlendirme, Türk Coğrafya Dergisi, 84, 233-247.
• ETKB (T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı). (2025). Transit boru hatları, https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-transit-boru-hatlari, E.T. 31.03.2025.
• EU Communication COM. (2014). European energy security strategy energy security, Policy Brief, No. 2014-38, 330 of 28 May 2014
• European Council. (2023). Infographic - Where does the EU’s gas come from?, Council of the European Union, https://www.consilium.europa.eu/en/infographics/eu-gas-supply/
• Florensa, S. (2022). The big powers, the Mediterranean and the impact of the war in Ukraine (US, EU, Russia, China), Reshuffling of Political and Military Alliances, IEMed. Mediterranean Yearbook 2022
• Gidemen, G. & Ateş, A. (2022). Doğu Akdeniz deniz yetki alanları üzerinde Türkiye ve Mısır ilişkilerinin etkisi, International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 8(60): 977-987
• Gorenburg, D. (2019). Russia’s naval capabilities in the Mediterranean, Marshall Center Security Insight, no. 35, https://www.marshallcenter.org/en/publications/security-insights/ russias-naval-strategy-mediterranean-0 Gürdeniz, C. (Eylül 2024). Yunanistan devletinin iflah olmaz Türkiye düşmanlığı, Deniz Bülteni, https://www.denizbulten.com/yunanistan-devletinin-iflah-olmaz-turkiye-dusmanligi-55493h.htm
• Haberrus. (2024a). Suriye’nin yeni yönetimi: Rusya ile ortak stratejik çıkarlarımız var, https://haberrus.ru/politics/2024/12/30/suriyenin-yeni-yonetimi-rusya-ile-ortak-stratejik-cikarlarimiz-var.html?utm_source=chatgpt.com
• Haberrus. (25 Aralık 2024b). Rus dışışleri: Suriye’deki Rus askeri varlığı şartları yeniden düzenlenecek, https://haberrus.ru/politics/2024/12/25/rus-disisleri-suriyedeki-rus-askeri -varligi-sartlari-yeniden-duzenlenecek.html
• Harunoğulları, M. (2020a). Eastern Mediterranean energy basin: International conflict and competition on the region. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 42, 455-481
• Harunoğulları, M. (2020b). Enerji dağıtım merkezi perspektifinden Türkiye’nin enerji jeopolitiği, Mukaddime, 11(1), 177-211. DOI: 10.19059/mukaddime.550689
• Hellenic Navy. (2023). Salamis Naval Base, https://hellenicnavy.gr/en/navy-logistic-support-command-nlsc/salamis-naval. E.T. 20.12.2024
• ICG (International Crisis Group). (2023). Rethinking Gas Diplomacy in the Eastern Mediterranean, Middle East Report N°240, 26 April 2023.
• Khadduri, W. (2012). East Mediterranean gas: Opportunities and challenges, Mediterranean Politics, Vol. 17, No. 1, 111–117
• Kozanhan, M. K. (2022). China's one belt one road project and its effects on Mediterranean security. International Journal of Politics and Security (IJPS), Vol. 4, No. 3, pp. 251-270, DOI:10.53451/ijps.952106
• Luttwak, N. E. (1990). From geopolitics to geo-economics: logic of conflict, grammar of commerce, National Interest, 20, 17-23.
• m5dergi, (2022). Akdeniz’de 4 ülkeden “Noble Dina” deniz tatbikatı, 23 Mart 2022. https://m5dergi.com/one-cikan/akdenizde-4-ulkeden-noble-dina-deniz-tatbikati/
• Mayer zum Felde, M. (2021). The Eastern Mediterranean military environment from a Nato perspective, Konrad Adenauer Stiftung.
• Melakopides, C. (2017). On the “Special” nature of the Russia–Cyprus relationship. 20.06.2017, Cyprus Mail. Nicosia: Cyprus Mail Company Ltd. https://cyprus-mail.com/2018/06/07/our-view-cyprus-wont-upset-relations-with-russia-to-join-nato__trashed-2/
• Mevlütoğlu, M. A. (2014). Doğu Akdeniz'in yeni enerji jeopolitiğinde bölge ülkeleri deniz güçlerinin yeri ve etkisi, Uluslararası Enerji ve Güvenlik Kongresi bildiriler kitabı, BİLGESAM, 23-24 Eylül 2014, İzmit/Kocaeli. Sayfa 11-27.
• Military Installations. (2024). Naval support activity souda bay, https://installations.militaryonesource.mil/in-depth-overview/naval-support-activity-souda-bay. E.T. 20.12.2024
• Mira, E. R. (2022). Türkiye – Libya arasında imzalanan “akdeniz’de deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına ilişkin mutabakat muhtırası”nın türk dış politikasına etkisi, Anadolu Strateji Dergisi, 4 (1). 11-32
• Mitchell, G. (2020). The Eastern Mediterranean Gas Forum: Cooperation in the shadow of competition, MITVIM The Israel Institute for Regional Foreign Policies.
• Oylumlu, İ. S. (2024). Russian military presence in the Eastern Mediterranean, International Journal of Humanities and Social Development Research, 8 (1), 71-88
• Özgen, C. (2013). Doğu Akdeniz’de enerji güvenliğine yönelik bir girişim: Akdeniz kalkanı harekâtı, Akademik Orta Doğu, Cilt 8, Sayı 1, ss. 101-114.
• Pedi, R. & Kouskouvelis, I. (2019). Cyprus in the Eastern Mediterranean: A small state seeking for status, S. N. Litsas, A. Tziampiris (eds.), içinde The New Eastern Mediterranean, Springer International Publishing AG, part of Springer Nature, pp. 151-167, https://doi.org/10.1007/978-3-319-90758-1_9
• Peker, H. S., Oktay, K. Ö. & Şensoy, Y. (2019). Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanları ve enerji kaynakları çerçevesinde Türkiye’nin enerji güvenliği, Güvenlik Bilimleri Dergisi, Cilt:8 Say:1, 85-106, DOI:10.28956/gbd.562972
• Prontera, A. (2017). The offshore frontiers of energy security in the Mediterranean, Excerpt from the Book ‘The New Politics of Energy Security in the European Union and Beyond. States, Markets, Institutions’. London: Routledge.
• Schaffer, B. (2011). Israel—New natural gas producer in the Mediterranean, Energy Policy, 39, pp. 5379–5387. Schuman, F, L. (1942). Let us learn our geopolitics, Current History. 2 (9), 161–165. ISSN 0011-3530. JSTOR 45309562.
• Sputnik Türkiye. (2022). ABD’nin askeri yığınak yaptığı Dedeağaç neden önemli, hedefte Rusya mı Türkiye mi var?. https://sputniknews.com.tr/20221109/abdnin-askeri-yiginak yaptigi-dedeagac-neden-onemli-hedefte-rusya-mi-turkiye-mi-var--1063245722.html
• Stanic, A. & Karbuz, S. (2020). The commercial challenges facing Eastern Mediterranean gas, OGEL 3 Oil, Gas & Energy Law, pp. 1-18. www.ogel.org. Retrieved July 02, 2020, from www.ogel.org/article.asp?key=3886.
• Tagliapietra, S. & Mattei, F. E.E. (2013). Towards a new Eastern Mediterranean energy corridor? Natural gas developments between market opportunities and geopolitical risks, The rise of Turkey and the New Mediterranean Research Programme, FEEM Nota di Lavoro n. 12, pp. 1-32
• Tan, N. (6 Ocak 2025). 2025’te Türkiye – ABD ilişkileri hakkında öngörüler, APM (Ankara Politikalar Merkezi). https://apm.org.tr/2025/01/06/2025te-turkiye-abd-iliskileri-hakkinda-ongoruler/
• Tanverdi Yaşar, N. (17 Temmuz 2024). Libya: Akdeniz ve Afrika'da Rusya'nın Yeni Stratejik Merkezi, Dünya Siyaseti, https://www.dunyasiyaseti.com/icerik/libya-akdeniz-ve-afrikada-rusyanin-yeni-stratejik-merkezi.html
• TASS Russian News Agency (2017). Russia’s upper house ratifies agreement on naval base in Syria’s Tartus, 26 Aralık 2017, https://tass.com/defense/983048.
• Trenin, D. (2018). Putin's plan for Syria. Foreign Affairs. Published by the Council on Foreign Relations. Florida, https://www.foreignaffairs.com/articles/ syria/ 2017-12-13/putins-plan-syria.
• Tüm1 Haber. (30.12.2024). Suriye'nin yeni yönetimi Rusya ile stratejik ittifak iddiasında, https://www.tum1haber.com/haber/suriyenin_yeni_yonetimi_rusya_ile_stratejik_ittifak_iddiasinda-234173.html
• Tuna, O., Yaman, M., & Kılıç, A. T. (2024). Doğu Akdeniz’de türkiye için önemli bir güç çarpanı: İskenderun limanı ve stratejik önemi, Güvenlik Stratejileri Dergisi, 20 (48), 215-238
• U.S. Congress (2017). Eastern Mediterranean security and energy partnership act of 2017. U.S. Congress, 115th Congress, 1st Session, H.R. 3342.
• USGS. (2010). Assessment of undiscovered oil and gas resources of the Nile Delta Basin Province, Eastern Mediterranean, U.S. Geological Survey.
• Yaycı, C. (2012). Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanlarının paylaşılması sorunu ve Türkiye, Bilge Strateji, Cilt 4, Sayı 6, ss.1-70.
• Yaycı, C. (2022). Mavi Vatan “bir harita ve bir doktrin kitabı” Türkiye’nin denizlerdeki Misak-ı Milli’si, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınevi.