Öz
In this paper, it is emphasized that drought is a relative phenomenon which occurs whenever the precipitation falls below the level associated with more common fluctuations in Turkey. Absolute rainfall values may be used to measure the severity of a drought, but these do not enable to compare the different areas. In the present study, we applied a practical way to point out the conception of drought using "drought indexes" suggested by De Martonne, Thronthwaite and Erinç. According to the results obtained there is a frequency of drought at different degrees in Turkey. The succession of dry years with little precipitation cause drought periods. In these periods drought affected the areas extending from the Aegean coasts to the interior parts of Eastern Anatolia. According to our studies, Central and South-eastern Anatolia are the widest areas affected by drought.
Anahtar Kelimeler
Öz
Son yıllarda sürekli olarak gündemde tutulan önemli doğal çevre sorunlarından biri de "kuraklık" olmuştur. Kuraklık, canlıların yaşamı üzerinde olumsuz etkileri olan ve insan etkinliklerini sınırlayan doğal bir tehlike olarak görülmektedir. Öyle ki, bu olay gizli başlamakta, etkilerini açıkça belli etmeden sinsi bir şekilde gelişmekte ve süresinin uzaması durumunda sonuçlan çok tehlikeli olabilmektedir. Gerçekten kuraklık beşeri rahatsızlıklardan başlayarak tarımsal üretime ve dolayısiyle açlık ve yetersiz beslenmeye kadar varan çok çeşitli sosyal ve ekonomik sorunlara yol açabilir. Bununla birlikte, bu denli önemli ve etkili bir çevre sorunu olan kuraklığın her zaman ve her yerde geçerli olabilecek bir tanımı yapılamamıştır. Halbuki, bu konuda yapılacak araştırmalar için objektif ve kesin bir tanıma ihtiyaç vardır. Kuraklığın yapılan çeşitli tanımlarında, "yağış yetersizliği" bu olayın temel nedeni olarak gösterilmiş ve düşen yağışın normalin altında sapma gösterdiği zamanlarda kuraklık hissedildiği ifade edilmiştir. "Yağış yetersizliği" ise göreceli bir kavramdır; ölçüsü ve etkisi zamandan zamana, yerden yere değişebilir. Bununla birlikte; kuraklığı ya da yağış yetersizliğini ortaya koymak için, herhangi bir yerde ölçülen yağış miktarı bir gösterge olarak esas alınmaktadır. Başka bir anlatımla; mutlak yağış değerleri, kuraklığı belirlemesi bakımından bir ölçü olarak kullanılmaktadır. Buna göre, herhangi bir yörede veya bölgede yağışların uzun bir döneme (25 yıl ve daha fazla) ait saptanan ortalama değerleri esas alınmakta ve yağışların, belirli bir periyot içinde , bu değerlerin altına düşmesi "yağış yetersizliği" olarak ifade edilmektedir. Yağış yetersizliği ile beliren periyodun uzunluğu için, bazı bölgelerde üstüste üç hafta (örneğin Batı Avrupa’da) bazı bölgelerde ise aylarca süren yağışsız günlerin birbirini izlemesi (tropiklerde olduğu gibi) geçerli bir süre sayılmaktadır. Bununla birlikte; kuraklığın yer ve zaman yönünden özelliklerini saptamak için, daha kolay elde edilebilen "yağış miktarı" gibi tek bir klimatolojik parametrenin kullanılması yanıltıcı olur ve bölgeler arasında karşılaştırmaya imkan vermez. Bu nedenle, kuraklık veya yağış yetersizliğinin varlığını ve şiddetini ortaya koyan yöntemleri daha belirli esaslara dayandırmak gerekir. Başka sözlerle, kuraklık koşullarının belirlenmesinde yağış değerleri ile birlikte daha çok sayıda değişkeni içeren yöntemlerin kullanılması uygun olur. Bu amaçla,çeşitli "kuraklık indisi veya yağış etkinliği" formülleri düşünülmüştür. Ortaya atılan formüllerin veya yöntemlerin hazırlanmasında egemen olan ortak bir düşünce vardır. Herhangi bir yere veya bölgeye düşen yağışın etkisi, yani zemine sağladığı nemlilik derecesi, salt belirli bir sürede düşen yağışın miktarına bağlı değildir. Gerçekten; sıcaklık, yağış rejimi ve buharlaşma koşullan gibi klimatolojik değişkenler bu hususta önemli rol oynar. Dolayısiyle, kuraklığın saptanmasında bu değişkenlere ait verilere dayanılmalıdır.
Anahtar Kelimeler
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 1993 |
| Gönderilme Tarihi | 28 Nisan 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 1993 Cilt: 7 Sayı: 1 |