Importance of industrial heritage areas in İzmir in terms of sustainable urban memory : Case of hinterland of Alsancak Port

Yıl 2020, Cilt: 29 Sayı: 1, 57 - 71, 25.06.2020

Arife Karadağ , Leman İncedere

Öz

KENTSEL BELLEĞİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ AÇISINDAN İZMİR’DEKİ ENDÜSTRİ MİRAS ALANLARININ ÖNEMİ: ALSANCAK LİMAN ARDI BÖLGESİ ÖRNEĞİ

Öz

Türkiye’de, endüstri mirasına olan ilgi özellikle 1980’li yıllardan itibaren kentleşme düzeyinde meydana gelen gelişmelerle kent merkezinde atıl durumda kalan eski endüstri alanlarının meta değerinin artması ile başlamıştır. Terk edilmiş endüstri alanlarına yönelik politikalar, yıkımdan koruma, rehabilitasyon ve iyileştirmeye kadar kademeli olarak değişmiştir ve ülkede artık endüstriyel miras geliştirme projeleri yaygınlaşmaktadır. Ancak bu süreç içinde birçok endüstri mirasının göz ardı edilmesi ve yapılan yanlış uygulamalar birçok sorunu da beraberinde getirmiştir. Bu sorunlu durum, endüstri mirasının, ekonomik bir kaynak olarak görülüp kent belleği ve kimliği ile olan bağlantılarına gerekli önemin gösterilmemesiyle de işkildir. Bu çalışmanın amacı ülkenin ilk sanayileşme alanlarından birisi olan İzmir’de özellikle Alsancak Liman ardı ve Konak-Çankaya-Basmane bölgesindeki eski sanayi ve ticaret alanlarının yeniden işlevlendirilerek modern kent yaşamına dahil edilmesi ve bu süreçde karşılaşılan güçlüklere dikkat çekmek ve coğrafi bir yaklaşımla kent dokusu içindeki önemlerini vurgulamaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Endüstri Mirası, Kentsel Bellek, İzmir, Sürdürülebilir Kent

Kaynakça

• Alfrey, J. ve Putnam, T. (1992) The Industrial Heritage: Managing Resources and Uses. Routledge. London.
• Arıtan, Ö. ve Sayar, Y. (2009). İzmir Sümerbank Basma Sanayi Yerleşkesi ve Dönüşüm Süreçleri. Ege Mimarlık, Sayı: 70, 20-25.
• Bandarin, F. ve Oers. R, O. (2012). The Historic Urban Landscape Managing heritage in an urban century. A John Wiley-Sons Publication.
• Bozdemir, M. (2011). Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Endüstriyel Mirasımız. İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul.
• Cravatte, H., (1977). Introduction. In: Historic Town Centres in the Development of Present Day Towns. Council of Europe, Strasbourg.
• Çelikoğlu, I., Baylan, S., Dikmen, E., Kandilci, Köran E., (2009). Eski Havagazı Fabrikası, Ege Mimarlık Dergisi, Sayı: 70, 32-35.
• Çıkış, Ş. (2009). Endüstriyel Bir Miras Alanında Dönüşüm: İzmir Liman Arkası Bölgesi. Ege Mimarlık. 3/70: 10-13.
• Del Pozo, B ve Gonzalez, P. A. (2012). Industrıal Heritage And Place Identity In Spain: From Monuments To Landscapes .The Geographical Review. Vol. 102(4), p.446-464.
• Douet, J. (2013). Industrial Heritage Re-tooled: The Ticcih Guide To Industrial Heritage Conservation. Taylor and Francis Publishing.
• Edensor, T. (2005) Industrial Ruins: Aesthetics, Materiality and Memory. Oxford: Berg.
• Er, F. D, (2011). Sümerbank İzmir Halkapınar Basma Sanayi Müessesesi’ne Ait Desen Albümlerinin iincelenmesi, Arşivlenmesi ve Korunması. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Sanatta Yeterlilik Tezi. İzmir.
• Ertin, G. (1998). Tarım Hayvancılık, Ormancılık, Madenler ve Enerji Kaynakları, Türkiye'de Sanayi, Ulaşım, Türkiye'de Turizm,Ticaret. Türkiye Coğrafyası, Serter N, Ed., Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Gedikler, H., G. (2012). 1950’li Yıllarda İzmir. Şenocak Yayınları. İzmir.
• Hewison, R. (1987). The Heritage Industry. Methuen Publishing. London.
• İncedere, L. 2019. Eşitsiz Gelişme ve Mekânsal Ayrışma Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz: İzmir (Karşıyaka) Örneği. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir. Karadağ, A. (2013). İzmir Kent Ansiklopedisi, Coğrafya (Cilt 2). Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi Yayını. İzmir.
• Karadağ, A. (2000). Kentsel Gelişim Süreci, Çevresel Etkileri ve Sorunları ile İzmir. Titizler Basımevi. İzmir. Karadağ, A. ve İncedere, L. (2017). “Türkiye’de Endüstri Mirasının Korunması” (Ed. Ferhat Aslan). Türkiye Coğrafya Araştırmaları İçinde kitap bölümü (s. 13-42)Pegem Akademi. Ankara Kayın, E. (2001). İzmir’de Tarihi Mekânlar ve Kentliler Arasında Yeniden Kurgulanan İlişkiler. İzmir Kent Kültürü Dergisi. Sayı: 3, ss: 66-71.
• Kayın, E. (2013). Endüstri Mirasına Yönelik Koruma Müdahalelerini Değerlendirme Ölçütleri ve Terkos Pompa İstasyonu. Mimarlık Dergisi, 370.
• Kayın, E. ve Şimşek, E. (2009). İzmir Havagazı Fabrikası Endüstri Kompleksi Üzerine Yeniden Düşünmek, Ege Mimarlık Dergisi. Sayı: 70, 14-19.
• Köksal, G. (2005). İstanbul’daki Endüstri Mirası İçin Koruma ve Yeniden Kullanım Önerileri, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü (Doktora Tezi). İstanbul.
• Köksal, G. (2008) “Industrial Heritage in İstanbul”, TICCIH Bulletin, sayı: 41, s. 6-7, İspanya (http://www.ticcih.org/docs/1225208975_b41.pdf).
• Köksal, G. (2013), “Kentsel Koruma ve Yenileme Bağlamında Sanayi Mirası: Bir Kamu Projesi Olarak Seka Fabrikası Örneği”, Prof. Dr. Nur Akın’a Armağan Mimari ve Kentsel Koruma, YEM Yayın, s. 399-412, İstanbul.
• Köksal, G., (2015) “Kazıklı Kervansarayı Duvar Restorasyonu ve İç Ek Yapısı”, VİTRA Kültür Yapıları, VİTRA Yayını, İstanbul, s. 102-107.
• Köktürk, G., Akkurt B., H., Tokuç, A,. (2015). Yenilenebilir Enerji Alanında Sosyal Bilincin Arttırılması; İSEM: İzmir Yenilenebilir Enerji Müzesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi. Sayı: 51, 191-200.
• Kuban, D,. (2009). Türkiye’de Kentsel Koruma: Kent Tarihleri ve Koruma Yöntemleri, Tarih Vakfı Yurt Yayınları. İstanbul.
• Kurt, S. (2012). İzmir’de Kamusal Hizmetler (1805-1950). İzmir Büyükşehir Kent Kitaplığı, İzmir
• Martal, A. (1992). Üç İzmir, İ.B.B Ahmet Piriştina Kent Arşivi Müzesi. İzmir.
• Özsoy, M. (2011). Fabrikadan Üniversiteye. Ege Mimarlık Dergisi. Sayı: 79, 26-31.
• Serçe, E,. (2014). İzmir Tekel Sigara Fabrikası, Atatürk Organize Sanayi Bölgesi Dergisi, Sayı 110.
• Serçe, E., (2015). Devlet, Sanayileşme ve İzmir. İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi Dergisi. Sayı: 113.
• Sipahioğlu, O. (2012). İzmir Şark Sanayi Kumpanyasi Tekstil Fabrikası’nın 1924 Yılında Karadeniz Bölgesi’nde Yaptırdığı “Pamuk İpliği Pazarı” Araştırma Raporu. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi Cilt: 1 Sayı: 2
• Smith, N. 2001. Heritage of Industry: Discovering New Zealand's Industrial History. Raupo Publishing.
• Smith, N. ve Williams, P. 2015. Kentin Mutenalaştırılması. (Çev. Melike Uzun). Yordam Kitap. İstanbul.
• Sönmez, N., Ağırbaş, S., Özbay, E. (2013). Ege Üniversitesi Müzeleri, Koleksiyonları, Sürekli Sergileri. Ege Üniversitesi Yayınları. İzmir.
• Taddonio, S,. Karabağ Akdeniz, E., Üstünes, Y,. (2016). İzmir Alsancak Bölgesinde Toprak Mahsulleri Ofisi Silo Yapısı İçin Bir İşlevsel Dönüşüm Önerisi. Mimar Dergisi, Sayı: 46, 73-76.
• Topal, H., (2013). İzmir Mimarlık Merkezi. Ege Mimarlık. Sayı: 86, 5-17.
• Tümertekin, E., (1961). İzmir’de Sanayi Faaliyetlerinin Bünyesi ve Dağılışı, Türk Coğrafya Dergisi. Sayı: 21, 45-62.
• Wicke, C., Berger, S., Golombek, J. (2018). Industrial Heritage and Regional Identities. Routledge. London.
• Xie, P., F., (2015). Industrial Heritage Tourism. Channel View Publications.
• Yetkin, S. (2001). İzmir İktisadının Tarihsel Dönüşümleri. Kent Kitaplığı Dizini: 24, 21. Yüzyıl Eşiğinde İzmir Uluslararası Sempozyum. İzmir Büyük Şehir Belediyesi Kültür Yayını. İzmir.
• İnternet Kaynakları
• http://www.izmirmag.net/ Erişim tarihi; 02.04.2018. http://www.izmirdergisi.com/tr/ Erişim tarihi; 10.01.2018