Yağışların Mevsimsel Değişimlerinin Eğilim Analiz Yöntemleri İle Araştırılması: Bingöl İli Örneği

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 45 - 59, 31.01.2021

Ufuk Yükseler , Ömerul Faruk Dursun , Sadık Alashan

https://doi.org/10.31202/ecjse.769918

Öz

[1] Helsel, D. R., & Hirsch, R. M. Statistical methods in water resources (Vol. 49). Elsevier, (1992).

[2] Toros, H., Trend analysis of climatologic series in Turkey. MSc thesis, Institute of Science Technology, Istanbul Technical University, (1993).

[3] Demir, A. D., Demir, Y., Şahin, Ü. & Meral, R. (2017). Bingöl İlinde Sıcaklık ve Yağışların Trend Analizi ve Tarıma Etkisi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 4(3), 284-291.

[4] Alashan, S. “Bingöl İli Rüzgâr Potansiyeli ve İklim Değişikliğinin Etkisi.” Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 6(1), 1–12, (2020).

[5] Alashan, S.. “Data Analysis in Nonstationary State.” Water Resources Management, (2018).

[6] Caloiero, T., Aristodemo, F., and Algieri Ferraro, D. “Trend analysis of significant wave height and energy period in southern Italy.” Theoretical and Applied Climatology, (2019).

[7] Dabanlı, İ., Şen, Z., Yeleğen, M. Ö., Şişman, E., Selek, B., and Güçlü, Y. S. “Trend Assessment by the Innovative-Şen Method.” Water Resources Management, 30(14), 5193–5203, (2016).

[8] Güçlü, Y. S. “Multiple Şen-innovative trend analyses and partial Mann-Kendall test.” Journal of Hydrology, Elsevier, 566, 685–704, (2018).

[9] Şen, Z. “Innovative Trend Analysis Methodology.” Journal of Hydrologic Engineering, 17(9), 1042–1046, (2012).

[10] Şen, Z. “Trend Identification Simulation and Application.” Journal of Hydrologic Engineering, American Society of Civil Engineers, 19(3), 635–642, (2014).

[11] Wu, H., Li, X., Qian, H., and Chen, J. “Improved partial trend method to detect rainfall trends in Hainan Island.” Theoretical and Applied Climatology, (2019).

[12] Cebe, E. N. Türkiye Akarsularında Mevsimsel Trend Analizi. Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (2007).

[13] Yükseler, Ufuk. Küresel iklim değişikliğinin akarsuların akış potansiyellerine etkisi; Bingöl Göynük Çayı örneği. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, 2019.

[14] Machiwal, D., Gupta, A., Jha, M. K., and Kamble, T. “Analysis of trend in temperature and rainfall time series of an Indian arid region: comparative evaluation of salient techniques.” Theoretical and Applied Climatology. (2019).

Anahtar Kelimeler

iklim değişikliği, yağış, mevsimsel eğilim analizi, Şen-YYÇ, Mann-Kendall

Yağışların Mevsimsel Değişimlerinin Eğilim Analiz Yöntemleri İle Araştırılması: Bingöl İli Örneği

Öz

İklimlerde meydana gelen ve gelmesi muhtemel değişimleri incelemek için pek çok bilimsel çalışma yapılmaktadır. Bu çalışmalar, geçmişte meydana gelen değişimlerin istatistiksel çözümlemelerinin yapılması ve gelecekte yaşanabilecek değişimlerin tahmin edilmesi aşamalarından oluşmaktadır. Üretilen tahmin senaryoları arasında eğilim analiz yöntemleri önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmada, Bingöl ili sınırları içinde bulunan yağış gözlem istasyonlarına ait 1960-2017 yılları arasındaki ölçülmüş değerler, yıllık ve mevsimsel dönemlerde Mann-Kendall (MK) ve Şen yenilikçi yönelim çözümleme (Şen-YYÇ) yöntemleri kullanılarak incelenmiştir. Sonuçlar, yıllık ölçekte bazı istasyonların toplam yağış değerlerinde istatistiki olarak anlamlı düzeyde azalan eğilimler olduğunu göstermiştir. Mevsimsel değişimler incelendiğinde ise istasyonların lokasyonları ve mevsimler arasında farklı eğilim durumları ortaya çıktığı görülmüştür. Özellikle Şen-YYÇ yöntemindeki bulgular birçok toplam yağış verisinde anlamlı düzeyde değişimler sergilemektedir. Bu bulgulara göre, yıllık toplam yağışlarda 0-2 mm/yıl arasında hesaplanan azalan eğilimler belirlenmiş ve bu sonuçlar Mann-Kendall test sonuçları tarafından da desteklenmiştir. Ayrıca mevsimsel test bulguları incelendiğinde, bazı istasyonlara ait değerlerde mevsimsel bir geçişin olduğu da belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

iklim değişikliği, yağış, mevsimsel eğilim analizi, şen-yyç, mann-kendall

Kaynakça

• [1] Helsel, D. R., & Hirsch, R. M. Statistical methods in water resources (Vol. 49). Elsevier, (1992).
• [2] Toros, H., Trend analysis of climatologic series in Turkey. MSc thesis, Institute of Science Technology, Istanbul Technical University, (1993).
• [3] Demir, A. D., Demir, Y., Şahin, Ü. & Meral, R. (2017). Bingöl İlinde Sıcaklık ve Yağışların Trend Analizi ve Tarıma Etkisi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 4(3), 284-291.
• [4] Alashan, S. “Bingöl İli Rüzgâr Potansiyeli ve İklim Değişikliğinin Etkisi.” Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 6(1), 1–12, (2020).
• [5] Alashan, S.. “Data Analysis in Nonstationary State.” Water Resources Management, (2018).
• [6] Caloiero, T., Aristodemo, F., and Algieri Ferraro, D. “Trend analysis of significant wave height and energy period in southern Italy.” Theoretical and Applied Climatology, (2019).
• [7] Dabanlı, İ., Şen, Z., Yeleğen, M. Ö., Şişman, E., Selek, B., and Güçlü, Y. S. “Trend Assessment by the Innovative-Şen Method.” Water Resources Management, 30(14), 5193–5203, (2016).
• [8] Güçlü, Y. S. “Multiple Şen-innovative trend analyses and partial Mann-Kendall test.” Journal of Hydrology, Elsevier, 566, 685–704, (2018).
• [9] Şen, Z. “Innovative Trend Analysis Methodology.” Journal of Hydrologic Engineering, 17(9), 1042–1046, (2012).
• [10] Şen, Z. “Trend Identification Simulation and Application.” Journal of Hydrologic Engineering, American Society of Civil Engineers, 19(3), 635–642, (2014).
• [11] Wu, H., Li, X., Qian, H., and Chen, J. “Improved partial trend method to detect rainfall trends in Hainan Island.” Theoretical and Applied Climatology, (2019).
• [12] Cebe, E. N. Türkiye Akarsularında Mevsimsel Trend Analizi. Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (2007).
• [13] Yükseler, Ufuk. Küresel iklim değişikliğinin akarsuların akış potansiyellerine etkisi; Bingöl Göynük Çayı örneği. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, 2019.
• [14] Machiwal, D., Gupta, A., Jha, M. K., and Kamble, T. “Analysis of trend in temperature and rainfall time series of an Indian arid region: comparative evaluation of salient techniques.” Theoretical and Applied Climatology. (2019).