Nehirlerde Taşkın Tekerrür Debisi Hesabı ve Taşkın Risk Değerlendirmesi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 532 - 541, 31.05.2022

Meral Korkmaz

https://doi.org/10.31202/ecjse.974134

Cited By: 2

Öz

Taşkınlar; ani yağışlar, ani kar erimesi ve nehir yataklarının kesitlerinin uygun kapasitede olmaması ve güzergâhlarının yüksek eğimde olması gibi nedenlerle oluşmaktadır. Dere ve Nehir yatakları taşkın debisini taşıyacak kapasiteye getirilmediği takdirde taşkın riski sebebiyle can ve mal kayıpları ortaya çıkmaktadır. Ülkemizde yakın zamanda sel sebebiyle birçok vatandaşımız hayatını kaybetmiş ve birçok maddi hasar oluşturmuştur. Taşkınlar can ve mal kaybına sebep olmasından dolayı taşkın koruma yapılarına olan ihtiyaçta günümüzde giderek artmaktadır. Bu kapsamda, taşkın anında risk olacak bölgelerin haritalarının çıkarılması için veri tabanına işlenmesi oldukça önemlidir. Gelişmiş ülkelerde veri tabanı geliştirmek gün geçtikçe önemini arttırmaktadır. Coğrafi Bilgi Sistemi önemli bir veri tabanı oluşturmaktadır. Bu veri sisteminde nüfus, hayvancılık, tarım gibi sosyo ekonomik veriler olduğu gibi herhangi bir yapıya ait verilerde işlenilebilir. Su yapılarının CBS ortamına işlenmesi büyük önem taşımaktadır. Coğrafi Bilgi Sistemlerine verilerin işlenmesi ile arazinin taşkın anında riskli olacak bölgelerin haritası çıkartılır. Taşkın koruma yapılarının yapılması ile gelecekte oluşabilecek taşkınların can ve mal kaybına neden olması önlenmektedir. Bu çalışma ile düzenlenecek akarsu yatağının taşkın kapasitesi incelenmiştir ve Q500, Q100 taşkın debilerini güvenli bir şekilde geçirecek taşkın koruma yapısının yapılma amacı ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi Bilgi Sistemleri, Taşkınlar, Taşkın Koruma Yapısı.

Teşekkür

Bu çalışmada yararlanılan bilgiler ve veriler için DSİ-9. Bölge Müdürlüğü'ne teşekkür ederim.

Flood Risk and Evaluation of Flood Protection Structures

Öz

Floods are caused by sudden rains, sudden snowmelt, and the lack of suitable cross-sections of river beds and the high slope of their routes. If the stream and river beds are not brought to the capacity to carry the flood flow, losses of life and property arise due to the risk of flooding. Many of our citizens have lost their lives and caused a lot of property damage due to recent floods in our country. As floods cause loss of life and property, the need for flood protection structures is increasing today. In this context, it is very important to process the data base to make maps of the areas that will be at risk at the time of flooding. Developing a database in developed countries increases its importance every day. The geographic information system constitutes an important database. In this data system, socio-economic data such as population, livestock, agriculture, as well as data belonging to any structure can be processed. Processing of water structures into GIS environment is of great importance. By processing data to Geographic Information Systems, a map of areas that will be at risk at the time of the flooding of the land is extracted. By building flood protection structures, future floods are prevented from causing loss of life and property. In this study, the flood capacity of the streambed to be organized was examined and the aim of the flood protection structure to safely pass the Q500, Q100 flood flows were laid out.

Anahtar Kelimeler

Geographic Information Systems, floods, flood protection structure.

Kaynakça

• [1]. Tüzgen, G. A., & Karaca, Ö. Çerçi ve Murt Deresi (Fethiye-Muğla) Taşkın Duyarlılık Alanlarının Cbs ile Çok Kriterli Karar Verme Analizi Kullanılarak Haritalanması. Yerbilimleri, 42(1), 121-143.
• [2]. Gül, U. S. L. U., Sesli, F. A., & Bayram, U. Z. U. N. (2018). Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Taşkın Tehlike Haritalarının Belirlenmesi. Kent Akademisi, 11(4), 545-558.
• [3]. Çeliker, M., Koçer, N. N., & Yıldız, O. (2020). Bingöl İl Merkezinde Taşkın Yayılım Alanlarının Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Hec-Ras İle Belirlenmesi.
• [4]. Koç, C., Bayazıt, Y., Bakış, R., & Yıldız, A. Karaelmalar Deresi Taşkın Koruma Yapısının Yapılma Amacının Coğrafi Bilgi Sistemleri Yardımıyla Ortaya Konulması.
• [5]. Coşar, A. (2010). Meskûn Yerlerde Dere İslah Çalişmalari ve Boğa Çayi. İnşaat Mühendisleri Odası (İmo) E-Kütüphane.7
• [6]. Özdemir, H. Taşkınların Tahmini ve Risk Analizinde Cbs-Uzal ve Hidrolik Modellemenin Entegrasyonu.
• [7]. Kara, S., & Akar, İ. (2007). Sel ve Taşkınların; Nedenlerinin, Sonuçlarının ve Çözüm Önerilerinin Belirlenmesinde Coğrafi Bilgi Sistemlerinin (Cbs) ve Uzaktan Algılamanın (Ua) Kullanımı “Beşikdüzü-Solaklı Arasındaki Karadeniz Aklanı Örneği”. Türkiye Kuvaterner Sempozyumu (12-16 Mayıs) Bildiriler Kitabı, 162-173.
• [8]. Emin, T. A. Ş., İçağa, Y., & Zorluer, İ. (2016). Taşkın Yayılım Haritalarının Oluşturulması ve Taşkın Zarar Analizi: Akarçay Afyon Alt Havzası Örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 16(3), 711-721.
• [9]. https://2.bp.blogspot.com/-UbSQqqg1bHI/Vv7W7LLHTXI/AAAAAAAAeWI/9bE9e-Sj-Qk5JwNnGlwGOPx0wnwRpusmw/s1600/elazig_ili_ilceleri.jpg
• [10]. http://www1.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler istatistik.aspx?k=A&m=ELAZIG
• [11]. Ercan, B., Yağcı, A. E., & Ünsal, M. (2019). Kahramanmaraş Domuz (Boğaz) Deresi Kuşaklama Kanalının Hec-Ras Modeli.
• [12]. Topuksak, Ş. (2021). Menfezlerin Projelendirilmesinde Taşkın Debisi Saptama Yöntemlerinin İrdelenmesi (Doctoral Dissertation).
• [13]. Dsi 9. Bölge Müdürlüğü, (2014). Elazığ Maden Durmuştepe ve Altıntarla Köyü Taşkın Zararlarından Korunmasına Ait Ön İnceleme Raporu, Elazığ.