Türkiye Madencilik Sektörünün Rekabet Gücü Üzerine Ampirik Bir İnceleme

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 235 - 249, 31.12.2022

Hamza Çeştepe Seçil Koç Yıldız

https://doi.org/10.35342/econder.1213173

Öz

Maden çeşitliliği açısından dünyada sekizinci sırada yer alan Türkiye madencilik sektörünün, bu bağlamda iyi bir potansiyeli bulunmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye madencilik sektörünün dış ticarette rekabet gücü Balassa’nın Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksi kullanılarak ortaya konulmuştur. 1990-2021 dönemi için Birleşmiş Milletler Comtrade veri tabanından elde edilen ihracat ve ithalat verileri kullanılmıştır. Yapılan hesaplamalar sonucunda bakır cevheri, nikel cevheri gibi katma değeri düşük alt sektörlerin rekabet gücü yüksek çıkarken; bakır, nikel, kömür, petrol yağları gibi katma değeri yüksek alt sektörlerin rekabet gücünün düşük olduğu tespit edilmiştir. Rekabet gücü düşük alt sektörlerde rekabet gücünün artırılabilmesi ve bu sektörlerin ara/uç ürün bağlamında sanayi için gerekli işlenmiş hammaddeyi sunabilmesi için, ülkemizdeki kaynak potansiyelinin kapsamlı bir şekilde araştırılması ve yeni projelerin geliştirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Maden, Türkiye., Madencilik Sektörü, Rekabet Gücü, Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksi, : Coal, Mining Sector, Competitiveness, Revealed Comparative Advantage Index, Turkey

An Empirical Study on the Competitiveness of the Turkish Mining Industry

Öz

The mining industry, which provides input for many sectors and is one of the critical sectors of the country's economy with its contribution to production and employment, has an essential place for Turkey as a developing country. Turkey's mining industry ranks eighth in the world regarding mineral diversity, which shows the country's potential. It is important to reveal this potential in terms of production and foreign trade and, more importantly, to evoke the potential. In this study, the competitiveness of the Turkish mining industry in foreign trade is examined using Balassa's Revealed Comparative Advantage Index. The export and import data, which is gathered from United Nations Comtrade database, is used for the period 1990-2021. The results show that while the competitiveness of sub-sectors with low added value, such as copper ore and nickel ore, is high, the competitiveness of sub-sectors with high added value, such as copper, nickel, coal, petroleum oil is low. To increase the competitiveness of the sub-sectors with low competitiveness and to provide the processed raw materials required for the industry in the context of intermediate/end products, the resource potential in the country should be investigated comprehensively, and new projects should be developed.

Anahtar Kelimeler

: Coal, Mining Sector, Competitiveness, Revealed Comparative Advantage Index, Turkey

Kaynakça

• Adıgüzel, M. ve Şengüler, M. (2019). Türkiye mermer sektörünün ve rekabet gücünün incelenmesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(3), 1530-1546.
• Akgüngör, E. S., Barbaros, R. F. & Kumral, N. (2002). Competitiveness of the turkish fruit and vegetable processing industry in the european union market. Russian & East European Finance and Trade, 38(3), 34-53.
• Balassa, B. (1965). Trade liberalisation and ‘revealed’ comparative advantage. The Manchester School, 33, 99-123.
• Bashimov, G. (2018). Kazakistan’ın bakır sektöründeki rekabet gücünün ölçülmesi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14 (2018), 55-68.
• Candemir, S. (2018). Mısır üretiminin uluslararası rekabet gücünün belirlenmesi (TR63 bölgesi örneği) [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Çeştepe, H., Vergil, H., Dökmen, G., Şükrüoğlu, D. ve Bayramoğlu, M. F. (2016). Madencilik sektörünün Zonguldak ilindeki yeri ve önemi: Ekonometrik ve istatistiki yöntemlerle analiz. Bülent Ecevit Üniversitesi Yayınları.
• Çondur, F. ve Evlimoğlu, U. (2007). Türkiye’de madencilik sektörünün girdi-çıktı analizi yöntemiyle incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 25-41.
• Erkan, B. (2013). Türkiye’nin tekstil ve hazır giyim sektörü ihracatında uluslararası rekabet gücünün belirlenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 93-110.
• Ernst & Young (2010). Dünyada ve Türkiye’de madencilik sektörü. http://www.fenimining.com/upload/dosyalar/m_rapor_1347711063.pdf. Erişim Tarihi: 21.01.2019.
• Kelleci, S.Ü. ve Bostan, A. (2014). Kırgızistan altın sektörünün rekabet gücü. Reforma İktisadi Bilimler Dergisi, 1(61), 52-60.
• Koçoğlu, D. ve Kantar, M. (2016). Türkiye madencilik sektörünün beş güç modeli ile değerlendirilmesi. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 3(1), 1-10.
• Köse, H. M. ve Diker, M. (1999). Maden ve madenciliğe dayalı sanayilerin Türkiye ekonomisine katkısı. 3. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu (14-15 Ekim 1999, İzmir) Bildiriler Kitabı, 1-5.
• Kum, H. (1999). Rekabet gücünü belirleyen faktörler: Yeni yaklaşımlar. Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 14, 165-179.
• Liesner, H. H. (1958). The Europan common market and british industry. Economic Journal, 68, 302-316. MTA (2022). https://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/maden-dis-ticaret, Erişim Tarihi: 20.06.2022.
• Özden, A. ve Haçikoğlu, M. (2018). Madencilik sektörü A&T bank ekonomik araştırmalar departmanı raporu. 1-19.
• Peker, A. E. (2015). Türkiye hububat ve baklagil alt sektörünün Avrupa birliği pazarı karşısındaki rekabet gücü. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(02), 1-20.
• Sönmez, A. (2016). Türkiye maden sektörü ihracatına konjonktürel faktörlerin etkisi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23 (2), 316-336. 10.18657/yecbu.56057.
• Statista (2022). Mining industry worldwide-statistics&facts, https://www.statista.com/statistics/748223/leading-countries-based-on-natural-resource-value/, Erişim Tarihi: 25.02.2019.
• Şahinli, M. A. (2011). Açıklanmış karşılaştırmalı üstünlükler endeksi: Türkiye pamuk endüstrisi üzerine bir uygulama. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11(21), 227-240.
• T.C. Ticaret Bakanlığı (2021). Madencilik. İhracat Genel Müdürlüğü Maden Metal ve Orman Ürünleri Daire Başkanlığı Yayını.
• TOBB (2021). Türkiye madencilik sektörü gelişim raporu 2020, TOBB Yayın No:2021/25.
• Turan, M. (1981). Madenciliğimizin tarihsel gelişimi. Türkiye Madencilik Bilimsel ve Teknik 7. Kongresi (16-20 Şubat 1981, Ankara) Tebliğler Kitabı, TMMOB Maden Mühendisleri Odası Yayını 20, 47-63.
• TÜİK (2022a), http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist, Erişim Tarihi: 26.03.2022.
• TÜİK (2022b), https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Dis-Ticaret-104, Erişim Tarihi: 09.05.2022
• UN Comtrade (2022). https://comtrade.un.org/data/, Erişim Tarihi: 01.04.2022.