The Effects of Foreign Direct Investment and Ecological Footprint on Economic Growth in the Member Countries of the Turkish States Organization

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 21, 30.06.2025

Selim İnançlı , Muhammed Emin Arkan

https://doi.org/10.35342/econder.1609959

Öz

This study analyzes the effects of Foreign Direct Investment (FDI), ecological footprint (EF), and biological capacity (BC) on economic growth (GDP) in member countries of the Turkish States Organization from 1995 to 2022, using the ARDL cointegration test for short and long-term effects. It was found that a 1% change in FDI affects economic growth by approximately 1.23% and 0.69% in Turkey and Azerbaijan, respectively. In Kyrgyzstan, a 1% change in FDI and EF affects economic growth by 0.37% and -3.63%. In Kazakhstan, a 1% change in BC impacts growth by 11.16%. In Uzbekistan, a long-term cointegration relationship was established, with BC and FDI positively affecting growth, while EF negatively impacts it. Specifically, changes in BC, FDI, and EF affect growth by approximately 7.33%, 1.74%, and -10.47%, respectively. Overall, FDI contributes positively to economic growth, while having adverse effects on environmental sustainability.

Anahtar Kelimeler

FDI , Ecolojical Footprint , Biological Capacity , Economic Growth , Turkish State Organization

Türk Devletleri Teşkilatı’na Üye Ülkelerde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlar ile Tüketimin Ekolojik Ayak İzinin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri

Öz

Bu çalışmada 1995-2022 dönemi verileri ile Türk devletleri teşkilatı’na üye ülkelerde doğrudan yabancı sermaye yatırımları (DYSY), ekolojik ayak izi (EFP) ve biyolojik kapasite’nin (GHA) ekonomik büyüme (GSYH) üzerindeki etkileri kısa ve uzun dönem etkileri ARDL eşbütünleşme testi ile incelenmektedir. Türkiye ve Azerbaycan’da DYSY değişkenindeki %1’lik değişme ekonomik büyümeyi sırasıyla %1.23 ve %0.69 oranında etkilediği tespit edilmiştir. Kırgızistan’da DYSY ve EFP’ deki %1’lik değişme ekonomik büyümeyi sırasıyla %0.37 ve %-3.63 kadar etkilediği, Kazakistan’da ise GHA değişkenindeki %1’lik değişme büyümeyi %11.16 kadar etkilediği, Özbekistanda ise uzun dönemde eşbütünleşme ilişkisi olup, GHA ve DYSY’ nın büyümeyi pozitif yönde, EFP ise negatif yönde etkilediği tespit edilmiştir. GHA, DYSY ve EFP değişkenindeki %1’lik değişim sırasıyla büyümeyi %7.33, %1.74 ve %-10.47 kadar etkilediği tahmin edilmiştir. Bu sonuçlar ile DYSY’nın ekonomik büyümeye olumlu katkıları olduğu, ancak çevresel sürdürülebilirlik üzerine olumsuz etkileri olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

DYSY , Ekolojik Ayak İzi , Biyololik Kapasite , Ekonomik Büyüme , Türk Devletleri Teşkilatı

Kaynakça

• Acet, H., Ashurov, EH ve Khatır, AQ (2020). Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Orta Asya Ülkeleri Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (43), 391-402.: https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61825/925138
• Artekin, A. Ö. (2024). Finansal Gelişim, Doğrudan Yabancı Yatırım, Ticaret Liberalizasyonu ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: MENA ve ASEAN Ülkeleri Örneği, Turkish Studies-Economics, Finance, Politics, 19(2).: https://turkishstudies.net/economics-finance politics?mod= makale_tr_ozet&makale_id=72933
• Bakkal, H. (2022). Ekonomik Büyüme, Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları, Finansal Gelişme ve Ekolojik Ayak İzi Arasındaki İlişki: ABD ve Çin Üzerine Bir Analiz, Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3), 366-386. https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1139809
• Diler, H. G. (2018). Türkiye Ekonomisinin Makroekonomik Değişkenleri Üzerine Yapısal Kırılmalı ve Mevsimsel Birim Kök Analizi, Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri, 4(7), 106-120.: https://www.sadab.org/FileUpload/bs701867/File/turkiye_ekonomisinin_makroekonomik_degiskenleri_huriye_diler.pdf.
• Doru, Ö. & Düşünceli, F. (2021). Türkiye’de Ticari Dışa Açıklık ve Enflasyon İlişkisi: ARDL Sınır Testi ve Nedensellik Analiz, KAÜİİBFD, 12 (23), 37-54.: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kauiibf/issue/63121/883534
• Doytch, N. (2020). The İmpact Of Foreign Direct İnvestment on The Ecological Footprints of Nations, Environmental and Sustainability Indicators, 8, 1-13.: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2665972720300696
• Duman, E. (2023). Seçilmiş ekonomik değişkenlerin Ekolojik Ayak İzine etkisinin analizi: BRICS-T ülkeleri örneği, Sosyoekonomi, 31(58), 277-288.: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosyoekonomi/issue/80643/1237360
• Erat, V., Savaş, D. A., & Savaş, Y. (2023). Türkiye’de Ekonomik Büyüme Ve Ekolojik Ayak İzi Arasında Nedensellik İlişkisinin Analizi: Dalgacık Yöntemi Yaklaşımı, Journal of Mehmet Akif Ersoy University Economics and Administrative Sciences Faculty, 10(2), 1608-1626.: https://dergipark.org.tr/en/pub/makuiibf/article/1282249
• Esso, LJ ve Keho, Y. (2016). Energy consumption, economic growth and carbon emissions: Cointegration and causality evidence from selected African countries, Energy, 114, 492-497.: https://econpapers.repec.org/article/eeeenergy/v_3a114_3ay_3a2016_3ai_3ac_3ap_3a492-497.htm
• Grossman, GM ve Krueger, AB (1995). Economic Growth and the Environment, The Quarterly Journal of Economics, 110 (2), 353-377.: https://econpapers.repec.org/article/oupqjecon/v_3a110_3ay_3a1995_3ai_3a2_3ap_3a353-377..htm
• Gülmez, A., Özdilek, E., & Karakaş, D. N. (2021). Ekonomik Büyüme, Ticari Açıklık Ve Enerji Tüketiminin Ekolojik Ayak İzine Etkileri: G7 Ülkeleri İçin Panel Eşbütünleşme Analizi, Econder International Academic Journal, 5(2), 329-342. : https://dergipark.org.tr/tr/pub/econder/article/969114
• Kızılkaya, O., & Ahmet, A. Y. (2024). Reel Döviz Kuru Ve Doğrudan Yabanci Yatirimlarin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi’nin ARDL Yöntemi ile Analizi: Türkiye Örneği, The Journal of Academic Social Science, 2(2), 290-304.: https://asosjournal.com/?mod=makale_tr_ozet&makale_id=32777
• Liu, H., & Kim, H. (2018). Ecological Footprint, Foreign Direct İnvestment, and Gross Domestic Production: Evidence Oof Belt & Road İnitiative Countries, Sustainability, 10(10), 3527.: https://www.mdpi.com/2071-1050/10/10/3527
• OECD, (2008). “Benchmark Definition of Foreign Direct Investment”, Fourth Edit.: https://www.oecd.org/en/publications/oecd-benchmark-definition-of-foreign-direct-investment-2008_9789264045743-en.html
• Özcan, B., & Arı, A. (2013). Para Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 20(2), 105-120.: https://dergipark.org.tr/tr/pub/yonveek/issue/13699/165818
• Özkan, O. ve Çoban, MN (2022). Türkiye'de Kirlilik Hale Hipotezi Ve Ekonomik Büyüme, Ekonomik Küreselleşme Ve Ekolojik Ayak İzi Bağlantısı: Krls'den Kanıtlar, Uluslararası Yönetim İktisat Ve İşletme Dergisi, 18(4), 1049-1068. https://doi.org/10.17130/ijmeb.1143139. Paksoy, H. ve Alagöz, M. (2024). Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Ticari Açıklık ve İstihdamın, Büyüme Üzerine Etkisi: Kazakistan Örneği (1992-2022), Necmettin Erbakan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 6(1), 160-175.: https://dergipark.org.tr/tr/pub/neusbf/issue/85499/1456800
• Pala, F., & Barut, A. (2021). Finansal Gelişme, Ekonomik Büyüme ve Enerji Tüketiminin Çevresel Kalite Üzerindeki Etkisi: E-7 Ülkeleri Örneği, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 347-366.: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ausbd/issue/63181/959225
• Pao, H. T., & Tsai, C. M. (2011). Multivariate Granger Causality Between CO2 Emissions, Energy Consumption, FDI (Foreign Direct İnvestment) and GDP (Gross Domestic Product): Evidence From A Panel of BRIC (Brazil, Russian Federation, India, And China) Countries, Energy, 36(1), 685-693.: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0360544210005207
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. P. (2001). Bounds Testing Approaches to The Analysis of Level Relationships, Journal of Applied Econometrics, 16 (3), 289-326.: https://econpapers.repec.org/article/jaejapmet/v_3a16_3ay_3a2001_3ai_3a3_3ap_3a289-326.htm
• Raihan, A. (2024). Influences Of Foreign Direct İnvestment and Carbon Emission on Economic Growth in Vietnam, Journal of Environmental Science and Economics, 3(1), 1-17.: https://www.researchgate.net/publication/377019025_Influences_of_foreign_direct_investment_and_carbon_emission_on_economic_growth_in_Vietnam
• Saatçi, M., & Dumrul, Y. (2015). Çevre Kirliliği Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Çevresel Kuznets Eğrisinin Türk Ekonomisi İçin Yapısal Kırılmalı Eş-Bütünleşme Yöntemiyle Tahmini, Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (37), 65-86.: https://dergipark.org.tr/tr/pub/erciyesiibd/issue/5894/77942
• Syzdykova, A. (2019). Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Orta Asya Ülkeleri Örneği, Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(1), 291-307.: https://dergipark.org.tr/tr/pub/intjcss/issue/46909/464497
• Şahin, C., & Ünal, S. (2023). Karbon Salınımının, Ekonomik Büyüme ve Finansal Gelişme ile İlişkisi: Türkiye Örneği, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 15(29), 367-376.: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kilisiibfakademik/issue/81060/1317807
• Şahin, S. (2022). Ekonomik Büyüme, İktisadi Değişkenler Ve Eşitsizlik: Seçilmiş Ülkelere Yönelik Bir İnceleme (1983-2019), Kapanaltı Dergisi, 1, 19-30.: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kmfed/issue/73375/1201223
• Şimşek T. ve Bursal T. (2019). Türkiye’de Ekolojik Ayak İzi ve Biyokapasite Arasındaki İlişki: Bootstrap Rolling Window Nedensellik Testi, IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 452-465.: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ibad/issue/48122/613865
• WWF (2012). “Türkiye’nin Ekolojik Ayak İzi Raporu”, Türkiye Dünya Doğayı Koruma Vakfı Yay., 1-92.: https://www.wwf.org.tr/?gad_source=1&gclid=Cj0KCQiAst67BhCEARIsAKKdWOl_-dJD0y5NZdXc6-vhUJl0hOKv_NbU8RnhAwEVyV-S6meS5XT6R9waArgYEALw_wcB
• Yağiş, O. (2023). Finansal Gelişme ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekolojik Ayakizi Üzerindeki Etkileri: Panel Nedensellik Analizi, Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri, 9(19), 200-215.: https://www.sadab.org/FileUpload/bs701867/File/15.finansal_gelisme___ve__dogrudan_yabanci_sermaye_yatirimlarinin__ekolojik___ayak_izi__uzerindeki__etkileri1.pdf
• Yalçınkaya, Ö., & Aydın, H. İ. (2017). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Seçili Yükselen Piyasa Ekonomileri Örneği (1992-2015), Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 39-64.: https://dergipark.org.tr/tr/pub/aicusbed/issue/28306/292218
• Yıldırım, M., Destek, M. A., & Özsoy, F. N. (2017). Doğrudan Yabanci Yatirimlar ve Kirlilik Sığınağı Hipotezi, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(2), 99-111.: http://esjournal.cumhuriyet.edu.tr/tr/pub/issue/32189/330140