Domestıc and External Developments of Azerbaıjan Between 1991 and 2025

Yıl 2025, Sayı: 4, 1 - 19, 30.10.2025

Rahman Aghazada

Öz

This study comprehensively analyzes the internal and external developments experienced by Azerbaijan from its independence from the Soviet Union in 1991 to 2025. After independence, Azerbaijan faced political instability, economic restructuring, and social transformation processes; it also dealt with serious regional problems, especially the Nagorno-Karabakh conflict. The internal political crises of the 1990s gave way to a more institutionalized state structure and an economy strengthened by the effective use of energy resources in the 2000s. In foreign policy, Azerbaijan has tried to establish balanced relations with both the West and regional actors; it achieved significant gains in terms of territorial integrity with the Second Karabakh War in 2020. In the post-2020 period, regional peace initiatives, energy diplomacy, and global alliance policies have been decisive in the country's foreign policy. This article examines the interaction between Azerbaijan's internal dynamics and external relations, and evaluates the country's transformation process within an analytical framework.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan , Domestic politics , Foreign policy , Karabakh ıssue , Energy policies

1991 ile 2025 Arasında Azerbaycan’ın Geçirmiş Olduğu İç ve Dış Gelişmeler

Öz

Bu çalışma, Azerbaycan’ın 1991 yılında Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını kazanmasından 2025 yılına kadar geçen süreçte yaşadığı iç ve dış gelişmeleri kapsamlı bir şekilde analiz etmektedir. Bağımsızlık sonrasında Azerbaycan, siyasi istikrarsızlık, ekonomik yeniden yapılanma ve toplumsal dönüşüm süreçleriyle karşı karşıya kalmış; aynı zamanda Dağlık Karabağ çatışması başta olmak üzere ciddi bölgesel sorunlarla uğraşmıştır. 1990'lı yıllardaki iç siyasi krizler, 2000'li yıllarda yerini daha kurumsallaşmış bir devlet yapısına ve enerji kaynaklarının etkin kullanımıyla güçlenen bir ekonomiye bırakmıştır. Dış politikada ise Azerbaycan, hem Batı ile hem de bölgesel aktörlerle dengeli ilişkiler kurmaya çalışmış; 2020 yılında yaşanan İkinci Karabağ Savaşı ile toprak bütünlüğü konusunda önemli kazanımlar elde etmiştir. 2020 sonrası dönemde ise bölgesel barış girişimleri, enerji diplomasisi ve küresel ittifak politikaları ülkenin dış politikasında belirleyici olmuştur. Bu makalede, Azerbaycan’ın iç dinamikleri ile dış ilişkileri arasındaki etkileşim incelenerek, ülkenin geçirdiği dönüşüm süreci analitik bir çerçevede değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan , İç siyaset , Dış politika , Karabağ sorunu , Enerji politikaları , Bağımsızlık sonrası dönüşüm

Kaynakça

• Akdoğan, S. (2007). Bağımsızlık sonrası Azerbaycan Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti ilişkileri (1991-2000). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Babali, T. (2005). Implications of the Baku-Tbilisi-Ceyhan main oil pipeline project. Perceptions: Journal of International Affairs, 10(4), 29-60.
• Babayeva, V. (2013). Haydar Aliyev Dönemi Türkiye–Azerbaycan İlişkileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bal, H. ve Alper, E. A. (2010). Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı ve Türkiye ekonomisine etkileri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 345-359.
• Çeliksoy, E. (2021). İkinci Karabağ Savaşı’nda Şuşa’nın Rolü ve Türkiye-Azerbaycan İşbirlikleri. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 126-133.
• Hasanoğlu, M., Memmedov, A. & Maharramov, B. (2020). İkinci Karabağ savaşı sonrası Azerbaycan-Türkiye ilişkileri. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3(3), 522-529.
• Hasanov, İ. (2003). Haydar Aliyev döneminde Azerbaycan’ın dış politikası (1993-2001). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• İdris D. (2008). Bakü-Tiflis-Ceyhan ham petrol boru hattının Türkiye açısından önemi. Bölgesel sorunlar ve Türkiye sorunlar-tehditler fırsatlar. (1. Basım). Kahramanmaraş: KSÜ Yayınları.
• Kerimov, B. (2007). Haydar Aliyev döneminde Azerbaycan Cumhuriyetinin dış politikası (1993–2003). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kişi, E. (2022). Bir tarafta pandemi, diğer tarafta savaş: Tarihi ve siyasi yönleri ile ‘‘2020 Dağlık Karabağ Savaşı’’. Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 1-8.
• Mammadov, J. (2008). Bağımsızlık sonrası Azerbaycan eğitim sistemindeki değişim ve gelişmeler. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mikail, H. E. ve Tazegül A. (2012). Türkiye ile Azerbaycan siyasi ve ekonomik ilişkileri (1990-2005). (1. Basım). İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Muradov, R. (2004). Azerbaycan'ın ekonomik yapısı, potansiyeli ve yatırım imkanları. (1. Basım). Ankara: Uşak Yayınları.
• Öraz B. S. (2016). Bağımsızlık sonrası dönemde Azerbaycan dış politikasındaki stratejik değişimler ve yönelimler. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 16(2), 247-250.
• Sancak, İ. (2018). Bağımsızlık sürecinde Azerbaycan ve haziran darbesinin dış politikaya etkileri. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 57-71.
• Taşdemir, H. (2024). Azerbaycan’ın Denge Politikası, II. Dağlık Karabağ Savaşı Ve Türkiye. Akademik İzdüşüm Dergisi, 9(1), 37-59.
• Yılmaz, R. (2010). Azerbaycan dış siyasetinde bağımsızlık sonrası yıllar ve Karabağ problemi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(2), 69-93.