MİLLȊ KİMLİĞİN İNŞA SÜRECİNDE OCAK MECMUASI

Yıl 2021, , 430 - 447, 30.12.2021

Seçkin Özkan

https://doi.org/10.31465/eeder.1019919

Öz

Gazete ve mecmuanın kültür hayatımıza girmesi ile birlikte süreli yayınlar hem toplumsal değişimlerden etkilenen hem de toplumsal değişimleri etkileyen unsurlar olmuştur. Bu nedenle kültür tarihimiz hakkında yapılan araştırma ve tespitlerde süreli yayınlar temel kaynaklar arasında yer almıştır. Kültür tarihimizin önemli merhalelerinden biri de II. Meşrutiyet’in ilânıdır. II. Meşrutiyet’in ilânı sonrası sansürün kalkmasıyla fikir cereyanlarının yansımalarını da dönemin gazete ve mecmualarından takip etmekteyiz. Bu dönemin fikir cereyanlarından biri de Türkçülüktür. Türkçülük, Balkan Savaşları sonrası dönemin siyasi iktidarı İttihat ve Terakki’nin desteğiyle büyük bir ivme kazanmıştır. Ayrıca Türk Ocağı’nın Anadolu’da açtığı şubelerle taşrada da yayılma imkânı bulmuştur. Türkçülüğün hem İstanbul hem de taşrada hızla yayılmasında Türk Ocağı mecmualarının ise önemli katkıları olmuştur. Bu çalışmada 1917-1918 arasında yayımlanan Konya Türk Ocağı mecmuası Ocak’ın oluşum süreci ve millî kimlik inşa sürecine katkıları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İttihat ve Terakki, Türk Ocağı, Konya, Basın, Ocak Mecmuası.

Journal of “Ocak” In The Building Process of National Identitiy

Öz

With the introduction of newspapers and magazines into our cultural life, periodicals have become factors that both affect and affect social changes. For this reason, periodicals have been among the important sources in researches and determinations about our cultural history. One of the important stages of our cultural history is the proclamation of the Second Constitutional Monarchy. With the abolition of censorship after the declaration of the Second Constitutional Monarchy, we follow the reflections of the currents of ideas from the newspapers and magazines of the period. One of the currents of ideas of this period is Turkism. Turkism gained great momentum with the support of the Union and Progress, the political power of the post-Balkan Wars period. It also found the opportunity to spread in the countryside with the branches opened by the Türk Ocağı in Anatolia. Türk Ocağı journals also contributed significantly to the rapid spread of Turkism both in Istanbul and in the countryside. In this study, the formation process of Konya Türk Ocağı journal Ocak published between 1917-1918 and its contributions to the national identity construction process were determined.

Kaynakça

• [Atalay], Besim (1918). “Türk Dilinin Başına Gelenler”, Ocak, S.14, s.113-114.
• [Onat], Naim Hazım (1918). “(Lisanda Tasfiye) Münasebetiyle”, Ocak, S.12, s.97.
• Ahmet Necati (1917). “Lisanımız”, S.1, s.6-7.
• Ahmet Necati (1917). “Maksat ve Meslek”, S.1, s.1.
• Akan, Aysun, Kocabaşoğlu, Uygur (2019). Mütareke ve Milli Mücadele Basını: Direniş ile Teslimiyetin Sözcüleri ve “Mahşer”in 100 Atlısı, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Akifoğlu, Mazhar (1942). İdealist Ziya Gökalp, Türk Yurdu, 17 (5-6), s.183-185.
• Akşin, Sina (1998). “Siyasal Tarih (1908-1923)”, Çağdaş Türkiye (1908-1980), Cem Yayınları, C.4, s.27-122.
• Akyüz, Kenan (1986). “Türk Ocakları”, Belleten, S.196, s.201-228.
• And, Metin (1993). Kültürler Kavşağında Oyun ve Oyun Nesnelerinin Tarihi, 23-Toplumsal Tarihte Çocuk Sempozyumu-İstanbul, Bildiriler Kitabı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Arabacı, Caner, Ayhan, Bünyamin, Demirsoy, Adem, Aydın, Hakan (2009). Konya Basın Tarihi, Konya Palet Yayınları.
• Atalay, Ahmet Necati (1948). “Jübile”, Konya, S. 113, s.12-13.
• Aydın, Hakan (2008). İttihat ve Terakki Mekteplerinin Yapısal Özellikleri Üzerine Bir İnceleme, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Konya.
• Baydar, Mustafa (1968). Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, İstanbul: Menteş Kitabevi.
• Bodur, Neslihan (2016). “Ufk-ı Âtî Mecmuası Üzerinde Bir İnceleme” , Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, C. 7, S. 4, s.159-171.
• Bozdoğan, Ahmet (2006). Türk Ocağının Taşra Dergileri, Ankara: Türk Ocakları Ankara Şubesi.
• Çelik Adil (2021). “Türk Romantizmi ve Bir Uygulama Alanı Olarak Türk Mitolojisi (1908-1923)”, VIII. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu-Niğde, Bildiriler Kitabı, Ankara: Kesit Yayınları.
• Doğan, Mehmet (1977). “Basın”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C.1, s.314-335.
• Duru, Kâzım Nami (1955). “Türk Ocakları’nın Yarını”, Türk Yurdu, S.244, s.838-840.
• Edip Raşit (1918). “Ergenekon”, Ocak, S.14, s.114-115.
• Gökalp, Ziya (1914), Kızıl Elma, İstanbul: Hayriye Matbaası.
• H. Ragıp (1917). “Elle Kozağı”, Ocak, S.4, s.31-32.
• Heyd, Uriel (1979). Türk Ulusçuluğunun Temelleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kaplan, Mehmet ( 1999), Şiir Tahlilleri 2 (Cumhuriyet Devri Türk Şiiri), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karatay, N. Rahmi (1954). Geçti Bor’un Pazarı, Ankara.
• Karpat, Kemal (1963). “The Peoples’s Houses In Turkey Establishment And Growth”, The Middle East Journal, S. 17, s. 55-67.
• Karpat, Kemal (2008). “ttihad ve Terakki Cemiyeti 31 Mart 1909 Ayrım Noktası ve Cumhuriyet’e Mirası”, Doğu-Batı Dergisi, S.46, s.25-33.
• Lewis, Bernard (2011). Modern Türkiye’nin Doğuşu, Ankara, Arkadaş Yay.
• Midhat Şakir (1918). “An’anelerin Kıymet-i İçtimaiyesi”, Ocak, S.14, s.116-117.
• Oğuz, M. Öcal, (2010).“Türkiye’de Mit ve Masal Çalışmaları veya Bir Olumsuzlama ve Tek-tipleştirme Öyküsü”, Millî Folklor, S. 8, s. 36-45.
• Oktay, Ahmet (2001). “Dergicilik Ruhu”, Kitap-lık, S.50, s.172.
• Okyar, Fethi (1980). Üç Devirde Bir Adam (Haz. Cemal Kuntay), İstanbul: Tercüman Yayınları.
• Öksüz, Yusuf Ziya (1995). Türkçenin Sadeleşme Tarihi Genç Kalemler ve Yeni Lisan Hareketi, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Önder, Mehmet (1949). Konya Matbuatı Tarihi Matbaalar-Gazeteler-Dergiler-Muharrirler-Kitaplar, Konya: Konya Halkevi Yayını.
• Özcan, Mustafa, Koçer, Gizem, Küçük Sena (2016). II. Meşrutiyet Konya’sında Bir Dergi –Şahâb-, Konya: Palet Yayınları.
• Özcan, Mustafa, Koçer, Gizem, Küçük Sena (2016).Genç Kalemler’in Makes-i Efkârı Bir Dergi -Ufk-ı Âtî-, Konya: Palet Yayınları.
• Özdemir, Nebi (2001), “Prof. Dr. Şükrü Elçin ve Türk Çocuk Oyunları Araştırmaları”, Milli Folklor, S. 52, s.17-23.
• Özkan, İsa (2009). “Ergenekon Destanı Hakkında”, Türk Yurdu Dergisi, C. 29, S. 265, s. 43-47.
• Öztürkmen, Arzu (2006). Türkiye’de Folklor ve Milliyetçilik, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Polat, Nâzım Hikmet (2007). “XX. Asrın Şafağında Türkiye”, Türk Dünyası Edebiyat Tarihi (C.8, s.1-57), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Polat, Nâzım Hikmet, (2002), “Türkiye’de Yerel Basının Gelişimine Kısa Bir Bakış”, Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 12, s. 7-25.
• Polat, Nâzım Hikmet, “ ‘Yeni Lisan’da Divan Edebiyatı Eleştirisi”, Türk Dili Dergisi, S.821, s.18-29.
• Sarınay, Yusuf (1994). Türk Milliyetçiliğinin Tarihî Gelişimi ve Türk Ocakları, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Sina Aksin (1998). Jön Türkler ve ittihat ve Terakki, Ankara: İmge Kitabevi.
• Süleyman Necati (1918). “Ergenekon”, Ocak, S.14, s. 105-107.
• Toprak, Zafer (1984). “Fikir Dergiciliğinin Yüzyılı”, Dergiler ve Ansiklopediler (1849-1984), İstanbul: Gelişim Yayınları.
• Tunaya, Tarık Zafer (2000). Türkiye’de Siyasal Partiler (C. III), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Turgut, Pembe (2010). Konya “Türk Sözü” Gazetesi (1917–1918), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Konya.
• Ülkü, Gürsoy (2008). “II. Meşrutiyet Dönemi Dergileri Üzerine Bir Değerlendirme”, Doğu-Batı Dergisi, S.46, s.207-221.
• Ünal, Sacit (2009). Rıza Tevfik ve Halk Bilimine Katkıları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü: Sakarya.