Unbooked Letters Of Recaizade Mahmut Ekrem

Yıl 2023, , 318 - 362, 26.10.2023

Necati Tonga

https://doi.org/10.31465/eeder.1350113

Öz

Recaizade Mahmut Ekrem (1847-1914), one of the founding names of modern Turkish literature, is a prolific author who produced works in almost every genre of literature such as novels, poems, stories, plays, articles, literary criticism, literary theory anda letters. Over time, some studies have been carried out on the publication of the corpus of this important name of our literature. However, it is seen that the corpus of Recaizade Mahmut Ekrem could not be completed, and some private/official letters belonging to the author remained in anthology and biography books and magazines. In this article, the author’s twenty unpublished letters will be published and evaluated and will be tried to contribute to the history of literature. Twelve of these letters written between 1868-1913 are in the books called Bedâyi’ül İnşâ, Letâif-i İnşa and Son Asır Türk Şairleri; eight of them were published in Revnak, Gayret, Şehbal, Servet-i Fünun, Resimli Kitap and Yarın magazines. These letters, most of which are to be published for the first time in Latin alphabet, are important in terms of contributing to Ekrem’s biography as well as reflecting the changes in the author’s language and style and the mentality of the period in which they were written.

Anahtar Kelimeler

Recaizade Mahmut Ekrem, Tanzimat Period, letter, anthology, journal

Recaizade Mahmut Ekrem’in Kitaplaşmamış Mektupları

Öz

Modern Türk edebiyatının kurucu isimlerinden Recaizade Mahmut Ekrem (1847-1914); roman, şiir, hikâye, piyes, makale, edebî tenkit, edebiyat teorisi, mektup gibi edebiyatın hemen her türünde eserler vermiş velut bir şahsiyettir. Zaman içinde edebiyatımızın bu önemli isminin külliyatının neşri hususunda bazı çalışmalar yapılmıştır. Bununla birlikte Recaizade Mahmut Ekrem külliyatının tamamlanamadığı, yazara ait bazı hususi/resmî mektupların antoloji ve biyografi türünden kitaplar ile mecmualarda kaldığı görülmektedir. Bu makalede yazarın kitaplaşmamış yirmi mektubu yayımlanarak değerlendirilmeye ve edebiyat tarihine katkı sağlanmaya çalışılacaktır. 1868-1913 yılları arasında yazılan bu mektuplardan on iki tanesi Bedâyi’ül İnşâ, Letâif-i İnşa ve Son Asır Türk Şairleri adlı kitaplarda; sekizi ise Revnak, Gayret, Şehbal, Servet-i Fünun, Resimli Kitap ve Yarın mecmualarında neşredilmiştir. Büyük bir kısmı Latin harfleriyle ilk defa neşredilen bu mektuplar, Ekrem’in biyografisine katkı sağlamalarının yanı sıra yazarın dilindeki ve üslubundaki değişmeler ile yazıldıkları dönemin zihniyetini yansıtmaları bakımından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Recaizade Mahmut Ekrem, Tanzimat Dönemi, mektup, antoloji, mecmua

Kaynakça

• Akün, Ö. F. (1972). Namık Kemal’in Mektupları, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Bulgurluzâde Rıza (2015), Müntahabât-ı Bedâyi-i Edebiyye, (Abdullah Şengül, Betül Kiriş, Haz.), İstanbul: Kesit Yayınları.
• Demirel, Y. (2019, Ed.). Bâkî Muhabbet 99 Mektup, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Enginün, İ. (1995, Haz.). Abdülhak Hâmid’in Mektupları, C.1, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Eskin, Şerif (2020). “Recaizade Mahmut Ekrem’in Sadullah Paşa’ya Yazdığı Mektuplar ve Edebiyat Tarihi Açısından Bir Değerlendirme”, Türkiyat Mecmuası, C. 30, S. 2, s. 505-530.
• Kaplan, M. (1987). Tevfik Fikret, 2. Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kaplan, M., Enginün İ., Emil, B., Kerman, Z. (Haz., 1997). Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi IV, İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Kestelli, R. N. (2020). Hisler ve Fikirler, (Nusret Yılmaz, Haz.), İstanbul: Dün Bugün Yarın Yayınları.
• Kumsar, İ. A. (2018). “Recaizade Mahmut Ekrem Bey’den Eşi Ayşe Güzide Hanım’a Mektup”, Türk Edebiyatı, 46 (531), s. 48-53.
• Kumsar, İ. A. (2020). “Recaizade Mahmud Ekrem Bey’den Samipaşazade Sezai’ye Üç Mektup Etrafında Düşünceler”, Yeni Türk Edebiyatı, (21), s. 51-71.
• Mehmet Emin (1319/1903-1904). Türkçe Şiirler, İstanbul: Matbaa-yı Ebüzziya.
• Mehmet Tevfik (1868). Letâif-i İnşâ, C. 4, İstanbul: Tasvir-i Efkâr Matbaası.
• Menemenlizâde Mehmet Tahir (1886a). Elhan, İstanbul: Matbaa-yı Ebüzziya.
• Menemenlizâde Mehmet Tahir (1886b). “Mukabele”, Gayret, S. 2, 10 Kânunusâni 1301 (22 Ocak 1886), s. 2.
• Mustafa Reşid (1302/1886). Bedâyiü’l İnşâ, Kısm-ı Evvel Cüz: 1, İstanbul: Matbaa-i A.K. Tozluyan.
• Özarslan, E. (1994). Mustafa Reşid Bey, Hayatı ve Eserleri, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Parlatır, İ. (1985). Recaizade Mahmut Ekrem, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Recaizade Mahmut Ekrem (1291/1875-1876). “Mektup”, Revnak, S. 6, s. 89-91, 94.
• Recaizade Mahmut Ekrem (1886). “Mektup”, Gayret, S. 2, 10 Kânunusâni 1301 (22 Ocak 1886), s. 1-2.
• Recaizade Mahmut Ekrem (1895). Şemsa, İstanbul: Âlem Matbaası.
• Recaizade Mahmut Ekrem (1909). “Şehbal Mecmuası’na”, Şehbal, S. 18, 15 Kânunuevvel 1325 (28 Aralık 1909), s. 349.
• Recaizade Mahmut Ekrem (1910a). “Servet-i Fünun’a”, Servet-i Fünûn, (974), 21 Kânunusâni 1325 (3 Şubat 1910), s. 191.
• Recaizade Mahmut Ekrem (1910b). “Bir Mektup”, Resimli Kitap, S. 23, Ağustos 1326 (1910), s. 909.
• Recaizade Mahmut Ekrem (1922). “Eski Mektuplar”, Yarın, S. 28, 27 Nisan 1338 (27 Nisan 1922), s. 52.
• Recaizade Mahmut Ekrem (1997). Bütün Eserleri, 3 C., (İsmail Parlatır, Nurullah Çetin, Hakan Sazyek, Haz.), MEB Yay., İst., 1997.
• Recaizade Mahmut Ekrem (2011). Talim-i Edebiyat, (Murat Kacıroğlu, Haz.), Sivas: Asitan Yayınları.
• Recaizade Mahmut Ekrem (2014a). Kudemâdan Birkaç Şair-Eskilerden Birkaç Şair, (Âdem Ceyhan, Halil Sercan Koşik), İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Recaizade Mahmut Ekrem (2014b). Nijad Ekrem ve Tefekkür, (Hakan Sazyek, Tolga Bayındır, Esra Sazyek, Haz.), İstanbul: Umuttepe Yayınları.
• Recaizade Mahmut Ekrem (2014c). Takdir-i Elhan, Kudemadan Birkaç Şair, Pejmürde, Takrizat, (Hakan Sazyek, Tolga Bayındır, Esra Sazyek, Haz.), İstanbul: Umuttepe Yayınları.
• Recaizade Mahmut Ekrem (2016). Talim-i Edebiyat, (Furkan Öztürk, Haz.), İstanbul: DBY Yayınları.
• Recaizade Mahmut Ekrem (2016). Saime, (Ali Serdar, Reyhan Tulumlu, Haz.), İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Recaizade Mahmut Ekrem (2019). Şiirler: Nağme-i Seher, Yadigâr-ı Şebâb, Zemzemeler, Nefrin ve Dağınık Şiirler, (Hakan Sazyek, Esra Sazyek, Betül Solmaz Haz.), İstanbul: Umuttepe Yayınları.
• Recaizade Mahmut Ekrem (2020). Piyesler: Afife Anjelik, Atala, Vuslat, Havada Çarpışan Sesler, Çok Bilen Çok Yanılır, (Hakan Sazyek, Esra Sazyek, Betül Solmaz Haz.), İstanbul: Umuttepe Yayınları.
• Recaizade Mahmut Ekrem (2021a). Afife Anjelik, (Ayşe Demir, Haz.), Ankara: Akçağ Yayınları.
• Recaizade Mahmut Ekrem (2021b). Mektuplar, Arîzalar, Yazılar, (Hakan Sazyek, Esra Sazyek, Betül Solmaz, Haz.), İstanbul: Kopernik Yayınları.
• Sazyek, E. (2020). “Recaîzade Mahmut Ekrem’in Bilinmeyen Küçürek Piyesi: Havada Çarpışan Sesler”, RumeliDe, S. 20, s. 287-295.
• Tansel, F. A. (2023). Mehmet Emin Yurdakul’un Bütün Şiirleri, (Abdullah Uçman, Haz.), İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Uçman, A. (2007). “Recaizade Mahmut Ekrem”, İslâm Ansiklopedisi, C. 34, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., s. 503-504.
• Uzun, Mustafa İsmet (2006). “Müntehabat”, İslâm Ansiklopedisi, C. 34, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., s. 29-30.