Some Determinations on Destûr and Düstûr Poems

Yıl 2024, , 86 - 104, 26.03.2024

Mümin Topcu

https://doi.org/10.31465/eeder.1400015

Öz

Due to the fact that our literary works have not been completely identified and their genre and form information has not been completely determined, the determining features of some of our literary products could not be revealed. "Destûr" and "düstûr" type poems are among these. Four poems titled "düstûr" belonging to poets with the pseudonyms Şeydâyî, Cemâlî, Hulûsî and Niyâzî that we came across in a cönk attracted our attention. When we researched the subject, these poems were named "destûr" and associated with the "yort savul" of the 13th century. It was stated that these poems, of which there are few examples, continued in a similar style in the 19th and 20th centuries, but whether they were a genre or a style was debated and no conclusion was reached. As a result of our investigations, we came to the conclusion that the same spelling of the words "destûr" and "düstûr" caused an ambiguity. In this context, in this article, we will proceed from the claim that there are two different poetry groups named "destûr" and "düstûr" in our literature. First, we will briefly review the Persian-origin "destûr" genre and poems about asking for permission. Then, based on the word "düstûr" of Arabic origin, we will examine the poems written in the style of "sihr-i halâl" titled "düstûr" that we have seen in manuscripts and try to recognize these poetry types.

Anahtar Kelimeler

Poetry, sufism, destûr, düstûr, yort savul, anjanbament

Destûr ve Düstûr Şiirleri Üzerine Bazı Tespitler

Öz

Edebî eserlerimizin bütünüyle tespit edilip tür ve şekil bilgisinin tamamen belirlenememesi nedeniyle bazı edebî ürünlerimizin belirleyici özellikleri ortaya konulamamıştır. “Destûr” ve “düstûr” türü şiirler de bunlardandır. Bir cönkte rastladığımız Şeydâyî, Cemâlî, Hulûsî ve Niyâzî mahlaslı şairlere ait “düstûr” başlıklı dört şiir ilgimizi çekti. Konuyu araştırdığımızda gördük ki bu şiirler, “destûr” olarak adlandırılmış ve 13. yüzyıldaki “yort savul” ile ilişkilendirilmiştir. Örnekleri az olan bu şiirlerin 19. ve 20. yüzyılda da benzer bir üslûpla devam ettiği belirtilmiş fakat bunların tür mü tarz mı olduğu tartışılmış ve bir neticeye varılamamıştır. İncelemelerimiz sonucunda “destûr” ve “düstûr” kelimelerinin yazılışlarının aynı olmasının bir belirsizliğe neden olduğu kanaatine vardık. Bu bağlamda makalede edebiyatımızda “destûr” ve “düstûr” adlı birbirinden farklı iki şiir grubunun oluştuğu iddiasından hareket edeceğiz. Önce Farsça kökenli “destûr” türü ile izin isteme konulu şiirleri kısaca gözden geçireceğiz. Sonra Arapça kökenli “düstûr” kelimesinden hareketle, yazmalarda yer aldığını gördüğümüz “düstûr” başlıklı sihr-i helâl tarzı ile yazılmış şiirleri inceleyip bu şiir türlerini tanımaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Şiir, tasavvuf, destûr, düstûr, yort savul, sihr-i helâl

Etik Beyan

Makale ile ilgili herhangi bir etik problem yoktur.

Destekleyen Kurum

Herhangi bir destekleme yoktur.

Teşekkür

Yapacağınız katkılar için teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Pir Sultan Abdal (2016). Pir Sultan Abdal. 11 5, 2023 tarihinde https://www.antoloji.com/: https://www.antoloji.com/iceri-gireyim-destur-olursa-siiri/adresinden alındı.
• Albayrak, N. (2009). Türk Halk Şiirinde Biçim ve Tür Sorunu, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 2(3-4), 133-186.
• Barlıoğlu, İ. (2016). Antoloji.com - Şiir, Şair ve Edebiyat. 11 3, 2023 Tarihinde Destur Verilince: https://www.antoloji.com/destur-verilince-siiri/ adresinden alındı
• Belenkuyu, B. (2022, 8 30). Nâ'îmî ve Destûr Başlıklı Manzumesi. ESTAD Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 5(2), 576-591.
• Koğucak, M. E. (2016, ). Destur Verin Geliyoruz. 11 3, 2023 tarihinde Antoloji.com - Şiir, Şair ve Edebiyat: https://www.antoloji.com/destur-verin-geliyoruz-siiri/ adresinden alındı
• Devellioğlu, F. (1993). Osmanlıca-Türkçe Ansiklöpedik Lugat. Ankara: Aydın Kitapevi.
• Dilçin, C. (1995). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: TDK.
• Erdoğan, K. (1998). Niyazi-i Mısrî Divânı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Oğuz, M. Ö. (1993). Halk Şiirinde Tür ve Şekil Meselesi", sy. 19 (Güz 1993), s. 13-17. Milli Folklor(19), 13-17.
• Okay, M. O. (2004), “Sihr-i Helâl’e Dair”, Türklük Bilgisi Araştırmaları Günay Kut Armağanı, 28/I.
• Öztürk, N. (2017). Destûr Başlıklı Şiirleri Nasıl Okumalıyız? Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 2(2), 174-197.
• Sıkıcıkoğlu, İ. (2016). Destur Verin Erenler Huuuu! 11 3, 2023 tarihinde Antoloji.com - Şiir, Şair ve Edebiyat: https://www.antoloji.com/destur-verin-erenler-huuuu-siiri/ adresinden alındı
• Solak, İ. (2016). Destur Hacı Bektaş'ım. 11 23, 2023 tarihinde antoloji.com: https://www.antoloji.com/destur-haci-bektas-im-siiri/ adresinden alındı
• Ünal, A. R. (2016). Antoloji.com - Şiir, Şair ve Edebiyat. 11 3, 2023 tarihinde Destur: https://www.antoloji.com/destur-siiri/ adresinden alındı
• Uludağ, S. (1999). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü (Cilt 3). İstanbul: Marifet Yayınları.
• Yenişafak, Ş. (2016). Antoloji.com - Şiir, Şair ve Edebiyat. 11 3, 2023 Tarihinde Destur Aldın mı Gönül: https://www.antoloji.com/destur-aldinmi-gonul-siiri/ adresinden alındı
• Yürek, H. (2008). Sihr-i Helal ile Anjambeman Teknikleri Üzerine Mukayeseli Bir Çalışma. Bilig/Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 0(46), 179 - 192.